Κυριαρχούν το μαύρο και η γυαλάδα που προκύπτει από την εμμονική, επαναλαμβανόμενη γραφή. Στην ενότητα αυτή, ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί αποκλειστικά μολύβια, γραφίτες, μολυβοκάρβουνα και ξηροπαστέλ σε χαρτί.
«Η δουλειά μου εν γένει είναι ενδιάμεσοι χώροι μεταξύ δύο και τριών διαστάσεων», λέει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο Πάνος Φαμέλης, καθώς περιδιαβαίνουμε ανάμεσα στα έργα του στην γκαλερί Citronne. «Μπορεί να κάνω ζωγραφική και αυτή να μεταπλάθεται στη συνέχεια σε γλυπτό. Στην προκειμένη περίπτωση, έχω πάρει λευκά χαρτιά, τα έχω γράψει με πάρα πολλές στρώσεις από γραφίτη και μολύβι, απλά τα μαύρισα δηλαδή και εκεί συνειδητοποίησα πως όσο γράφω μαύρο, η επιφάνεια τελικά γυαλίζει. Αυτό είναι μια πιο βαθιά φιλοσοφική προσέγγιση που έχει να κάνει με την ίδια τη ζωή. Οσον αφορά στα γλυπτά, πήρα λευκό χαρτί, το μαύρισα μπρος-πίσω και απλά το τσαλάκωσα, δίνοντάς του διάφορες μορφές, ώστε να δημιουργήσω το γλυπτό. Ηθελα να κάνω ό,τι πιο απλό μπορούσα, μέσα από μια όσο το δυνατόν πιο συμπυκνωμένη ενέργεια και διαδικασία. Ουσιαστικά, αυτό που κάνω είναι πολύ απλό. Στην υπέρβασή του γίνεται η αλλαγή».
Ο τίτλος «My Caves» (Οι σπηλιές μου) τι θέλει να δείξει;
Η σπηλιά είναι ένας εσωτερικός χώρος που δυνητικά μπορεί να μας προστατέψει από εξωτερικούς κινδύνους. Είναι ένα περίβλημα και συνάμα ένα πολύ σκοτεινό μέρος. Η δουλειά μου διαπραγματεύεται σκοτεινές στιγμές που μπορούν να σε οδηγήσουν στο φως. Προσπαθώ μέσα από τη δουλειά μου να μιλήσω για μια στιγμή μέσα στο σκοτάδι στη ζωή του καθένα μας και πώς αυτή μπορεί να σε οδηγήσει σε μια συνθήκη φωτός. Είναι ένα υπαρξιακό ταξίδι, μια υπαρξιακή αναζήτηση.
Αυτή έγινε πιο έντονη την εποχή της πανδημίας;
Αν εξαιρέσουμε τις συνθήκες της πανδημίας και αυτήν την ίδια την ασθένεια, θα έλεγα ότι ήταν ένα φωτεινό σημείο στη ζωή μας. Μας έκανε να ξυπνήσουμε από μια καθημερινότητα που μας έχει αποξενώσει πάρα πολύ από τη φύση μας. Η πανδημία μάς έδωσε τον χρόνο και το προσωπικό περιβάλλον για να μπορέσει ο καθένας να ξαναβρεί τον πυρήνα του εαυτού του. Η σκοτεινιά που υπάρχει στα έργα μου δεν έχει να κάνει με την πανδημία. Είναι μια βαθιά φιλοσοφική αναζήτηση που έχει να κάνει με την Κόλαση του Δάντη, όπου κατεβαίνεις επίπεδα για να βρεις τη λύτρωση, έχει να κάνει με μια σύγχρονη πραγματικότητα. Είναι μεμονωμένες θραυσματικές εικόνες από μια σύγχρονη τραγωδία.
Τα έργα μου δεν έχουν κανένα λευκό σημείο. Ο,τι βλέπετε, ακόμα και αυτή η ασημένια γυαλάδα, είναι μολύβι, η οποία προκύπτει από ένα μαύρο ίχνος που στην υπερβολή και στη μανία της γραφής αρχίζει και δημιουργεί λάμψεις. Αυτή είναι και όλη η ουσία της δουλειάς μου. Οτι όσο πιο πολύ μπαίνεις μέσα στο μαύρο, κάποια στιγμή αυτή η διαδικασία θα δημιουργήσει λάμψεις και φώτα. Η εμμονική επαναλαμβανόμενη γραφή, που μπορεί να θεωρήσει κάποιος και διαλογιστική διαδικασία, όπως π.χ. με τους Δερβίσηδες, οδηγεί σε αυτήν τη γυαλάδα, που είναι ένα πολύ αλληγορικό στοιχείο στη δουλειά μου, έχει να κάνει με μια εσωτερική διαδικασία κάθαρσης.
Η ζωγραφική μου δεν έχει να κάνει με κάποιες εικόνες ρομαντισμού. Εννοώ τις αναφορές στη φύση. Εχει να κάνει με ένα υψηλό που βρίσκεται μέσα στο μαύρο.
Στα έργα σας κυριαρχεί ο ανοιχτός ορίζοντας;
Για την ακρίβεια βλέπετε αναπαραστάσεις ουρανογραφιών, οριζόντων. Είναι φόρμες αφηρημένες. Είναι η πρώτη φορά που κάνω έκθεση με παράσταση. Με ενδιαφέρει η αφαίρεση. Τα σύννεφα για εμένα είναι αφαιρετικές φόρμες και μια ευθεία ο ορίζοντας. Γεννιέται μια πολύ βαθιά σχέση μεταξύ παράστασης και αφαίρεσης, μεταξύ χρόνου και χώρου. Ουσιαστικά, στην ενότητα αυτή αποτυπώνονται άχρονες και άχρωμες στιγμές, οι οποίες είναι, δυνάμει, ημέρα και νύχτα μαζί, όταν το ορατό φως προέρχεται ταυτοχρόνως από τον ήλιο και από τη σελήνη. Υπάρχουν στιγμές όπου το φως γίνεται σκοτάδι και αντιστρόφως. Πλάθεται μια συνολική «απόκοσμη» εικόνα, ανάμεσα σε έναν ρεαλιστικό και έναν υπερβατικό κόσμο.