Τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα, που σχετίζονται με τον διαβήτη στα παιδιά συχνότερα, παρατηρούνται στην κακή σχολική επίδοση, στις δυσκολίες των σχέσεων με τους συνομηλίκους, στις αλλαγές στη συμπεριφορά στο σχολείο και το σπίτι, καθώς και στις συγκρουσιακές σχέσεις με τους γονείς τους.

Το παιδί με διαβήτη και οι «σημαντικοί άλλοι»

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το «αίσθημα αξίας» που ένα παιδί έχει για τον εαυτό του καθορίζεται από την αξία που οι «σημαντικοί άλλοι» (οι γονείς, τα αδέλφια, άλλα μέλη του οικογενειακού περιβάλλοντος, ο δάσκαλος, οι φίλοι κ.λπ.) του αποδίδουν. Το παιδί χρειάζεται να ξέρει ποιος ή ποια είναι σε σχέση με την οικογένειά του, τους φίλους, τις φίλες και τα άτομα που έχουν για το ίδιο σημαντικό ρόλο στο σχολικό περιβάλλον (τον δάσκαλο ή τον καθηγητή, τους συμμαθητές κ.λπ.).

Θλίψη, οργή, αγωνία, έλλειψη ελπίδας

Οι έφηβοι με διαβήτη, από την άλλη μεριά, επηρεάζονται από ψυχολογικούς παράγοντες που σχετίζονται με την ιδιαίτερη φάση της ανάπτυξής τους. Η εφηβεία είναι μια εποχή επανάστασης και πολύ συχνά η επανάσταση αυτή ξεσπάει και στον ίδιο τον διαβήτη μέσω συμπεριφορών άρνησης της τήρησης των υποχρεώσεών τους. Κατά την περίοδο της αρχικής προσαρμογής μετά τη διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη, είναι αναμενόμενο, λόγω της έκθεσής του στην ψυχοπιεστική κατάσταση που βιώνει ένα παιδί, να αισθάνεται θλίψη, αγωνία, φόβο, άγχος, θυμό, ενοχές, απογοήτευση ή να βιώνει ένα «αίσθημα αβοήθητου» ή έλλειψη ελπίδας. Είναι φανερό πως για το άτομο που ζει με διαβήτη και διευθύνει αυτήν τη σύνθετη κατάσταση συμπεριφοράς να υπάρχουν πολλά σημεία όπου διαβήτης και διάθεση αλληλεπιδρούν.

Στον φαύλο κύκλο της κατάθλιψης

Πολλές φορές η καταθλιπτική συμπτωματολογία (π.χ. κοινωνική απόσυρση, απάθεια, ευερεθιστότητα, αντικοινωνική ή επιθετική συμπεριφορά) ερμηνεύεται ως «αντίδραση» ή «τεμπελιά» ή ένδειξη «κακού χαρακτήρα». Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί, αντί για την απαιτούμενη θεραπευτική υποστήριξη, να δέχεται «τιμωρητικές» στάσεις από το περιβάλλον, που επιδεινώνουν την κατάσταση διαμορφώνοντας έναν φαύλο κύκλο. Ναι μεν υπάρχουν έρευνες που μας δείχνουν ότι οι διαβητικοί έχουν διπλάσιες πιθανότητες να πάθουν κατάθλιψη σε σχέση με μη διαβητικά άτομα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο διαβήτης προκαλεί κατάθλιψη ή ότι η κατάθλιψη προκαλεί διαβήτη.

«Αίσθηση» πένθους και διαβήτης

Γενικότερα, όσοι πάσχουν από διαβήτη αισθάνονται, μερικές φορές, τόση θλίψη και απογοήτευση που μοιάζουν να πενθούν για την προηγούμενη ξέγνοιαστη ζωή τους. Τα αισθήματα θλίψης και η «κακή» διάθεση που μπορεί κάποιος άνθρωπος να βιώνει είναι κάτι διαφορετικό από την κατάθλιψη.

Παράγοντες, όπως χαμηλά επίπεδα ψυχικών συγκρούσεων, υψηλά επίπεδα συνοχής, καλύτερη επικοινωνία και ισχυρότερος οικογενειακός προσανατολισμός επίτευξης στόχου, μέσα στην οικογένεια συνδέονται άμεσα με τον καλύτερο έλεγχο του διαβήτη. Οι καλές σχέσεις στην οικογένεια, η απουσία εντάσεων, η λειτουργική επικοινωνία και η κατανόηση, καθώς και η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της συγκινησιακής διαταραχής του ανθρώπου με διαβήτη, είναι το ζητούμενο.

