Τουτέστιν, σηματοδοτεί τη σταθερή στροφή του προς την υψηλή ποιότητα και το υψηλών απαιτήσεων αναγνωστικό κοινό των εραστών των αστυνομικών μυθιστορημάτων, χωρίς ταυτόχρονα να παραμελεί την εμπορικότητα και τη διατήρηση του σκληρού πυρήνα των θαυμαστών του. Κι αυτό είναι κάτι που μόνο συγγραφείς του βεληνεκούς του Jo Nesbo μπορούν να κατορθώσουν.

Στο «Βασίλειο», ο Nesbo ακολουθεί τα ιερά και όσια των μεγάλων κλασικών. Τρία απλά πράγματα δηλαδή, που κάνουν ένα έργο μεγάλο και διαχρονικό. Πρώτον, μια δυνατή και απλή πλοκή. Δεύτερον, μια σωστή, υποβλητική ατμόσφαιρα.

Τρίτον, ένα πάνθεον μοναδικών χαρακτήρων, το οποίο ο Νορβηγός μετρ σκιαγραφεί ψυχολογικά με μεγάλη ένταση και σε μεγάλο βάθος. Το αποτέλεσμα είναι ένα υποδειγματικό μυθιστόρημα, που εκτοξεύει τις μετοχές του συγγραφέα προς το limit up του χρηματιστηρίου της σύγχρονης αστυνομικής λογοτεχνίας.

Ακόμη κι αν προσθέσουμε στα προαναφερόμενα και την απολύτως γενναία απόφασή του να αφήσει στον πάγκο τον μοναδικό Χάρι Χόλε, καταφέρνοντας να δώσει ένα σκληρό χτύπημα στα εκατομμύρια των πιστών αναγνωστών του.

Το κουβάρι αρχίζει να ξετυλίγεται με την ιστορία της οικογένειας Οπγκαρντ. Ο μεγάλος αδελφός Ρόι, που έχει παραμείνει στη μικρή γενέτειρα κωμόπολή τους, υποδέχεται τον μικρότερο Καρλ, ο οποίος επιστρέφει με τη σύζυγό του Σάνον, μετά από μακρόχρονη παραμονή στο εξωτερικό. Ο Ρόι έχει ένα βενζινάδικο και ταυτόχρονα ασχολείται με τα χωράφια της οικογένειας.

Ο Καρλ γυρίζει στην Ιθάκη του, έχοντας όμως μεγαλεπήβολα σχέδια, όπως την κατασκευή ενός τεράστιου ξενοδοχείου, που θα φέρει χρήμα και δόξα στο μικρό Ος, τον τόπο όπου μεγάλωσαν οι δύο αδελφοί.

Η σχέση των δύο αδελφών περιγράφεται ως λίαν αρμονική. Υπακούοντας στους άγραφους νόμους ενός αυταρχικού πατέρα, ακολουθούν πιστά το δόγμα «η οικογένεια πάνω απ’ όλα». Τα επί το πλείστον χέρσα χωράφια της οικογένειας αποτελούν τον κόσμο τους, είναι το «βασίλειό» τους και το ύψιστο χρέος, η ύψιστη αρετή είναι η με κάθε μέσο υπεράσπισή του απέναντι σε καθέναν που θεωρούν ότι αποτελεί απειλή.

Ο Ρόι είναι σκληρός, εσωστρεφής και καβγατζής με ελάχιστες συμπάθειες από τους συγχωριανούς του. Ζει απομονωμένος μια ήρεμη, σχεδόν μοναστική ζωή, επαναλαμβάνοντας την ίδια ρουτίνα. Από το σπίτι στη δουλειά και πάλι πίσω το βράδυ.

Ο Καρλ είναι ο αντίθετος πόλος. Ωραίος, κοινωνικός και ιδιαίτερα δημοφιλής στην τοπική κοινότητα. Εχει το χάρισμα. Μπορεί να πείσει και να καθοδηγήσει τον κόσμο να ακολουθήσει κάθε παράτολμο σχέδιό του. Η σχέση των δύο αδελφών μοιάζει λίαν αρμονική. Κι ο Ρόι, από την παιδική ηλικία ήδη, αναλαμβάνει το ρόλο του προστάτη του μικρότερου αδελφού του.

