Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας*

Δύο βασικές φιλοσοφίες δοκιμάστηκαν από τον δέκατο όγδοο αιώνα. Η πρώτη είναι αυτή του αγγλικού ωφελιμισμού. Κατ’ αυτήν το ενδιαφέρον για τον άλλον στηρίζεται στο συμφέρον. Γιατί ο αλτρουισμός κάποιου στηρίζεται κατά βάθος στην εγωιστική του αντίληψη ότι για να ’ναι ο ίδιος καλά χρειάζεται να κάνει καλό στον άλλον. Η δεύτερη είναι η ρεπουμπλικανική ηθική. Κατ’ αυτήν στο όνομα της ηθικής θα πρέπει να ξεριζώσουμε από μέσα μας τον φυσικό εγωισμό μας για να στραφούμε με καθήκον στο καλό του πλησίον μας. Υπάρχει όμως και μια τρίτη οδός, μια άλλη φιλοσοφία, η οποία πάει πέρα από το συμφέρον η το καθήκον. Είναι η φιλοσοφία της αγάπης. Η φιλοσοφία που δεν έρχεται να καταστρέψει ή να καταργήσει αλλά να ολοκληρώσει. Είναι η φιλοσοφία ως πλήρωση, ως πλήρωμα.

Κατ’ αυτήν δεν υπάρχουν νόμοι που θα υποχρεώσουν μια μητέρα να πράξει όπως νομίζει με φυσικό τρόπο για να καλύψει τις ανάγκες του παιδιού της. Αν αγαπούσαμε τους πλησίον μας όπως αγαπούμε τα παιδιά μας, τότε είναι βέβαιο ότι οι πόλεμοι θα ’χαν εκλείψει. Δεν προσπαθώ εδώ να καλύψω τη συλλογιστική μου με ωραία ουτοπικά λόγια. Αντιθέτως, αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι η αγάπη μπορεί και υπερπηδά την παγίδα της κοινότητας που ορίζει ως δικαιούχους στην «ευτυχία» μόνο τα μέλη της. Η αγάπη είναι μια μορφή παγκόσμιας δημοκρατίας όπου οι άνθρωποι δεν παγιδεύονται στον ναρκισσισμό της κοινότητας του ίδιου γιατί ξέρουν μέσω αυτής να αγαπούν και τον άλλον, τον διαφορετικό. Η αγάπη είναι η πιο ισχυρή αξιοκρατία γιατί απευθύνεται στην ανθρωπιά κι όχι στον οίκτο, απευθύνεται στην αξία κι όχι στη νομική ή ηθική αξιοκρατία. Η αγάπη είναι η πραγματική παγκοσμιοποίηση γιατί στηρίζεται στο άριστο κι όχι στο εξ ανάγκης (συμφέροντος) ή στο εξ ηθικού νόμου καλό.

Το άριστον της αγάπης δεν είναι το υψηλότερο υποχρεωτικά σε μια βαθμολογική κλίμακα που βάζει κάποια κυβέρνηση η κάποιος διεθνής οργανισμός. Το άριστον της αγάπης είναι το καλύτερο του εαυτού του καθένα που μπορεί να δώσει με φυσικό κι όχι καταναγκαστικό τρόπο. Αν μπορούσαμε μόνο να μπούμε στην θέση του άλλου, του διαφορετικού, του πλησίον με τα μάτια της αγάπης, τότε είναι βέβαιο ότι ο κόσμος θα ήταν διαφορετικός.

Και για να γίνει κάτι τέτοιο και να μη μου πείτε ότι είμαι ουτοπιστής, θα μπορούσα να σας βεβαιώσω ότι με βάση πολλές έρευνες η παιδεία μπορεί πολύ να βοηθήσει κάποιον να βρει και να απελευθερώσει τον καλύτερό του εαυτό. Είναι θέμα πολιτικής βούλησης να δοθεί βάρος στην παιδεία. Μόνο τότε η παγκοσμιοποίηση θα έχει ένα νόημα και δεν θα είναι η άδικη εκμετάλλευση των ολιγαρχών σε βάρος των λαών. Με τα μάτια της αγάπης ο κόσμος μπορεί να αλλάξει ξεπερνώντας δίπολα Αριστεράς και Δεξιάς, ισορροπώντας φυσικό και κοινωνικό στοιχείο και βάζοντας στο κέντρο της πολιτικής την τέχνη της δικαιοσύνης ανάμεσα στο υλικό κέρδος, την ηθική ανάγκη και την πνευματική δύναμη.