Στις δημιουργίες του ο Αλέκος Φασιανός μετέφερε μοναδικές μυθολογίες της καθημερινότητας. Τοποθέτησε στο κέντρο τον άνθρωπο, για να του προσδώσει αδρά στοιχεία ελληνικότητας. Οι φιγούρες του, άλλοτε ζευγαρωμένες και άλλοτε μοναχικές, θα είναι πάντα σύμβολα ζωής, λουσμένα στο φως. Αναδεικνύουν την απλότητα της έκφρασης, την καθαρότητα των γραμμών, τη δυναμική του χρώματος, της κίνησης, την αυθεντικότητα της εικόνας. Με τα εκτυφλωτικά κόκκινα, τα λαμπρά χρυσά και τα έντονα μπλε σε αγαπημένες θεματικές: ποδηλάτες, καπνίζοντες και ερωτευμένοι με φτερά ανοιχτά, φουλάρια που ανεμίζουν στον αέρα και πουλιά που στέλνουν μηνύματα ελευθερίας και έκφρασης. Εμπνεύσεις βαθιά ποιητικές, γεμάτες από την αλήθεια και τον λυρισμό του εικαστικού λόγου του Αλέκου Φασιανού. Αυτή είναι η παρακαταθήκη του σημαντικού αυτού ζωγράφου, που διαμόρφωσε μια εντελώς δική του αναγνωρίσιμη εικαστική γλώσσα.

Με αφορμή τον θάνατό του θα θυμηθούμε σήμερα τι είπαν για εκείνον μερικοί εμβληματικοί άνθρωποι του πνεύματος με τους οποίους ο ίδιος συνδέθηκε…

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ΠΟΙΗΤΗΣ:«Εβγαζε από το καπέλο του κουνέλια και σημαίες»

«Σπάθα του Φασιανού δεν εστάθηκε, όπως σε τόσους άλλους, η τεχνική του αλλά ο μύθος των παιδικών του χρόνων. Και σοφία του -ασπίδα του- η επιμονή να τον διατηρεί και να τον αναπτύσσει με τρόπο ανένδοτο, ακόμη και με όλα του τα ελαττώματα που τα μετατρέπει σε χάρμα οφθαλμών για τους άλλους, έτσι σαν αγριοτριανταφυλλιά που δεν μπολιάζεται μα που ωστόσο ξέρει ν’ ανθίσει. Τυχαίο δεν είναι ότι σε μια στιγμή που οι περισσότεροι καλλιτέχνες με απελπισία είχανε καταθέσει τα όπλα μπροστά στη χιλιομεταχειρισμένη παραστατική ζωγραφική, εκείνος, για να ‘χει ακριβώς διατηρήσει σε συνεχή κατάσταση ανταρσίας την ιδιότυπη αθωότητά του, επέτυχε να διαχύσει ένα είδος δροσιάς που οι κουρασμένοι των σημερινών μεγαλουπόλεων, όχι χωρίς κάποιαν έκπληξη, αποδεχθήκανε σαν ευεργετική ανοιξιάτικη βροχούλα. Βέβαια, χρειαζότανε γι’ αυτό ένας θαυματοποιός. Και ο Φασιανός, μικρός ή μεγάλος, έδειξε ότι είχε τον τρόπο να βγάζει από το καπέλο του κουνέλια και σημαίες -στην περίπτωσή του φουμαδόρους και ποδηλάτες- με μια ευκολία που θα τη χαρακτηρίζαμε σαν επικίνδυνη αν, τις περισσότερες φορές, η ίδια του η χειρονομία δεν ήταν τόσο αυθόρμητη και πειστική».

ΛΟΥΙ ΑΡΑΓΚΟΝ ΠΟΙΗΤΗΣ: «Μας έμαθες έναν νέο τρόπο να αγαπάμε…»

«Ξαφνικά, ήταν στο δρόμο μου, δεν ξέρω τι, δεν ξέρω ποιος. Ποιος ήταν, χωρίς να ξέρω, μου φάνηκε πως με έβλεπα ανάμεσα σε άλλους, όπως την άνοιξη… Για ποιον λοιπόν νομίζεις πως μιλώ; Για τι θα μίλαγα λοιπόν δίχως εσένα; Τι ξέρω; Ο ουρανός είναι πιο ψηλά από τις στέγες. Αυτός που γράφω το όνομά του, που το όνομά του έμαθα να λέω, αυτός, ο Φασιανός, ω Φασιανέ! Θυμάμαι τις πρώτες μέρες, την πρώτη έκπληξη… Φασιανέ, εσύ μας έμαθες έναν καινούργιο τρόπο να αγαπάμε.

Ο πρώτος που μου ήρθε ως εικόνα, μόνος και κόκκινος, έκανε βόλτες. Τα μαλλιά του, που κυμάτιζαν στους ανέμους, είχαν μαύρα πουά… Τι λέω, τι λέω; (Λέω: Ποιος είμαι;). Συχνά φυσούσε. Ο αέρας έκανε τη γραβάτα να πετά κάτω από τα μαύρα πουά τα μάτια του να ονειρεύονται. Τι κρατάει; Είναι ένα κόκκινο άνθος, αλλά βέβαια τίποτα δεν κινείται όταν είσαι μόνος στον άνεμο…».

ΖΑΚ ΛΑΚΑΡΙΕΡ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: «Με χάρη και ελαφρότητα»

«Εχετε παρατηρήσει τον αέρα που φυσά τόσο συχνά στα έργα του Φασιανού, ανακατεύοντας τα μαλλιά και φουσκώνοντας τα φαρδιά ρούχα, έναν αέρα που μοιάζει να προέρχεται από τα έγκατα των μύθων, μια διακριτική, σχεδόν αδιόρατη υπενθύμιση του μύθου του Αιόλου: ο σύγχρονος καλλιτέχνης γνέφει προς τον αρχαίο ομότεχνο. Διότι, παρόλο που πολλά πράγματα γέρασαν στο πέρασμα από την αρχαία Ελλάδα στη σημερινή, δύο έχουν παραμείνει ακέραια: οι μυρωδιές της γης και ο αέρας…

Διότι οι σκιές αυτές κάποτε ονειρεύονται. Και τι μπορεί να ονειρεύεται μία σκιά; Μήπως εκείνον τον πολύτιμο και τον πανάρχαιο τόπο για τον οποίο μιλάει ο Πλάτωνας, όπου οι άνθρωποι είχαν μονάχα δύο διαστάσεις σαν τις μορφές στα αγγεία; Για τον τόπο της ευτυχίας που δεν γνωρίζει ακόμη τη βαρύτητα; Εντέλει, μέσα από αυτό το έργο, τα φαντάσματα του μακρινού παρελθόντος επιζούν και φέρνουν σε μας και στη ζωώδη, θορυβώδη εποχή μας τη χάρη και την ελαφρότητα της ανθρώπινης νεφέλης του Φασιανού».

 ΜΑΡΙΝΑ ΛΑΜΠΡΑΚΗ-ΠΛΑΚΑ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗΣ: «Μεταδοτική η αισιοδοξία που αποπνέουν τα έργα του»

 «Ο κόσμος του Φασιανού, εμπλουτισμένος με νέα θέματα, με χρυσούς και μπλε καβαλάρηδες, με σκηνές που διαδραματίζονται άλλοτε σε κλειστούς χώρους και άλλοτε στο ύπαιθρο, διατηρεί πάντα την ταυτότητά του. Μοναχικές ή συντροφικές φιγούρες, επίπεδες ή πλασμένες με φώτα και σκιές, οι μορφές του Φασιανού είναι πάντα αναγνωρίσιμες. Τα αθλητικά σώματα των ηρώων του ξεχειλίζουν, διαστέλλοντας τον χώρο, απειλώντας να τον διαρρήξουν με τη ζωτικότητά τους. Η γραμμή του ορίζοντα τοποθετείται συνήθως χαμηλά έτσι που τονίζεται η ηρωική, μνημειακή κλίμακα των μορφών. Το σχέδιο του Φασιανού δεν είναι ρεαλιστικό. Τα πρόσωπα απεικονίζονται συνήθως σε κατατομή ή στα τρία τέταρτα με χαρακτηριστικά αρχαιοελληνικά, τυποποιημένα. Λειτουργούν σαν αρχέτυπα σύμβολα που “κλίνονται” με διάφορους τρόπους, σε διάφορους χρόνους, για να συνθέσουν μιαν αφήγηση: την αφήγηση που ονομάσαμε στην έκθεσή μας “μυθολογίες του καθημερινού”.

Ο κόσμος του Φασιανού είναι ένας κόσμος παραδείσιος, μια συνεχής πρόκληση για απόδραση σ’ έναν χώρο απόλαυσης και ηδονής, όπου ο χρόνος εξισώνεται με μια αιώνια Κυριακή. Ο Αλέκος Φασιανός μυθοποίησε τη δική του καθημερινότητα και μας άνοιξε τα μάτια στην κρυμμένη γοητεία της. Ως γνήσιος “λαϊκός καλλιτέχνης” άφησε την τέχνη του να διαχυθεί, να διαδοθεί, να πλημμυρίσει και να φαιδρύνει και τη δική μας καθημερινότητα με τη ζωική της ευφορία, με την ανθηρή της γοητεία, με την αμάραντη νιότη της. Η αισιοδοξία που αποπνέουν τα έργα του είναι μεταδοτική και την έχουμε ανάγκη. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που εξηγεί γιατί η ζωγραφική του Φασιανού είναι τόσο λαοφίλητη».

