Οι νέες αποκαλύψεις έρχονται να προστεθούν στα σπουδαία ευρήματα προηγούμενων χρόνων, με επίκεντρο το μαρμάρινο αρχαϊκό ναό. Σε συνδυασμό με τα αναστηλωτικά έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, προσδίδοντας στα μνημεία την τρίτη διάσταση που απουσίαζε μέχρι σήμερα, το μικρό ακατοίκητο νησί στα δυτικά της Αντιπάρου αναδεικνύεται σε σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο.

Κάθε ανασκαφική περίοδος στο Δεσποτικό κρύβει εκπλήξεις για τους αρχαιολόγους. Τέσσερα νέα κτίρια ήρθαν φέτος στο φως «ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό τους στα δεκαεπτά», σημειώνει στον «Ε.Τ.» ο γνωστός αρχαιολόγος. Παράλληλα, αποκαλύφθηκε τμήμα του τοιχισμένου περιβόλου (μήκους 25 μ. και πλάτους 1,5 μ.) που προστάτευε τις κτιριακές εγκαταστάσεις που βρίσκονταν έξω από το στενό πυρήνα του τεμένους.

Το ιερό ήκμασε κατά τον 6ο αι. π.Χ. Ωστόσο, η πρωιμότερη φάση του ανάγεται στα γεωμετρικά χρόνια. Σε δύο από τα νέα κτίρια, τα οποία χρονολογούνται στην παραπάνω περίοδο, βρέθηκαν πολλά καμένα οστά και κεραμική από τον 8ο έως τον 6ο αι. π.Χ. «Το στοιχείο αυτό δείχνει πως η λατρεία του Ιερού ξεκίνησε στα πρώιμα αυτά χρόνια», λέει ο κ. Κουράγιος.

Σημαντικά και με ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον είναι τα κινητά ευρήματα που ήλθαν στο φως. Πήλινα ειδώλια, πληθώρα μεταλλικών αντικειμένων, σκαραβαίοι κ.ά. είχαν χρησιμοποιηθεί ως «γέμισμα» στα θεμέλια αρχαϊκού κτιρίου. Βρέθηκε, επίσης, πληθώρα θραυσμάτων από αγγεία με παραστάσεις και επιγραφές αλλά και από άβαφα αγγεία. Στην αρχαιολογική «σοδειά» περιλαμβάνονται επίσης περισσότερα από 40 λυχνάρια, 25 βάσεις αγγείων (σκύφων και φιαλών) με εγχάρακτες επιγραφές του ονόματος του Απόλλωνα, ενεπίγραφο όστρακο του 6ου αι. π.Χ. με παράσταση Ηρακλή και τη λέξη «ΣΙΜΗΣΙΜΗ» που μελετάται, θραύσματα μελανόμορφων αρχαϊκών κυλίκων με παραστάσεις πολεμιστών, ερυθρόμορφοι κρατήρες αττικού εργαστηρίου κλασικής εποχής που αποδίδονται σε εξαιρετικούς ζωγράφους και φέρουν παραστάσεις Διονύσου, σατύρων και μαινάδων, αλλά και αλάβαστρα πολλά σπαράγματα αγγείων με μορφές πτηνών, διαφόρων ζώων και γεωμετρικά σχέδια, σφραγιδόλιθοι, χάλκινες πόρπες, όπως και πέντε θραύσματα που προέρχονται από τα κάτω άκρα Κούρων και προστίθενται στα εβδομήντα πέντε που βρέθηκαν σε προηγούμενες έρευνες.
Ο ναός καταστράφηκε το 489 π.Χ. από το στρατηγό Μιλτιάδη, ωστόσο «φαίνεται πως στη συνέχεια επαναχρησιμοποιήθηκε γιατί εντοπίσαμε αττική κεραμική», επισημαίνει ο κ. Κουράγιος.

«Ανοιχτό Μουσείο»

Με στόχο τη μεταμόρφωση του Δεσποτικού σε «ιδεατό ανοιχτό Μουσείο» βρίσκονται σε εξέλιξη αναστηλωτικές εργασίες με επίκεντρο το ναό και το τελετουργικό εστιατόριο που λειτουργούσε ακριβώς δίπλα του. Στο πλαίσιο του έργου «σημειώθηκε σημαντική πρόοδος με τις ταυτίσεις και συγκολλήσεις αρχαίων και νέων μελών, μία από τις πιο δύσκολες και απαιτητικές εργασίες του αναστηλωτικού προγράμματος».

Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο, «το μνημείο έχει αρχίσει ήδη να συμπληρώνεται καθ’ ύψος με αποτέλεσμα να δίνεται η τρίτη διάσταση και να γίνεται κατανοητός ο μνημειακός χαρακτήρας του μαρμάρινου ναού.» Και όλα αυτά σε ένα εντελώς αδόμητο περιβάλλον εξαιρετικού φυσικού κάλλους.

Η ανασκαφική περίοδος διήρκεσε από τις 30 Μαΐου έως τις 8 Ιουλίου 2016 και πραγματοποιήθηκε, όπως και οι αναστηλωτικές εργασίες, χάρη στις ευγενικές χορηγίες του Αθανασίου και της Μαρίνας Μαρτίνου, των Ιδρυμάτων Λεβέντη και Κανελλοπούλου και του Διεθνούς Κέντρου Ελληνικών και Μεσογειακών Σπουδών.

Αντώνης Καρατζαφέρης

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου