Γράφει η Δέσποινα Κονταράκη

Σχεδόν όλη η μαρμάρινη κεράμωση, βάρους 350 περίπου τόννων, κατέπεσε θραυσμένη. Η απότομη και εξαιρετικά ισχυρή ανύψωση της θερμοκρασίας προκάλεσε βαρύτατες θερμικές θραύσεις σε όλες τις μαρμάρινες επιφάνειες τις ευρισκόμενες στους χώρους της καιόμενης ξυλείας….] [….Τα δύο γιγάντια ξύλινα θυρώματα, αριστουργήματα πολλών τεχνών συγχρόνως, συνολικού βάρους 30 τόννων, αφανίστηκαν, και τα υπερκείμενα μαρμάρινα ανώφλια, ολικού βάρους 90 τόννων, ρηγματώθηκαν από τη θερμότητα τόσο βαθειά, ώστε να καταντήσουν ετοιμόρροπα». Ετσι περιγράφει ο Μανώλης Κορρές στον τόμο «Ο Παρθενώνας και η ακτινοβολία του στα νεότερα χρόνια» (εκδόσεις Μέλισσα) την πυρκαγιά που έκαψε τα σωθικά του μνημείου τον 2ο αιώνα μ.Χ.

Δεκαεννιά αιώνες αργότερα, ένα άλλο μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, η Παναγία των Παρισίων, υπέστη ανυπολόγιστες ζημιές από την πυρκαγιά, αλλά η ολοκληρωτική καταστροφή αποφεύχθηκε. Αυτό είναι το πιο σημαντικό, αφού η Notre Dame δεν κατέρρευσε, αλλά στέκει ακόμα όρθια, όπως και ο Παρθενώνας. Ομως η επόμενη μέρα επαναφέρει στην παγκόσμια αρχιτεκτονική και αρχαιολογική κοινότητα το αέναο ερώτημα πού σταματά η αναστήλωση και πού ξεκινά το «κτίσιμο». Με άλλα λόγια, αν πρέπει να διατηρηθεί η δύναμη και η ειλικρίνεια των ερειπίων και οι διαδοχικές φάσεις της ιστορίας του μνημείου ή αν πρέπει να διασωθεί πάση θυσία η αρχική εικόνα και ταυτότητά του.

Στην Ελλάδα το δίλημμα αυτό ορθώθηκε πολλές φορές και τις περισσότερες από αυτές απαντήθηκε επιτυχώς, όπως αποδεικνύει το σπουδαίο αναστηλωτικό έργο στον ιερό λόφο της Ακρόπολης. Ομως η απάντηση διαφέρει από εποχή σε εποχή και από μνημείο σε μνημείο. Το άρθρο 15 του Χάρτη της Βενετίας ενθαρρύνει «…κάθε πρωτοβουλία που θα διευκολύνει την κατανόηση του μνημείου χωρίς να παραμορφώνει τη σημασία του», δηλαδή την αναγνωρισιμότητά του. Στην περίπτωση της Παναγίας των Παρισίων, η συλλογική μνήμη είναι ισχυρότατη με εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων να νιώθουν συνδεδεμένοι με τη μορφή που γνώρισαν είτε διά ζώσης, είτε μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος του Ουγκώ.

*Η Δέσποινα Κονταράκη είναι αρχισυντάκτρια του Ελεύθερου Τύπου

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου