Μπορεί στην εποχή της μετα-αλήθειας, των fake news και της «δημοσιογραφίας της ανακύκλωσης» ο δημοσιογράφος να αναδείξει την αλήθεια;

Πιστεύω ότι είναι στο χέρι του δημοσιογράφου να αναδείξει την αλήθεια, με την προϋπόθεση φυσικά ότι δεν θα έχει ανάμιξη σε κάποια μορφή διαπλοκής, δεν θα έχει δική του, προσωπική ατζέντα και θα έχει τη δύναμη να αντιστέκεται σε τυχόν πιέσεις του διευθυντή του η του εργοδότη του. Παράλληλα, φυσικά, η ανάδειξη της αλήθειας συνδέεται και απαιτεί αντικειμενική δημοσιογραφική έρευνα και ο δημοσιογράφος να έχει μελετήσει και να έχει συνολική γνώση του θέματος με το οποίο θα ασχοληθεί. Πολλές φορές η αλήθεια δεν αναδεικνύεται από λανθασμένη και πρόχειρη δημοσιογραφική προσέγγιση. Οταν ο δημοσιογράφος δεν γνωρίζει καλά το θέμα, δεν κάνει και τις σωστές ερωτήσεις.

Ποια προσωπικότητα σας δυσκόλεψε περισσότερο ώστε να καταφέρετε να αποφορτιστείτε συναισθηματικά από αυτήν και να προχωρήσετε στην επόμενη;

Οι άνθρωποι που με συγκίνησαν και με φόρτισαν συναισθηματικά ήταν οι λίγοι επιζώντες Βρετανοί πρώην αιχμάλωτοι πολέμου των Γιαπωνέζων στη Νοτιοανατολική Ασία, οι οποίοι είχαν υποχρεωθεί να δουλέψουν στην κατασκευή της ιστορικής γέφυρας του ποταμού Κβάι, που έγινε και κινηματογραφική ταινία, βραβευμένη με πολλά Οσκαρ. Οι ιστορίες τους με συγκλόνισαν. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν ζήσει μία κυριολεκτικά πραγματική κόλαση. Αντιμετώπιζαν καθημερινά απάνθρωπα βασανιστήρια, βαριές ασθένειες, την πείνα και, παρ’ όλα αυτά, είχαν τη δύναμη να επιβιώνουν και να διατηρούν υψηλά το ηθικό τους. Ενιωσα, όταν συνομιλούσα μαζί τους στο γύρισμα του ντοκιμαντέρ μου για την ΕΡΤ «Η γέφυρα του ποταμού Κβάι, η πραγματική ιστορία», ότι είχα απέναντί μου αληθινούς, υπαρκτούς ήρωες.

Θα αναφέρω, όμως, και τον Νέλσον Μαντέλα. Μία προσωπικότητα που μου έκανε βαθιά εντύπωση με τη μαγευτική ηρεμία του και τη φιλοσοφική του προσέγγιση σε όλα τα θέματα. Μου έδωσε την εντύπωση ενός σύγχρονου, αρχαίου Ελληνα φιλοσόφου. Σε αυτό το πλαίσιο της καθοδήγησης, η Νότια Αφρική πέρασε τη μεταβατική περίοδο από το Απαρτχάιντ στη δημοκρατική διακυβέρνηση των μαύρων αναίμακτα, χωρίς ρεβανσισμό εναντίον των λευκών. Με είχε εντυπωσιάσει επίσης ο έντονος ιδεολογικός προβληματισμός του Τζον Λένον των Μπιτλς. Τον ανησυχούσε πραγματικά, όπως μου έλεγε, η κοινωνική ανισότητα στην Αγγλία. Πίστευε στον γνήσιο σοσιαλισμό και έτσι ήθελε να ζει, σε μια απλή χίπικη κοινότητα. Τα χρήματα δεν τον συγκινούσαν.

«Ανθρώπων έκαστος δύο πήρας φέρει, την μεν έμπροσθεν, την δε όπισθεν», όπως έλεγε μύθος του Αισώπου. Κάθε άνθρωπος κουβαλάει δύο σάκους: έναν μπροστά κι έναν πίσω του. Οι δικοί σας σάκοι τι περιείχαν από εμπειρίες;

Χρήσιμα μαθήματα και εμπειρίες συγκέντρωσα από τις δημοσιογραφικές μου αποστολές και έρευνες σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Το μεγάλο μου δίδαγμα ήταν να είμαι πραγματιστής και να βλέπω μόνο μπροστά. Αυτή την προσέγγιση την αφομοίωσα περισσότερο στο Βιετνάμ. Η χώρα αυτή έζησε έναν ολέθριο εμφύλιο πόλεμο, είχε τρία εκατομμύρια νεκρούς, και όμως σήμερα κανένας νέος δεν συζητάει, δεν θέλει να συζητάει, για αυτή την περίοδο. Βλέπουν μόνο μπροστά, το μέλλον. Και σήμερα οι πλέον ευπρόσδεκτοι ξένοι τουρίστες στο Βιετνάμ είναι οι Αμερικανοί, γιατί φέρνουν χρήματα στη χώρα. Δεν θα ξεχάσω έναν νεαρό Βιετναμέζο στρατιώτη, ο οποίος είχε χάσει έξι στενούς συγγενείς στον εμφύλιο πόλεμο, που μου είπε ότι δεν έχει κανένα αίσθημα εχθρότητας για τους Αμερικανούς τουρίστες από τη στιγμή που φέρνουν χρήματα και ενισχύουν την οικονομία της χώρας του. Δεν ξεχνάω επίσης τη δήλωση που μου είχε κάνει ο υπουργός Οικονομικών του Βιετνάμ, όταν τον ρώτησα πώς γίνεται το κομμουνιστικό καθεστώς να εφαρμόζει την ελεύθερη οικονομία. «Ο Χο Τσι Μινχ, ο πατέρας του σύγχρονου Βιετνάμ, ήταν πρώτα πατριώτης και μετά κομμουνιστής», ήταν η απάντησή του. Αυτά, θα έλεγα, ήταν τα χρήσιμα διδάγματα, οι εμπειρίες μου, στον δημοσιογραφικό μου σάκο.

Η δυσκολότερη στιγμή στη δημοσιογραφική σας καριέρα;

Θα έλεγα ότι η δυσκολότερη στιγμή στη δημοσιογραφική μου καριέρα, από την πλευρά της προσωπικής μου ασφάλειας, ήταν στη Βόρεια Ιρλανδία, όταν είχα πάει να καλύψω για την ΕΡΤ τα δραματικά και δύσκολα τότε γεγονότα στην περιοχή αυτή του Ηνωμένου Βασιλείου. Ηταν η περίοδος του σκληρού εμφύλιου-θρησκευτικού πολέμου. Εκεί έμπλεξα όταν πήγα στη φωλιά του ΙRΑ για να συναντήσω στελέχη του, χωρίς να έχω ενημερώσει την Aστυνομία όπως ήταν η οδηγία για τους ξένους δημοσιογράφους. Μετά τη συνάντηση που είχα με στελέχη του ΙRΑ, με συνέλαβε μία ομάδα του και με ανέκριναν επί μία ώρα μέσα σε ένα αυτοκίνητο. Τότε υπήρχε μεγάλη καχυποψία από την πλευρά του ΙRΑ για τους δημοσιογράφους, μήπως συνεργάζονται με τις αγγλικές Αρχές. Γιατί υπήρξαν τέτοιες περιπτώσεις, όπως μου είπαν, και μου ανέφεραν έναν Νορβηγό δημοσιογράφο που ήταν πληρωμένος να δίνει πληροφορίες στους Αγγλους, το ομολόγησε, και ο ΙRΑ τον εκτέλεσε. Στη δική μου περίπτωση, μετά από μία ώρα ανάκριση και αφού συγκέντρωσαν πληροφορίες για μένα, με άφησαν ελεύθερο.

Ειδήσεις σήμερα