Ο ΙΔΙΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥ

«Με ό,τι πέφτει στα χέρια μου μπορώ να δημιουργήσω»

Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν και μερικές δηλώσεις του ίδιου του Αλέκου Φασιανού, που τώρα που εκείνος έχει φύγει αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα. Αναφερόμενος στην εμβληματική μορφή του ποδηλάτη φουμαδόρου, που διαμόρφωσε γύρω στο 1966, έγραφε στο βιβλίο «Ο μύθος της γειτονιάς μου» (εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2002).

«Θυμάμαι είχα πάρει ένα μεγάλο πινέλο και σκεφτόμουν… Είχαμε ποδήλατα, μετά την Κατοχή δεν υπήρχαν αυτοκίνητα. Πηγαίναμε μέχρι τη Βουλιαγμένη. Και φορούσαμε τα ρούχα του σχεδίου Μάρσαλ, της βοήθειας των Αμερικανών. Ηταν φαρδιά, με γραβάτες. Πηγαίναμε μέχρι τη Βουλιαγμένη και γυρίζαμε από κει πάλι χτυπώντας τα κουδουνάκια. Βάζαμε τα χαρτονάκια στις ρόδες… Και ξαφνικά μου ήρθε η ιδέα να κάνω αυτό τον ποδηλάτη που περνούσε μπροστά μου σαν σκιά. Που δεν μπορούσα να δω και πώς είναι. Και πήρα ένα τεράστιο πινέλο, φαρδύ δέκα πόντους, και έκανα χρώμα σαν το μέλι – μόνος μου τα φτιάχνω τα χρώματα. Και ξεκίναγα, χωρίς σχέδιο, χωρίς τίποτα, να φτιάχνω το κεφάλι του, τη μύτη, τα χέρια, όλα αυτά και ενθουσιάστηκα. Μπήκα κι εγώ μες στα χρώματα. Πάταγα επάνω. Και έκανα μεγάλα έργα. Τον πρώτο ποδηλάτη. Και έλεγα τα μαλλιά του θα ανεμίζουνε όπως του Αβεσαλώμ. Και πήγα να κάνω τα μαλλιά με το πινέλο, αλλά δεν μπορούσα και πήρα ένα κουρέλι και τα έκανα σφουμάτα. Κι εκεί είδα τη διαφάνεια των μαλλιών. Κι ενθουσιάστηκα. Και κάτι γραμμές. Και μετά λέω, μπροστά δεν έχει αντίβαρο. Και τον έβαλα να καπνίζει. Τότε κάπνιζαν οι άνθρωποι, όχι τόσο πολύ όπως τώρα. Ηταν ποιητικό το κάπνισμα. Και τον καπνό του τσιγάρου τον έκανα τεράστιο σαν σύννεφο. Αυτό ήτανε…»

Ο Αλέκος Φασιανός δήλωνε πως είχε «κατακτήσει» όλα τα υλικά: «Με ό,τι πέφτει στα χέρια μου μπορώ να δημιουργήσω. Δεν πρέπει να είσαι δούλος των υλικών, αλλά να τα κατακτάς. Γιατί το υλικό είναι μέσο με το οποίο μπορείς να δημιουργήσεις. Μπορεί να είναι πέτρα, ξύλο ή οτιδήποτε άλλο. Και για τη ζωγραφική χρειάζονται απλώς χρώματα. Τα υλικά τα φτιάχνω μόνος μου. Φτιάχνω χρώματα με κόλλα και σκόνη… Το ατελιέ μου είναι σαν κουζίνα. Μαγειρεύω και φτιάχνω μοναδικές συνταγές», έλεγε χαρακτηριστικά. Και κατέληγε: «Οταν δεν ζωγραφίζω, είμαι δυστυχής… Αν δεν έχεις έμπνευση, και το πιο ωραίο ατελιέ να έχεις, δεν μπορείς να προχωρήσεις. Κάνεις όλο τα ίδια. Και οι εμπνεύσεις έρχονται σπάνια…».

H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το ELEFTHEROSTYPOS.GR με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις

Ειδήσεις σήμερα

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr