Γράφει ο Βρέκος Φώτης*

Η ανεργία, η μιζέρια, τα προβλήματα, ο φανατισμός είτε αριστερός είτε δεξιός, ο κοινωνικός αποκλεισμός κάθε μορφής, η φτώχια και η υποδούλωση του πνεύματος στους  αριθμούς δεν ταλανίζουν απλώς την Ελλάδα,  αλλά απειλούν να ματαιώσουν το ευρωπαϊκό όνειρο, το σχέδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Ζούμε σε μια εποχή, στην οποία οι ακραίες φωνές κερδίζουν όλο και μεγαλύτερο ακροατήριο. Εάν εμείς, η νέα γενιά Ευρωπαίων, δεν δράσουμε δίνοντας προβάδισμα στο πνεύμα, είναι βέβαιο ότι θα χάσουμε το στοίχημα του κοινού ευρωπαϊκού μέλλοντος. Κι αυτό θα είναι η μεγαλύτερη ήττα για τη γενιά μας.

Η πίστη στις ιδέες έχει χαθεί. Η πίστη στις αξίες έχει επίσης χαθεί.

Παράδειγμα;

Οι Η.Π.Α., όπου Πρόεδρος εκλέχθηκε ένας κυνικός δισεκατομμυριούχος χωρίς καν τη στήριξη του κόμματός του.

Άλλο παράδειγμα;

Η Γαλλία, όπου Πρόεδρος εκλέχθηκε ένας πολιτικός χωρίς κόμμα, υπό την απειλή της εκλογής του ακροδεξιού κόμματος.

Οι πολίτες στην Ευρώπη – και όχι μόνο – κουράστηκαν. Απηύδησαν. Διψούν για αλλαγή. Αυτή είναι η μαγική λέξη.

Προς αυτήν την αλλαγή, μόνο ένας δρόμος υπάρχει και αυτός είναι η οικοδόμηση μίας πραγματικά Ενωμένης Ευρώπης, στην οποία τα κράτη-μέλη της δεν θα κουνούν το δάκτυλο το ένα στο άλλο, αλλά θα συμπαρίστανται το ένα στο άλλο. Η κρίση του ευρώ απέδειξε ότι τα προβλήματα στην Ε.Ε. είναι κοινά, όσο και αν ορισμένοι προσπαθούν να εξορκίσουν το κακό, συνδέοντάς το με την άλφα ή βήτα χώρα. Τα κοινά προβλήματα απαιτούν λύση ενιαία και όχι επιμέρους διορθώσεις. Τα κοινά προβλήματα δεν επιλύονται με το να διώξεις σήμερα από την πόρτα μια από τις αιτίες τους. Γιατί, αύριο, μεθαύριο, η αιτία αυτή θα επιστρέψει απ’ το παράθυρο. Το μέλλον της Ε.Ε. είτε θα είναι κοινό είτε δεν θα υπάρξει.

Δεν μπορεί η Ευρώπη να γυρίζει την πλάτη στους πρόσφυγες, δεν μπορεί να γυρίζει την πλάτη στις προσδοκίες των πολιτών της, δεν μπορεί από τα σχέδιά της να λείπει η καλυτέρευση της ζωής των πολιτών της.

Η έξαρση του φανατισμού έχει όνομα και λέγεται καταπίεση, σφικτοί οικονομικοί προϋπολογισμοί, μηδενική προοπτική. Δεν γίνεται να μη βλέπει ο Ευρωπαίος πολίτης ότι ο φανατισμός κερδίζει διαρκώς έδαφος στις χώρες της Ε.Ε. και ότι οι πολιτικές που εφαρμόζονται υποδαυλίζουν αυτόν τον φανατισμό.

Αποκορύφωμα σε όσα προανέφερα, αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, το δημογραφικό πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρώπη. Η Ευρώπη γερνάει. Στις αρχές του 20ού αιώνα, αποτελούσε το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού. Σήμερα, οι Ευρωπαίοι είναι το 8% και μέχρι το 2050, το ποσοστό αυτό θα πέσει στο 5%.

Πεμπτουσία της πολιτικής είναι η καλυτέρευση της ζωής των πολιτών και η διασφάλιση ενός κράτους δικαίου. Μεγαλύτερο όμως πρόβλημα για τη νέα γενιά δεν είναι οι χαμηλοί μισθοί, η ανεργία αλλά η έλλειψη ονείρων και προοπτικών. Όταν ένας άνθρωπος στερείται την προοπτική ανέλιξης, τότε χάνει όχι μόνο τη διάθεση για δημιουργία, αλλά και την ψυχολογική του ισορροπία.

Νομοτελειακά τότε στρέφεται σε συναισθήματα ψυχικής εκτόνωσης, τα οποία, κατά τη γνώμη μου, ευνοούν σε τεράστιο βαθμό την άνοδο των άκρων και γενικά του φανατισμού.

Ανάπτυξη τώρα! Όχι εικονική. Όχι των αριθμών. Ανάπτυξη χειροπιαστή για ενδυνάμωση της παιδείας, ενίσχυση του νέου επιχειρηματία, ενίσχυση και κίνητρα για πολύτεκνους γονείς, ενίσχυση του φτωχού, δημιουργία εθνικού και ευρωπαϊκού σχεδίου για την αντιμετώπιση της ανεργίας, ενδυνάμωση της συμπόνιας προς τον συνάνθρωπο. Αυτό θα πει πολιτισμός.

Η πρωτοκαθεδρία του πνεύματος οδήγησε τον Ελληνικό Πολιτισμό σε άνθηση. Για το προβάδισμα αυτό του πνεύματος έναντι των αριθμών καλούμαστε να αγωνιστούμε σήμερα. Για ένα πνεύμα ελεύθερο, μακριά από περιορισμούς, ένα πνεύμα αλλαγής, ένα πνεύμα ενεργού πολίτη, ένα πνεύμα ομάδας και όχι ατομικό, ένα πνεύμα αντίρροπο προς τα στερεότυπα της κοινωνίας μας, ένα πνεύμα πρωτοπόρο που δεν θα χωρά την πόλωση, τη σύγκρουση κοινωνικών ομάδων, αλλά τη συνεργασία και τον εθελοντισμό, ένα πνεύμα όχι της μικρής Ελλάδας αλλά μιας χώρας που δημιουργεί με τη σκέψη και τη δράση της υπεραξία για τον υπόλοιπο κόσμο.

Σημαντικά είναι τα λόγια του Ζαν Μονέ που έμελλε να συνδέσει το όνομά του με το όραμα της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης. Ο Μονέ πίστευε ότι τα ευρωπαϊκά έθνη έπρεπε να ενωθούν για να επιβιώσουν. «Συνεχίστε, συνεχίστε. Δεν υπάρχει άλλο μέλλον για τους λαούς της Ευρώπης εκτός από την ένωση». Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, είχε ένα στόχο: «Κάντε τους ανθρώπους να εργάζονται μαζί, να τους δείξουμε ότι πέρα από τις διαφορές τους και τα γεωγραφικά σύνορα, εκεί βρίσκεται το κοινό συμφέρον».

Ο Ζαν Μονέ ήταν άνθρωπος των έργων και της ειρήνης. Είχε πει χαρακτηριστικά: «Υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων: αυτοί που θέλουν να είναι κάποιοι και αυτοί που θέλουν να κάνουν κάτι». Ας επιλέξουμε το δεύτερο.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η εφαρμογή του φιλελευθερισμού είναι η αναγκαία λύση, τόσο για την πατρίδα μας, όσο και για ολόκληρη την Ευρώπη. Η βάση του νέου σύγχρονου κράτους θα πρέπει να θεμελιώνει σε σταθερές βάσεις την ορθή λειτουργία των θεσμών, μέσα από την οποία θα επιτυγχάνεται η δημιουργία ενός κοινωνικού κράτους δικαίου. Ο γνήσιος φιλελευθερισμός είναι κοινωνικός και ριζοσπαστικός.

Προς αντιμετώπιση του σκληρού καπιταλισμού, επιβάλλεται η κοινωνική αλληλεγγύη. Διότι, ο καπιταλισμός, όταν λειτουργεί χωρίς όρια, θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ανοιχτή κοινωνία, καθώς ευνοεί τη δημιουργία ολιγοπωλίων και μονοπωλίων και δεν συμβαδίζει με την ουσία του οικονομικού φιλελευθερισμού. Διότι, η συγκέντρωση τεράστιας οικονομικής δύναμης στα χέρια λίγων συνεπάγεται την κατάργηση του ελεύθερου ανταγωνισμού, απολύσεις εργαζομένων, την υπονόμευση  του κοινωνικού κράτους, αλλά και πλήθος ανισοτήτων σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.

Ο ριζοσπαστικός κοινωνικός φιλελευθερισμός εκ των πραγμάτων είναι ανθρωποκεντρικός και έχει ως βασικό στόχο το σεβασμό και την προστασία της ανθρώπινης αξίας. Με την εφαρμογή του, στοχεύει στην απελευθέρωση του ανθρώπου από τη φτώχεια και την εξάρτηση. Και τούτο, μέσα από την ενίσχυση της οικονομίας της αγοράς. Με την εφαρμογή του, στοχεύει στην αποστασιοποίηση από τη μισαλλοδοξία και τα δόγματα. Και τούτο, μέσα από την τόνωση του διαλόγου και της πολυφωνίας.

*Βρέκος Φώτης
Οικονομολόγος, Μέλος
Εκτελεστικού Γραφείου ΟΝΝΕΔ,
Υπεύθυνος Νεανικής Επιχειρηματικότητας