Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεσμευόταν πως θα βγούμε από το ΝΑΤΟ, ο Κώστας Σημίτης μιλούσε για δημοψήφισμα για την παραμονή της Ελλάδας στην ΕΟΚ, ο Ακης Τσοχατζόπουλος (!) εξήγγελλε την εξυγίανση των δημοσίων έργων με ελέγχους από κοινωνικοποιημένους φορείς, ενώ πρόθεση της κυβέρνησης ήταν η κατάργηση των ΜΑΤ.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου μπορεί να ήταν μέγας λαϊκιστής, αλλά ήταν και πολιτικά ιδιοφυής. Ετσι, έκανε τη δικιά του κωλοτούμπα πολύ γρήγορα και, βέβαια, χωρίς να διακινδυνεύσει την πορεία της χώρας. Μπορεί σε επίπεδο ρητορικής να διατήρησε για χρόνια κάποια ριζοσπαστικά τσιτάτα, αλλά στην ουσία η μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ σε συστημικό κεντροαριστερό κόμμα έγινε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

ΧΘΕΣ συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Ποιος είναι ο απολογισμός αυτής της πορείας; Και, άραγε, υπάρχει αύριο για το κόμμα που έπεσε μέχρι το 4% πριν από μία δεκαετία και τώρα μοιάζει να μην μπορεί να ξεκολλήσει από το 12%-13%;

ΤΩΡΑ, που υπάρχει μεγάλη χρονική απόσταση, τα πράγματα μπορούν να αξιολογηθούν με μεγαλύτερη ψυχραιμία, χωρίς τον οπαδικό φανατισμό της δεκαετίας του ’80. Τότε, λοιπόν, υπήρχε η ανάγκη μιας αλλαγής στη χώρα, όπως συνέβαινε και στα περισσότερα κράτη του δυτικού κόσμου. Ετσι, το σύνθημα της «Αλλαγής» του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν απόλυτα λογικό να συγκινήσει τα πλήθη. Και η Ελλάδα άλλαξε. Καταργήθηκαν νόμοι δεκαετιών, έγιναν μεταρρυθμίσεις που ήταν αναγκαίες, άνοιξε το κράτος για ένα κομμάτι της κοινωνίας που βρισκόταν απέξω. Δόθηκαν πολλά χρήματα, είτε μέσω της ΕΟΚ, που κατήγγελλε το ΠΑΣΟΚ, είτε από τα δημόσια ταμεία. Κάπως έτσι γεννήθηκαν «τα ωραία χρόνια του ΠΑΣΟΚ» και της επίπλαστης ευμάρειας.

Ο λαϊκισμός και η αλαζονεία, όμως, δημιούργησαν αρνητικές συνθήκες. Χάθηκε η μπάλα. Από τον εκδημοκρατισμό του κράτους φτάσαμε στην απόλυτη ασυδοσία. Ο καθένας ένιωθε πως μπορούσε να κάνει ό,τι γουστάρει χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Χτίστηκε η νοοτροπία της μη τήρησης νόμων και κανόνων. Τα φαινόμενα διαφθοράς, αντί να καταπολεμηθούν, πολλαπλασιάστηκαν, ενώ οι εργατοπατέρες του συνδικαλισμού έφτασαν να διοικούν τους δημόσιους οργανισμούς.

ΣΤΗ δεύτερη διακυβέρνηση, από το 1993 έως το 2004, έγιναν κάποια θετικά βήματα. Η σύγκλιση με την Ευρώπη για την ένταξη στο ευρώ. Η δημιουργία του ΑΣΕΠ. Η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Η υλοποίηση εμβληματικών δημόσιων έργων λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Υπήρξαν, όμως, και μαύρες σελίδες. Η φούσκα του Χρηματιστηρίου, το απόγειο της διαφθοράς υπουργών και κρατικού μηχανισμού και ο αχαλίνωτος υπερδανεισμός του κράτους και των πολιτών, που έβαλε τη χώρα σε ρότα χρεοκοπίας, η οποία δυστυχώς δεν άλλαξε μέχρι το 2009.

ΓΙΑ την τρίτη διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, από τον ΓΑΠ, την περίοδο 2009-2011, μόνο μελανά σημάδια υπάρχουν. Προφανώς και η χώρα βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, αλλά ο ίδιος ο ΓΑΠ έκανε ό,τι μπορούσε για να τη σπρώξει στον γκρεμό. Τη συνέχεια τη βιώσαμε και ήταν το ξεκίνημα της πιο επώδυνης δεκαετίας στη Μεταπολίτευση.

ΣΕ όλη αυτή την πορεία, με τα θετικά και τα πολλά αρνητικά, το ΠΑΣΟΚ ήταν πάντοτε ο εκφραστής ενός μεγάλου κομματιού της ελληνικής κοινωνίας. Το σοκ της κατάρρευσης, όμως, φαίνεται πως δεν το ξεπέρασε ποτέ. Οσους αρχηγούς κι αν άλλαξε. Τώρα βρίσκεται μπροστά σε μια νέα εσωκομματική κάλπη. Οποιος κι αν εκλεγεί δύσκολα θα λύσει το πρόβλημα της Χαριλάου Τρικούπη. Το ΠΑΣΟΚ, εδώ και χρόνια, πολιτεύεται ως ένα μικρό κόμμα διαμαρτυρίας. Εχει δανειστεί από τον ΣΥΡΙΖΑ τη λαϊκιστική ρητορική της καταστροφολογίας και του «όχι σε όλα», χωρίς να αντιπροτείνει λύσεις σε προβλήματα. Κορυφαίο παράδειγμα η καταψήφιση της θεσμοθέτησης των μη κρατικών ΑΕΙ. Με αυτές τις πολιτικές δεν μπορεί να κάνει κάτι παραπάνω. Μπορεί να προσελκύει ένα μικρό ποσοστό «νοσταλγικής» ψήφου για το παρελθόν του, αλλά δεν μπορεί να δημιουργήσει ένα πλατύ κοινωνικό ρεύμα για το μέλλον.