Πρόσφατα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden ανακοίνωσε ότι η πανδημία έχει τελειώσει, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι το τέλος της πανδημίας είναι πλέον ορατό. Ωστόσο, για τους πολλούς, μια πανδημία δεν μπορεί να κηρυχθεί «λήξασα» όταν μόνο οι ΗΠΑ έχουν κατά μέσο όρο περισσότερα από 71.000 νέα κρούσματα και περισσότερους από 400 θανάτους την ημέρα. Οι αντίστοιχοι αριθμοί, παγκοσμίως, είναι 500.000 κρούσματα και σχεδόν 2.000 θάνατοι κάθε μέρα.

Διχασμένη η επιστημονική κοινότητα

Ο ισχυρισμός του κ. Biden οδήγησε τους ειδικούς στο να πάρουν θέση και ήδη τους έχει διχάσει. Ορισμένοι διαφωνούν κατηγορηματικά ότι η πανδημία έχει τελειώσει, επισημαίνοντας ότι η COVID-19 παραμένει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία, τουλάχιστον στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Την ίδια ώρα ο Π.Ο.Υ. εξακολουθεί να την θεωρεί «πανδημία» και το πιο σημαντικό είναι ότι ο ιός εξακολουθεί να σκοτώνει παγκοσμίως πάνω από 2.000 ανθρώπους ημερησίως.

Άλλοι πάλι, επισημαίνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της Αμερικής, της Ευρώπης και της Αυστραλίας προστατεύεται, είτε από τον εμβολιασμό, είτε από προηγούμενη νόσηση, είτε από συνδυασμό των δύο, τουλάχιστον προς το παρόν. Επιμένουν, μάλιστα, ότι τώρα είναι η κατάλληλη ώρα να κηρύξουμε το τέλος της πανδημίας.

Λήξη ή «συνθηκολόγηση»;

Ο Eric Topol, αντιπρόεδρος της Scripps Research, πιστεύει ότι η πανδημία δεν έχει τελειώσει και θα πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στην προστασία της δημόσιας υγείας και στην ελευθερία των ατόμων να αποφασίζουν για τη διαχείριση της ζωής τους με βάση την ανοχή τους στον κίνδυνο. Μάλιστα, επινόησε τη φράση «συνθηκολόγηση με την COVID-19», στη μέση του κύματος έξαρσης της νόσου από την παραλλαγή Όμικρον BA.2.

Ο Topol βλέπει τώρα κάποια ελπίδα στον ορίζοντα: «Βρισκόμαστε στον κατήφορο, σε ό,τι αφορά στον ιό που κυκλοφορεί. Θα έχουμε μερικούς ήρεμους μήνες, αλλά θα επιστρέψουμε σε νέο ανήφορο». Αυτός και άλλοι παρακολουθούν τις αναδυόμενες παραλλαγές.

Τα χειρότερα είναι πίσω μας;

Την άποψη αυτή συμμερίζονται πολλοί επιστήμονες που σίγουρα συνιστούν τη συνέχιση κάποιων προληπτικών μέτρων, τα οποία αφορούν κυρίως στην προστασία των πιο ευάλωτων ατόμων και την προσοχή των υγιών όταν τους συναναστρέφονται.    Πολλοί πιστεύουν ότι τα χειρότερα είναι ήδη πίσω μας, αλλά η σύσταση ότι ο εμβολιασμός είναι το αποτελεσματικότερο μέσο προστασίας από τον ιό, παραμένει.

Μπορούμε όντως να προβλέψουμε το μέλλον της πανδημίας;

Το ερώτημα που τώρα τίθεται είναι αν μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον της πανδημίας. Μήπως η παραλλαγή Όμικρον σημαίνει το τέλος της; Βεβαίως η πανδημία αποτελεί δύσκολο μοντέλο πρόβλεψης, δεδομένου ότι υπάρχουν οι νέες υποπαραλλαγές της Όμικρον με ταχύτατη εξάπλωση. Ακόμα, οι στρατηγικές εμβολιασμών ανά κράτος ποικίλουν και τα επίπεδα ανοσίας ανά πληθυσμό και ανά κράτος διαφέρουν, ενώ οι δυνατότητες του SARS-CoV-2 για νέες μεταλλάξεις είναι ανεξάντλητες.

Οι μεταλλάξεις και παραλλαγές του κορωνοϊού είναι πράγματι ανεξάντλητες − μέχρι τώρα σημειώνονται περί τις μία με δύο μεταλλάξεις ανά μήνα. Ήδη μετράμε πάνω από 100 μεταλλάξεις. Περισσότερες της μίας μεταλλάξεις οδηγούν συνήθως σε παραλλαγή.

«Πονοκέφαλος» οι δεκάδες υποπαραλλαγές της Όμικρον

Στην μετάλλαξη Όμικρον οι ερευνητές έχουν επιμείνει λιγάκι περισσότερο, κι αυτό διότι παρουσίασε περί τις 30 μεταλλάξεις, ενώ έδωσε δύο υποπαραλλαγές, τη BA.1, και τη BA.2.

Με την εμφάνιση όλων αυτών των υποπαραλλαγών της Όμικρον, των οποίων το βασικό χαρακτηριστικό υπήρξε η ταχύτερη μεταδοτικότητα και η αντοχή τους στα διαθέσιμα έως τις αρχές του θέρους εμβόλια, η προσπάθεια παραγωγής νεότερων εμβολίων υπήρξε απόλυτα δικαιολογημένη.

Πρέπει να συνεχιστούν οι εμβολιασμοί;

Συνεπώς, το ερώτημα που τίθεται είναι αν πρέπει να γίνει επανεμβολιασμός με τα νέα εμβόλια κατά της Όμικρον και, αν πρέπει, με ποιο από τα δύο νεότερα;

Η ανάγκη και ο χρόνος εμβολιασμού είναι πολύπλοκο θέμα, επειδή θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι τυχόν προηγηθείσες λοιμώξεις από κορωνοϊό, αλλά και το στέλεχος που την έχει προκαλέσει. Αυτό μπορεί να καθοριστεί υποθετικά από τη χρονική περίοδο κατά την οποία έλαβε χώρα η λοίμωξη. Γενικώς, τα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι:

• το χρονοδιάγραμμα των εμβολίων που έχουν πραγματοποιηθεί,
• ο χρόνος που έχει μεσολαβήσει από την τελευταία δόση εμβολιασμού ή νόσησης και
• ο συνδυασμός νόσησης και εμβολιασμού.

Για να απλουστευτεί η διερώτηση για ανάγκη ή μη νέου εμβολιασμού, έχουν εκδοθεί και έχουν αναρτηθεί στο διαδίκτυο οδηγίες για τα άτομα που οφείλουν να εμβολιαστούν εκ νέου. Και είναι αλήθεια ότι όταν ακολουθούνται οι οδηγίες τα αποτελέσματα είναι πάντα κατά πολύ καλύτερα.

Το βασικό ερώτημα που συνεχίζει όμως να αιωρείται είναι αν πράγματι η παραλλαγή Όμικρον αποτελεί την ουρά της πανδημίας.