«Ενέσεις» αισιοδοξίας

Είναι φανερό πως οι διαβητικοί ασθενείς έχουν μια αξιοσημείωτη ψυχολογική ελαστικότητα, αλλά, όπως και οποιοσδήποτε άλλος, είναι πιθανό να βιώνουν ψυχολογικό στρες. Αυτό που χρειάζεται, πρώτα από όλα, να γίνει κατανοητό από το περιβάλλον του παιδιού είναι ότι ένα παιδί με διαβήτη εξακολουθεί να είναι ένας άνθρωπος που μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί, να διατηρήσει την ανεξαρτησία του και να αναλάβει ο ίδιος προσωπικά, με την κατάλληλη υποστήριξη, την ευθύνη γι’ αυτό. Τίποτα δεν μπορεί να τους στερήσει τις χαρές της ζωής τις οποίες απολάμβαναν και πριν από την εμφάνιση της νόσου, παρά μονάχα ο πεσιμισμός, η παραίτηση και η τυφλή «υποταγή» στην πάθησή τους.

Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις του διαβήτη καθιστούν αναγκαίο η θεραπευτική διαδικασία να προσανατολίζεται τόσο στην ιατρική όσο και στην ψυχολογική αντιμετώπιση. Η ψυχολογική αντιμετώπιση περιλαμβάνει παρεμβάσεις που έχουν ως στόχους την ενίσχυση, την υποστήριξη, τη συμβουλευτική των ατόμων με διαβήτη, με ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία ή ακόμα και με οικογενειακή θεραπεία σε περιπτώσεις που υπάρχουν ενδοοικογενειακές συγκρούσεις.

Η υποστήριξη των παιδιών με διαβήτη, ώστε να αντιμετωπίσουν τις συναισθηματικές και ψυχολογικές πτυχές του διαβήτη, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την επίτευξη της αποτελεσματικής αυτοδιαχείρισής του, την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής.

Ψυχολογική και διατροφική υποστήριξη

Τα παιδιά που πάσχουν από διαβήτη είναι σημαντικό όχι μόνο να αντιμετωπίσουν την ασθένεια, αλλά και να βρουν τρόπους να χαίρονται την καθημερινότητά τους και να βλέπουν τη ζωή τους με προοπτική χωρίς να χάνονται στον κυκεώνα της ασθένειάς τους.

Ο συνδυασμός της ιατρικής, της ψυχολογικής και της διατροφικής υποστήριξης έχει ως βασικό στόχο την αντιμετώπιση του διαβήτη σφαιρικά, «νου και σώμα» μαζί, σαν δύο παράγοντες που αλληλεπιδρούν, και θεωρείται η βασικότερη και η πιο σύγχρονη εξέλιξη στην ολιστική αντιμετώπιση του διαβήτη.

Ο διαβήτης είναι μια κατάσταση με την οποία μαθαίνεις να ζεις και να είσαι καλά. Η αποδοχή αυτού που μας συμβαίνει σε οποιοδήποτε επίπεδο της ζωής μας είναι αυτή που θα μας οδηγήσει σε μια λειτουργική και δημιουργική ζωή. Κι αυτό γιατί πάντα υπάρχει η θετική οπτική στις καταστάσεις τις οποίες βιώνουμε και οφείλουμε στον εαυτό μας να τον φροντίζουμε.

Οσοι ασχολούμαστε με τον διαβήτη οφείλουμε να μεταδώσουμε αισιοδοξία στους ανθρώπους που ζουν μαζί του, το «πρόσωπο» του διαβήτη είναι πλέον πιο φιλικό και η αντιμετώπισή του πιο εύκολη. Ο διαβήτης μπορεί να είναι ένα κομμάτι της ζωής, αλλά δεν πρέπει να ταυτίζεται με την ίδια την ύπαρξη.

Να θυμάστε:

• Κάθε παιδί με διαβήτη είναι διαφορετικό.
• Μην είστε υπερπροστατευτικοί.
• Να είστε διακριτικοί.
• Μη στιγματίζετε το παιδί.
• Να είστε πάντα σε εγρήγορση.
• Να ζητάτε βοήθεια.
• Μη νιώθετε οίκτο.
• Να είστε υπομονετικοί.
• Να επιδιώκετε συχνή επικοινωνία.

Τέλος, οι παρεμβάσεις που αφορούν τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 πρέπει να επικεντρώνονται στο ίδιο το άτομο, στην οικογένειά του και το σχολείο (ενημέρωση και εκπαίδευση των εκπαιδευτικών), σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο.

*Από το ένθετο Διαβήτης που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής

Ειδήσεις Σήμερα

Λυδία Ευαγγελάτου: Ποια είναι η καλλονή κόρη Στεφανίδου και Ευαγγελάτου

Eurovision 2025: Η ώρα του Α’ ημιτελικού, η Σάττι, η Κύπρος και το μεγάλο φαβορί

Βραδιά Eurovision και βρήκαμε τις καλύτερες συνταγές για να φτιάξετε στο σπίτι

«Virgin Island»: Το νέο ριάλιτι που προκαλεί σάλο – Οι παίκτες θα χάνουν την παρθενιά τους στην τηλεόραση

Big Brother: Επιστροφή-βόμβα στο σπίτι