To εντυπωσιακό πανόραμα της πολυετούς εργασίας του Κώστα Κοτσανά παρουσιάζεται στο Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας που ο ίδιος ίδρυσε. Μετά το Κατάκολο και την αρχαία Ολυμπία, το μουσείο άνοιξε τις πύλες του και στην Αθήνα.

Το κτίριο, στο κέντρο της Αθήνας, στο οποίο στεγάζεται το μουσείο είναι το πατρικό σπίτι της Ασπασίας Μάνου, συζύγου του βασιλιά Αλέξανδρου Α’, της μοναδικής βασίλισσας που είχε ελληνική καταγωγή.

Το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά στεγάζεται σε ένα αρ νουβό κτίριο επί της οδού Πινδάρου 6, λίγα μέτρα από την Ακαδημίας. Το κτίριο έχει τη δική του ιστορία. «Πρόκειται για το πατρικό σπίτι της Ασπασίας Μάνου, συζύγου του βασιλιά Αλέξανδρου Α’, της μοναδικής βασίλισσας που είχε ελληνική καταγωγή», μας λέει ο ιδρυτής του μουσείου. Mε τέσσερα επίπεδα και περί τα 80 εκθέματα, τα οποία είναι ταξινομημένα σε 24 ενότητες, το μουσείο είναι μοναδικό στο είδος του. Στο πρώτο επίπεδο θα φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις, σε θεματικές ενότητες, ώστε το ενδιαφέρον του κοινού να διατηρείται αμείωτο. Ολα τα εκθέματα είναι φτιαγμένα από τα χέρια του κ. Κοτσανά.

«Το μουσείο και τα εκθέματά του προβάλλουν το γεγονός ότι η τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων το 2ο αιώνα π.Χ. ήταν συγκλονιστικά όμοια με τις απαρχές της σύγχρονης τεχνολογίας», σημειώνει ο ιδρυτής του Μουσείου Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, Κώστας Κοτσανάς.

Αμέσως μετά την είσοδό μας στον εκθεσιακό χώρο την προσοχή μας τράβηξε «ο πρώτος αυτόματος πωλητής στον κόσμο». Πρόκειται για την ανακατασκευή του αυτόματου σπονδείου του Ηρωνος του Αλεξανδρέως, μια κατασκευή η οποία επέτρεπε την αυτόματη λήψη αγιασμού από τους πιστούς με τη ρίψη ενός πεντάδραχμου νομίσματος! Ρίξαμε και εμείς ένα αντίγραφο αρχαίου νομίσματος στην ειδική εσοχή και αμέσως είδαμε το νερό να τρέχει από τη βρυσούλα του «πωλητή», σε ποσότητα αντίστοιχη του βάρους του νομίσματος!

Η οινοχόη του Φίλωνος ήταν η πρώτη «έξυπνη» οικιακή συσκευή στην Ιστορία της ανθρωπότητας.

«Το μουσείο και τα εκθέματά του προβάλλουν το γεγονός ότι η τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων το 2ο αιώνα π.Χ., λίγο πριν από το τέλος του αρχαίου κόσμου, ήταν συγκλονιστικά όμοια με τις απαρχές της σύγχρονης τεχνολογίας. Οι αρχαίοι Ελληνες είχαν δημιουργήσει περίπλοκους μηχανισμούς, όπως το αυτόματο θέατρο του Ηρωνος, η υπηρέτρια-ρομπότ του Φίλωνος, το αυτόματο ρολόι του Κτησιβίου και πολλά άλλα. Ολα αυτά υπήρξαν παρακαταθήκη για το δυτικό πολιτισμό, ο οποίος τα επανέκτησε ανέξοδα και ανεμπόδιστα γιατί τότε η τεχνολογία δεν κατοχυρωνόταν…», μας λέει ο κ. Κοτσανάς.

Χαρακτηριστική φωτογραφία από το εσωτερικό του μουσείου.

Η σύγχρονη αισθητική των εκθεσιακών χώρων αλλά και το πλούσιο εποπτικό υλικό που πλαισιώνει τα εκθέματα κάνουν την επίσκεψη στο μουσείο όχι μόνο πολύ ενδιαφέρουσα αλλά και επιμορφωτική. Οι αρχαίοι Ελληνες είχαν ανακαλύψει «λειτουργικά ρομπότ με σκοπό να τους υπηρετούν», «χρησιμοποιούσαν πολύπλοκα αστρονομικά μετρητικά όργανα ακριβείας» και «πολύπλοκα ανυψωτικά μηχανήματα», «διέθεταν ωρολόγια και ξυπνητήρια» και πολλά ακόμη. Στις εφευρέσεις τους περιλαμβάνονται και οι… συναγερμοί! Υπήρχαν συναγερμοί στην αρχαιότητα;

Η πυροσβεστική αντλία του Ηρωνος εξακολουθεί -απαράλλακτη- να έχει την ίδια χρήση μέχρι πρόσφατα.

«Υπήρχαν», μας λέει ο κ. Κοτσανάς και μας παρουσιάζει μια κατασκευή που με το άνοιγμα της πόρτας ειδοποιούσε τον ένοικο του σπιτιού με ένα μακρόσυρτο συριστικό ήχο, όπως συνέβη μπροστά στα μάτια μας.

Η ύδραυλις του Κτησιβίου: Πρόκειται για το πρώτο παγκοσμίως πληκτροφόρο μουσικό όργανο που εφηύρε ο Κτησίβιος τον 3ο αι. π.Χ.

