Περίτρανα ναι, απαντά ο συνθέτης Δημήτρης Μαραμής, ο οποίος αφουγκράσθηκε και συνέθεσε το έργο του «Η μουσική της Ροτόντας». Ενα σπάνιο έργο για φωνές και έγχορδα που δημιουργήθηκε ύστερα από ανάθεση του Κέντρου Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και είναι εμπνευσμένο από την περίφημη Ροτόνα της Θεσσαλονίκης.

Το έργο μαγνητοσκοπήθηκε μια μέρα πριν την επιβολή της καραντίνας στη Θεσσαλονίκη, με τη σοπράνο Μυρτώ Παπαθανασίου, μέσα στο μνημείο και θα προβληθεί την παραμονή των Χριστουγέννων από την ΕΡΤ 3 στις 20.15.

«Η αρχιτεκτονική έχει μουσική», λέει ο Δημήτρης Μαραμής στον «Ε.Τ.» με αφορμή την προβολή. «Χωρίς την αυστηρή, μαθηματική, δόμηση συνδυασμών ήχων, δεν μπορεί να υπάρξει μουσική.

Ενα σημαντικό έργο αρχιτεκτονικής, ένα μνημείο το αντικρίζω σα ζωντανό “άνθρωπο” που με κοιτάει κουβαλώντας το βαρύ του παρελθόν και μου ψιθυρίζει παλιές ιστορίες και ήχους.

Είναι ζωντανά τα μνημεία και αναπνέουν μέσα στο διάβα των αιώνων. Αν έχεις την ευαισθησία να νιώσεις την ενέργεια του χώρου, να κατανοήσεις τη βαρύτητά του ως ατμόσφαιρα, να αφουγκραστείς τους ψιθύρους του παρελθόντος του, τότε ναι… μπορείς να ακούσεις τη μουσική του».

• Πώς σας ενέπνευσε το μνημείο της Ροτόντας και ειδικότερα ο θόλος της πώς σας οδήγησε στη σύνθεση;

Καταρχάς τόλμησα και δήλωσα πως η Ροτόντα είναι ένας αντι-μουσικός χώρος. Εξαιτίας της μεγάλης αντήχησης που δημιουργείται από τον τεράστιο θόλο της, δεν μπορεί να λειτουργήσει εκεί μέσα οποιαδήποτε μουσική.

Κάποιοι θεωρούν ότι η αντήχηση δημιουργεί καλή ακουστική, ενώ συμβαίνει το αντίθετο. Η γρήγορη μουσική πνίγεται εκεί μέσα. Μπερδεύονται οι αρμονίες και δημιουργείται μία οχλαγωγία. Δεν πνίγονται όμως οι εκκλησιαστικοί βυζαντινοί ύμνοι.

Ετσι άρχισα να σκέφτομαι μία σύνθεση που θα μπορούσε να ενσωματώσει την αντήχηση ως προτέρημα μέσα στις φράσεις της και όχι ως ελάττωμα. Με αυτό το βασικό δεδομένο έγραψα κάτι σαν ελεγειακή λειτουργία χωρίς λόγια για φωνές και έγχορδα. Γεννήθηκαν τρία χορωδιακά κομμάτια και τέσσερα κουαρτέτα. Επίσης ανασύνθεσα παλιότερο μουσικό μου υλικό όπως δύο τραγούδια μου, σε ποίηση Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα και σε ποίηση Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου. Το άλλο κίνητρό μου ήταν φυσικά το δέος που μου δημιουργούσε ο χώρος και το βάρος της ιστορίας του χώρου, καθώς πέρασαν από μέσα του τρεις μεγάλες αυτοκρατορίες: Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Οθωμανική.

• Πώς ήταν η εμπειρία της μαγνητοσκόπησης μέσα στην Ροτόντα και μάλιστα πολύ γρήγορα για να προλάβετε τα μέτρα;

Ηταν μία υπέρβαση. Υπό φυσιολογικές συνθήκες έπρεπε να μοιραστεί η ηχογράφηση και το γύρισμα σε τουλάχιστον δύο μέρες, μέσα στη Ροτόντα. Ομως αντιδράσαμε στις αντιξοότητες που τόσο μας έχουν κουράσει για να κάνουμε αυτό που είχαμε προγραμματίσει.

Οι δύο μέρες συμπυκνώθηκαν σε μία. Ηταν ένας άθλος από όλους τους μουσικούς μου, τη μαέστρο της χορωδίας και τους χορωδούς, τη σοπράνο Μυρτώ Παπαθανασίου, τους δύο σκηνοθέτες, όλους τους τεχνικούς, την εφορεία αρχαιολογίας και φυσικά από τη διοργάνωση της προέδρου του Κέντρου Πολιτισμού Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας κυρίας Άννας Μυκωνίου, η οποία μου είχε αναθέσει το έργο κι ενθάρρυνε το όλο εγχείρημα ως παραγωγός.

• Γενικότερα πώς σας έχει επηρεάσει η πανδημία;

Δεν σταμάτησα να εργάζομαι πάνω στη σύνθεση και τα έργα που έχω να ετοιμάσω για το 2021, ούτε μία μέρα. Η καραντίνα μου επέτρεψε να έχω πολύ δημιουργικό χρόνο τον οποίο αξιοποίησα στο έπακρον. Δεν θα επέτρεπα επ’ ουδενί να με ρίξει κάτω μία τέτοια κατάσταση. Αναθεώρησα αρκετά πράγματα. Εχω γίνει πιο αυστηρός με κάποια ζητήματα.

Μετέτρεπα την απογοήτευσή μου από διάφορους θεσμούς ή φορείς ή ομάδες της κοινωνίας μας σε αναθεώρηση των δεδομένων που πίστευα για αυτούς έως τώρα.

Το ξέρουμε πλέον καλά πως με τις κρίσεις πέφτουν οι μάσκες και ξεσκεπάζεται η σαθρότητα και η επιφανειακότητα. Η λέξη κλειδί για όλα είναι η λέξη αξιοποίηση. Αξιοποίησε όλα τα αρνητικά προς όφελός σου.

• Ποιος είναι ο ρόλος της τέχνης σ’ αυτή τη δύσκολη εποχή;

Ο ρόλος της τέχνης είναι να καθρεφτίζει απογυμνωμένο τον άνθρωπο, σε κάθε εποχή. Κάθε περίοδος έχει τις δυσκολίες της.

Οταν τις βιώνουμε δεν γνωρίζουμε πάντα το ζύγισμα της αληθινής τους σκοτεινότητας. Η τέχνη όμως πάντα αντιστέκεται καθώς είναι έκφραση. Είναι κραυγή, είναι αναστεναγμός, είναι λυγμός, είναι γέλιο. Είναι αναπνοή της ανθρωπότητας που δεν μπορείς να την πνίξεις.

Πιστεύω πως δεν αλλάζει στην ουσία της ρόλο η τέχνη ανάλογα την εποχή, δύσκολη ή εύκολη. Αλλάζει ένταση και φόρμα.

• Γράφετε κάτι άλλο, ετοιμάζετε κάτι παρόλα αυτά;

Ετοιμάζω δύο μεγάλα έργα σε διάρκεια και όγκο συντελεστών: Τον Καπετάν Μιχάλη σε μορφή σύγχρονης λαϊκής όπερας, ως ανάθεση της Περιφέρειας Κρήτης και την Παλιγγενεσία, ένα σύγχρονο λαϊκό ορατόριο ως ανάθεση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος για τα 200 χρόνια της ελληνικής επανάστασης στη Ρούμελη. Τα έργα ετοιμάζονται για το καλοκαίρι του 2021.