Η επιστροφή του Καρλ όμως θα λειτουργήσει σαν καταλύτης, σαν τη φωτιά που σιγοκαίει το φιτίλι και είναι προφανές για τον αναγνώστη που διαβάζει πίσω από τις γραμμές ότι κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, θα φτάσει στο εύφλεκτο υλικό και θα τα τινάξει όλα στον αέρα. H αρχικά αρμονική σχέση των αδελφών θα περάσει από σαράντα κύματα, τα συναισθήματα θα περάσουν μέσα από ένα σκοτεινό στάδιο μετάλλαξης και η αδελφική αγάπη θα…

Οποιαδήποτε περαιτέρω αναφορά στην υπόθεση όμως φοβάμαι ότι θα περιέχει κάποια spoilers και θα αδικήσει την ανάγνωση του βιβλίου, οπότε είναι σώφρον να σταματήσουμε εδώ και να μιλήσουμε περισσότερο για το συγγραφέα και τον τρόπο γραφής του. Αλλωστε, η σκιαγράφηση της σχέσης των δύο αδελφών, που ξετυλίγεται με πολύ αργό ρυθμό, αποτελεί ένα από τα πιο δυνατά στοιχεία, ίσως το πιο δυνατό, και αποδίδεται με εξαιρετική τεχνική από το συγγραφέα.

Η πλοκή στήνεται και ξεδιπλώνεται με αριστοτεχνικό τρόπο. Ο Nesbo εγκαταλείπει συνειδητά την οριζόντια γραφή και υιοθετεί την κάθετη και σε βάθος αφήγηση. Εδώ, ο ρυθμός επιβραδύνεται, η δράση αντικαθίσταται από την εσωτερική, ψυχολογική σκιαγράφηση των ηρώων.

Οσο κι αν τα γεγονότα κυλούν πιο αργά, το μεγάλο βάρος πέφτει στο αποτύπωμα που αφήνουν πάνω στους ανθρώπους… Τα συναισθήματα που τους δημιουργούν. Είτε αυτά παραμένουν ένοχα κρυμμένα μυστικά, σαν τους γνωστούς σκελετούς που όλοι κρύβουμε στις ντουλάπες και φοβόμαστε να ανοίξουμε, είτε αποκαλύπτονται με οδυνηρό τρόπο και προκαλούν ανεπανόρθωτες βλάβες.

Ο Nesbo παίρνει πολύ χρόνο να στήσει το σκηνικό. Το μικρό Ος, τα δύο αδέλφια, η σχέση με τους γονείς και ανάμεσά τους… Ολα αυτά αποτελούν τη βάση για τη συνέχεια. Ακόμη κι όταν θεωρήσει ότι αυτά τα στοιχεία είναι αρκετά, δεν επιταχύνει, αλλά συνεχίζει με τον ίδιο ρυθμό.

Το σκάψιμο στο παρελθόν περιέχει πολλές ανατροπές, ρίχνει φως στο σκοτάδι και δίνει απαντήσεις ακόμη και για τον τρόπο που σκέφτονται και αποφασίζουν τα δύο αδέλφια. Κι ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα του συγγραφέα είναι ότι κατορθώνει να διατηρεί σε υψηλό βαθμό το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αν κι έχει εγκαταλείψει το δόγμα της συναρπαστικής καταιγιστικής δράσης. Γιατί, εν κατακλείδι, αυτή είναι η πεμπτουσία του «Βασίλειου».

Ο Nesbo αποφασίζει να εγκαταλείψει την «τηλεοπτική οπτική» των σύγχρονων σειρών, που αποτελεί αχώριστο σύντροφό του στις γοητευτικές περιπέτειες του Χάρι Χόλε. Εδώ, δεν παρατηρούμε τον συναρπαστικό, καταιγιστικό ρυθμό, τις απίθανες εναλλαγές σκηνών και τις αλλεπάλληλες ανατροπές, αλλά ενίοτε και τις μη ρεαλιστικές απιθανότητες της πλοκής.

Αντίθετα, καταγράφουμε μια αργή μεν, επιβλητική δε αφήγηση, όπου ο τρόπος γραφής του συγγραφέα παραπέμπει σε μεγάλους κλασικούς της λογοτεχνίας (και όχι μόνο της αστυνομικής).

