Ο Τάσος Λάγγης και ο Γιάννης Γαϊτανίδης κάνουν μια απόπειρα να απαντήσουν στα ερωτήματα με το βραβευμένο ντοκιμαντέρ τους «Χτίστες, νοικοκυρές και η οικοδόμηση της σύγχρονης Αθήνας», που προβάλλεται στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση σήμερα Παρασκευή και αύριο Σάββατο, στο πλαίσιο της έκθεσης «Κωνσταντίνος Δοξιάδης και Πληροφοριακός Μοντερνισμός: Η Μηχανή στην Καρδιά του Ανθρώπου», που φιλοξενεί η «Στέγη» έως τις 26 Φεβρουαρίου. Λίγο πριν τις δύο προβολές, οι δύο σκηνοθέτες μίλησαν στον «Ε.Τ.» για τους ανθρώπους που έχτισαν τη σύγχρονη Αθήνα και μας καλούν να ρίξουμε μια ματιά στα εσωτερικά των διαμερισμάτων, που πλέον ανακαινίζονται και η δομή τους αλλάζει. 

Γιατί στραφήκατε στις ιστορίες των ανθρώπων που δούλεψαν στις οικοδομές;

Yπάρχουν πολλές προκαταλήψεις για την Αθήνα που θέλουν ξεδιάλυμα και είναι επιτακτικό να τις αντιμετωπίσουμε τώρα. Μετά την κρίση και την πανδημία, όλο και περισσότερος κόσμος αγωνιά για το μέλλον της στέγης και της ζωής στην πόλη. Η έρευνά μας αποσκοπεί σε μια καλύτερη γνώση του παρελθόντος της πόλης μας, στην εκτίμηση της κληρονομιάς που έχουμε και με μια ευχή να φωτίσει την περίσκεψή μας για το τι θα κάνουμε συλλογικά στο μέλλον.

Πώς νιώθουν σήμερα για τις οικοδομές τους και το γεγονός ότι συμμετείχαν ενεργά στη δημιουργία της εικόνας που βλέπουμε σήμερα για την Αθήνα;

Οι άνθρωποι που συμμετέχουν και μιλούν στην ταινία είναι περήφανοι για τη δουλειά τους. Δεν έχουν καμία εικόνα περί συμμετοχής. Προσπάθησαν απλώς να κάνουν τη δουλειά τους όσο το δυνατόν καλυτέρα, στα νομικά και κοινωνικά πλαίσια που τους επιτρέπονταν και με πλήρη αίσθηση της ευθύνης ότι στα κτίρια που θα κατασκευάσουν θα ζήσουν άνθρωποι με τις οικογένειές τους και θα μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Η εικόνα της πόλης δεν ήταν άλλωστε δική τους ευθύνη. Η δική τους ήταν να είναι γερό και ασφαλές το κτίριο.

Σε τι διαφέρουν οι σημερινοί εργολάβοι και χτίστες από τους παλαιότερους που μιλάνε στην ταινία σας;

Συναντήσαμε συχνά μια ροπή της ηθικής πλάστιγγας προς την ξεδιάντροπη κερδοσκοπία. Χωρίς να θέλουμε να δημιουργήσουμε εντυπώσεις, να πούμε ότι όταν ψάχναμε σπίτι για αγορά, το 2009, είχαμε εκπλαγεί από την κάκιστη ποιότητα των υλικών στις νέες οικοδομές και τις υπέρογκες τιμές που ζητούσαν οι εργολάβοι. Σαφώς οι παλιότερες κατασκευές ήταν καλύτερες, αλλά με πιο υποβαθμισμένα δίκτυα υποδομών. Επίσης, δεν συνηθίζεται πλέον ένας εργάτης οικοδομής να γίνει εργολάβος και να αναλαμβάνει πολυκατοικίες, όπως συνέβαινε τότε. Αυτό μάλλον οφείλεται στο γεγονός ότι οι περισσότεροι εργάτες σήμερα είναι αλλοδαποί.

Τι αγαπάτε και τι μισείτε στο αστικό τοπίο της Αθήνας έτσι όπως το βλέπουμε σήμερα;

Κατ’ αρχάς, μισούμε το αυτοκίνητο και τη φρικτή συμπεριφορά των οδηγών, σε συνδυασμό με τις πολύ κακές δημόσιες συγκοινωνίες. Γενικά, τη διαχείριση αυτού του ζητήματος της μετακίνησης, που είναι ξεκάθαρα εναντίον του ανθρώπου και υπέρ του αυτοκινήτου. Και μετά, την έλλειψη δημόσιου, κοινού και πράσινου χώρου. Αγαπάμε τις μίξεις του ιδιωτικού με το δημόσιο, την αίσθηση -σε πολλές γειτονιές- μιας περιποιημένης μοντέρνας μικροκλίμακας με πολλές εναλλαγές και πολλές μικρές εκπλήξεις στα μπαλκόνια, στις εισόδους και στους ακάλυπτους. Μικρά τοπία.

Σταδιακά, οι παλιές πολυκατοικίες στην Αθήνα δίνουν τη θέση τους σε νεότερες, διαφορετικής λογικής και αισθητικής. Πώς σας φαίνονται;

Φυσική εξέλιξη, αφενός. Αφετέρου, συμβαίνουν πολλές ανακαινίσεις μέσα στις πολυκατοικίες και αλλάζει εντελώς η δομή των διαμερισμάτων. Αυτό έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς αλλάζει το μοντέλο της πατριαρχικής οικογένειας και οι νέες μορφές αγάπης δημιουργούν νέες δομές διαμερισμάτων. Για παράδειγμα, πώς μια κουζίνα, που δεν είναι πλέον για να κλειστεί μέσα σε αυτήν μια δύσμοιρη νοικοκυρά, μπορεί να γίνει πιο συμμετοχική για όλα τα μέλη μιας οικογένειας, που μπορεί να αποτελείται και από ομόφυλα ζευγάρια;

Υπάρχουν περιθώρια για αυτή την πόλη ώστε να γίνει πιο βιώσιμη; Υπάρχει αντίστοιχη πολιτική βούληση;

Τα περιθώρια είναι τεράστια, καθώς η παρακαταθήκη που διαθέτουμε είναι μοναδική. Το πρόβλημα είναι ότι η κοινωνία μας είναι διχασμένη από τη φτώχεια λόγω άνισης κατανομής ευκαιριών, υποβάθμισης της δημόσιας Παιδείας και Υγείας και λόγω μιας νοοτροπίας αστυνομικού ελέγχου και αδίστακτου κέρδους. Αν δίνονταν ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους, αν δημιουργείτο μια κοινωνική στεγαστική πολιτική, αν θα μπορούσαν να δοθούν ευκαιρίες τέτοιες που οι νέοι να μη φοβούνται πια να κάνουν παιδιά γιατί δεν θα έχουν να τα ζήσουν, θα μπορούσαν να γίνουν θαύματα. Γιατί οι άνθρωποι με σίγουρο και αρμονικό σπιτικό περιβάλλον πάντα προοδεύουν, και προοδεύει μαζί και η κοινωνία.

(Info)

• «Χτίστες, νοικοκυρές και η οικοδόμηση της σύγχρονης Αθήνας».
• Στέγη Ιδρύματος Ωνάση (Λ. Συγγρού 107).
• Σήμερα και αύριο (20:00).
• Μετά την προβολή του Σαββάτου θα ακολουθήσει συζήτηση για την ταινία με τους σκηνοθέτες και τον Πρόδρομο Τσιαβό, διευθυντή Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση.
• Είσοδος ελεύθερη με προκράτηση στο tickets.onassis.org.

Ειδήσεις σήμερα

Στάθης Τσιτλακίδης: Ράγισαν και οι πέτρες στο τελευταίο αντίο του σμηναγού – Τραγικές φιγούρες οι γονείς και η αρραβωνιαστικιά του

Έκτακτο δελτίο επιδείνωσης καιρού – Θα σκεπάσει με χιόνια την Ελλάδα η κακοκαιρία «Μπάρμπαρα»

Συντάξεις: Αυξήσεις και αναδρομικά σε απόστρατους [πίνακες & παραδείγματα]