Η αυτόματη υπηρέτρια του Φίλωνος είναι ένα από τα πολλά εκθέματα που επίσης πρωταγωνιστούν στο χώρο. Πρόκειται για ανθρωποειδές ρομπότ σε φυσικό μέγεθος, με μορφή υπηρέτριας. Στο δεξί χέρι κρατούσε οινοχόη και στο άλλο ο επισκέπτης τοποθετούσε ένα κύπελλο, όπου εκείνη αυτόματα έριχνε κρασί και στη συνέχεια για ανάμιξη νερό όσο εκείνος επιθυμούσε.

Αδιαμφισβήτητη η αυθεντικότητα των εκθεμάτων

Κάποιοι ίσως εγείρουν αμφιβολίες σχετικά με την αυθεντικότητα των επινοήσεων που βλέπουν γύρω τους. Ποια είναι η σχέση τους με τα πρωτότυπα και πώς απαντάει στο ερώτημα ο δημιουργός του μουσείου;
«Απαντάω πως είμαστε τυχεροί επειδή στην αρχαία ελληνική γραμματεία υπάρχουν σημαντικότατοι Ελληνες εφευρέτες-συγγραφείς, οι οποίοι συνέγραψαν, με τον όρο που χρησιμοποιούμε σήμερα, τεχνικά εγχειρίδια για τις επινοήσεις τους. Για παράδειγμα, ο Φίλων ο Βυζάντιος και πολλοί άλλοι περιγράφουν με λεπτομέρειες τον τρόπο κατασκευής και τον τρόπο λειτουργίας αυτών των επινοήσεων. Σε πολλές περιπτώσεις απευθύνονται στους μαθητές τους λέγοντας ότι σκοπός τους είναι να διασώσουν αυτά που τους παρέδωσαν οι αρχαίοι», σημειώνει ο κ. Κοτσανάς. «Σε αυτά που έχουμε πλήρη στοιχεία», προσθέτει, «είμαστε ακριβώς πάνω στο πρωτότυπο. Παίρνουμε το κείμενο και σχεδιάζουμε αυτό που μας λέει ο αρχαίος συγγραφέας».

Η αιολόσφαιρα του Ηρωνος αποτελεί τον πρόδρομο της… ατμομηχανής.

Η έκθεση έχει παρουσιαστεί σε όλη την Ελλάδα, έφτασε μέχρι το Καστελλόριζο. Συχνή είναι και η παρουσία της στο εξωτερικό. Στην ερώτηση αν οι δραστηριότητες του μουσείου επιχορηγούνται από κάποιο φορέα, ο κ. Κοτσανάς είναι κατηγορηματικός: «Δεν έχω πάρει ποτέ καμία επιχορήγηση από οποιοδήποτε δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα. Ούτε από υπουργεία ούτε από νομαρχίες ούτε από κανέναν. Ολα αυτά που βλέπετε χρηματοδοτούνται από τις περιοδεύουσες εκθέσεις που γίνονται στο εξωτερικό…».

Οι μηχανισμοί που παρουσιάζονται στην έκθεση προσελκύουν την προσοχή με την πολυπλοκότητα της κατασκευής τους αλλά και για το γεγονός ότι λειτουργούν μπροστά στα μάτια σου. Οπως ο ανακατασκευασμένος Μηχανισμός των Αντικυθήρων, η πρώτη υπολογιστική μηχανή της Ιστορίας που χρησιμοποιήθηκε για τον καθορισμό και την πρόβλεψη σημαντικών αστρονομικών και ημερολογιακών γεγονότων ή ο αστρολάβος του Πτολεμαίου, αστρονομικό όργανο το οποίο απεικόνιζε, μεταξύ άλλων, την ουράνια σφαίρα και μετρούσε το γεωγραφικό μήκος και πλάτος των παρατηρούμενων άστρων από οποιοδήποτε μέρος της Γης…

Η αυτόματη υπηρέτρια του Φίλωνος είναι το πρώτο λειτουργικό ρομπότ της Ιστορίας.

«Σκοπός του μουσείου», μας λέει ο κ. Κοτσανάς, «είναι να αναδείξει τη σχετικά άγνωστη πτυχή του αρχαιοελληνικού πολιτισμού στον τομέα της τεχνολογίας. Για παράδειγμα, οι κοχλίες και τα περικόχλια, οι οδοντωτοί τροχοί και οι κανόνες, οι τροχαλίες και οι ιμάντες, οι αλυσοτροχοί και οι αλυσίδες, οι υδραυλικοί ελεγκτές και οι βαλβίδες, οι προγραμματιστές και οι αυτόματοι πλοηγοί, εξαρτήματα όλα της μηχανής ενός σύγχρονου αυτοκινήτου, είναι μερικά μόνο από τα εφευρήματα των αρχαίων Ελλήνων που εξακολουθούν και σήμερα να αποτελούν τα δομικά στοιχεία της σύγχρονης τεχνολογίας…».

info

MOΥΣΕΙΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΩΣΤΑ ΚΟΤΣΑΝΑ

Διεύθυνση: Πινδάρου 6 και Ακαδημίας.

Ωρες λειτουργίας: 9 π.μ.-5 μ.μ., καθημερινά και Σαββατοκύριακα.

Γενική είσοδος: 5 ευρώ (συμπεριλαμβάνονται η ξενάγηση και η επίδειξη των εκθεμάτων), εκπαιδευτικές ξεναγήσεις με τηλεφωνική προκράτηση.

Περισσότερες πληροφορίες: http://kotsanas.com/
Tηλέφωνο: 2114110044.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗΣ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]