Με τη μεταφορά του σκηνικού στο απομακρυσμένο μικρό Ος, ο Nesbo επιχειρεί, και τελικά κατορθώνει, να ζωγραφίσει ένα σκοτεινό, μυστηριώδη μικρόκοσμο εκεί όπου οι ήρωες, όχι μόνο οι πρωταγωνιστές αδελφοί Οπγκαρντ, αλλά και όλοι σχεδόν οι κάτοικοι του χωριού, πορεύονται με βάση τη δική τους αξιακή κλίμακα, τον προσωπικό τους κώδικα, σύμφωνα με τον οποίο οι σχέσεις, οι προδοσίες, οι συνωμοσίες, ακόμη και τα εγκλήματα δεν εντάσσονται ξεκάθαρα στο πλαίσιο της παραβατικής συμπεριφοράς, αλλά μπορεί να δικαιολογηθούν ως αποτέλεσμα απαράδεκτης συμπεριφοράς των θυμάτων.

Οι «καλοί» παίρνουν το νόμο στα χέρια τους και τον εφαρμόζουν κατά την εκτίμησή τους και οι «κακοί» πληρώνουν το τίμημα των πράξεών τους, είτε είναι απλοί συντοπίτες είτε μέλη της ίδιας της οικογένειας. Καθώς, λοιπόν, τα πάντα μεταφράζονται μόνο μέσα από την οπτική των ηρώων, έχουμε ως αποτέλεσμα την κατάργηση των ορίων ανάμεσα στη νομιμότητα και την παρανομία, ανάμεσα στην ηθική της απονομής δικαιοσύνης και τη σκληρή εκδίκηση.

Ο Nesbo κερδίζει το πρώτο στοίχημα, καθώς αποδεικνύει ότι μπορεί να γράψει πολύ διαφορετικά από τον εμπορικό τρόπο, την «τηλεοπτική οπτική» της καταιγιστικής δράσης, της σκοτεινής ατμόσφαιρας και των πολλαπλών ανατροπών.

Αριστοτεχνικά σχεδιασμένο και βαθιά επηρεασμένο από υποβλητικές αναφορές, που φτάνουν από την αρχαία ελληνική τραγωδία και τη σκοτεινή, σκανδιναβική μυθολογία μέχρι τον Φρόιντ, το «Βασίλειο» συνεχίζει το δρόμο που είχε αφετηρία τον εντυπωσιακό «Μάκβεθ» και επιβεβαιώνει την ένταξη του Nesbo στην ανώτατη ελίτ των ποιοτικών εκπροσώπων του σύγχρονου σκανδιναβικού αστυνομικού μυθιστορήματος. Παρέα με τον Mankell, τον Larsson, τον Persson και τον Dahl, και γνήσιοι απόγονοι των πρωτοπόρων Sjowall και Wahloo.

Το δεύτερο στοίχημα που απομένει στον Νορβηγό μετρ είναι η έκβαση της μάχης με τον μοναδικό ήρωά του, τον γοητευτικά μυστηριώδη Χάρι Χόλε. Η μάχη κάθε συγγραφέα με το δικό του δημιούργημα, στην περίπτωση αυτή με έναν πρωταγωνιστή που τον ανταγωνίζεται σκληρά στο γήπεδο της δημοφιλίας, είναι ανελέητη και το αποτέλεσμα δύσκολο να προβλεφθεί.

Θα συνεχίσει να επανέρχεται ο Χόλε σε μόνιμη βάση ή ο συγγραφέας θα τον επαναφέρει όποτε αυτός ο ίδιος επιθυμεί; Προσωπικά, θεωρώ ότι ένας από τους βασικούς λόγους της υψηλής ποιότητας και της βαθύτατης ψυχολογικής ενδοσκόπησης των ηρώων στο «Βασίλειο» είναι η «απελευθέρωση» του συγγραφέα από το βασανιστικό alter ego του, πράγμα που όσο κι αν προβληματίζει τους φανατικούς θαυμαστές του, τον απογειώνει σε ένα πολύ σημαντικότερο συγγραφικό σύμπαν.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου