Ως γνωστόν, η Ελλάδα και η υπόλοιπη Ευρώπη είχαν μεγαλύτερες συνέπειες από τις ΗΠΑ λόγω της ενεργειακής κρίσης που προκάλεσε ο πόλεμος. Τούτο, διότι στην αρχή της κρίσης η Ε.Ε. ήταν εξαρτημένη κατά 45% από το ρωσικό φυσικό αέριο και κατά 30% απ’ το ρωσικό πετρέλαιο. Η Ελλάδα στην αρχή της κρίσης κάλυπτε το 35% των αναγκών της με ρωσικό φυσικό αέριο. Η εξάρτηση της χώρας από τις εισαγωγές ενεργειακών πόρων είχε ως αποτέλεσμα το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών να φτάσει στο τέλος του 2022 στο ύψος-ρεκόρ του 9,7% του ΑΕΠ, για να υποχωρήσει στο τέλος του 2023 στο 6,5% του ΑΕΠ λόγω και πάλι της υποχώρησης των διεθνών τιμών της ενέργειας.

Τρόφιμα

Ωστόσο, το πρόβλημα των υψηλών τιμών συνεχίζεται μέχρι και σήμερα με τα τρόφιμα. Δύο χρόνια συνεχών ανατιμήσεων έχουν σωρεύσει αυξήσεις οι οποίες φτάνουν το 70% στην τελική τιμή βασικών προϊόντων διατροφής σε σχέση με το 2021. Ανεξάρτητα από τη μηνιαία και την ετήσια διακύμανση του δείκτη τιμών καταναλωτή, οι αυξήσεις σε βασικά τρόφιμα για την Ελλάδα αθροίζονται σωρευτικά εδώ και περίπου δύο χρόνια κάνοντας ασφυκτική την επιβίωση, ειδικά σε εισοδήματα μέχρι και τον κατώτερο μισθό.

Ο μηνιαίος οικογενειακός προϋπολογισμός για τα τρόφιμα έφτασε στο 35% του μηνιαίου εισοδήματος σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Επίσης, πρόσφατη έρευνα του ΔΝΤ επιβεβαιώνει ότι τα χαμηλότερα εισοδήματα πιέζονται περισσότερο από τον πληθωρισμό των τροφίμων. Μάλιστα, στην έρευνα τονίζεται ότι αισθάνονται πληθωρισμό 1-1,5% πάνω από τον μέσο πληθωρισμό του μήνα σε σύγκριση με τα υψηλότερα εισοδήματα.

Υστερα από 8 χρόνια μηδενικού ή αρνητικού πληθωρισμού (δηλαδή μείωσης των τιμών), η Ελλάδα επανήλθε απότομα από τις αρχές του 2022 σε καθεστώς υψηλών τιμών, με τα εισοδήματα να υπολείπονται κατά 30% από τον μέσο όρο της Ε.Ε., με τον πληθωρισμό να φτάνει στο τέλος του 2022 σε 15,6%, γυρίζοντας τον χρόνο 30 χρόνια πίσω, στο 1993.

Η απότομη άνοδος των τιμών είχε ως αποτέλεσμα την κάθετη μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυρών και ειδικά αυτών με εισόδημα κάτω από τον κατώτερο μισθό. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, σε μέσα επίπεδα η αγοραστική δύναμη των εισοδημάτων στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 18,2% το 2022 έναντι απώλειας 2,4% για την Ιταλία.

Στον αντίποδα ξεχωρίζουν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, των οποίων η αγοραστική δύναμη έχει εκτοξευθεί στα ύψη τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Σε όρους μονάδων αγοραστικής δύναμης η Ελλάδα ήταν τρίτη από το τέλος στο τέλος του προπερασμένου χρόνου, με αγοραστική δύναμη στο 58% του μέσου ευρωπαϊκού όρου.

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι ονομαστικοί μισθοί για το 2022 -παρά τη διπλή αύξηση του κατώτατου μισθού- δεν ήταν δυνατό να ισοσκελίσουν τη ραγδαία άνοδο του πληθωρισμού που πετσόκοψε το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών.

Ο μέσος ονομαστικός μικτός μισθός στην Ελλάδα το 2022 αυξήθηκε κατά 1,5% αλλά ο μέσος πραγματικός μισθός μειώθηκε κατά 7,4%, λόγω του πληθωρισμού που διαμορφώθηκε στο 9,7%.

Μάλιστα, σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό, η μείωση των πραγματικών μισθών πέρυσι στην Ελλάδα ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, μετά την Εσθονία (10%), την Τουρκία (8,8%) και την Ολλανδία (8,3%).

Το 2023 η κατάσταση ήταν λίγο καλύτερη, με τη μείωση της αγοραστικής δύναμης να περιορίζεται στο 8% λόγω και της μείωσης των τιμών της ενέργειας. Ωστόσο, η υψηλή απώλεια, με βάση τη Eurostat, οφείλεται στην κατάρρευση της αγοραστικής δύναμης για τα φτωχότερα νοικοκυριά λόγω κυρίως των συνεχών ανατιμήσεων των τροφίμων που μειώνουν την αγοραστική δύναμη σε νοικοκυριά με εισοδήματα μέχρι και 650 ευρώ στο 35%.

Κυβερνητική βοήθεια

Τη δραματική αυτή κατάσταση προσπάθησε να αμβλύνει η κυβέρνηση με σειρά από μέτρα στήριξης για επιχειρήσεις και νοικοκυριά που έφτασαν τη διετία τα 12,1 δισ. ευρώ από τα οποία τα 10,6 δισ. ευρώ το 2022 και 1,5 δισ. ευρώ το 2023.

Το 2022 τα περισσότερα χρήματα (9,1 δισ. ευρώ από τα συνολικά 10,6 δισ. ευρώ) δόθηκαν για επιδότηση των τιμολογίων του ρεύματος.

Οι κυριότερες παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης αφορούν:

● Επιδοτήσεις στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου νοικοκυριών και επιχειρήσεων (συνολικό δημοσιονομικό κόστος 8,1 δισ. ευρώ).
● Επιστροφή 60% της αύξησης του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας για οικιακά τιμολόγια που εκδόθηκαν από 01/12/2021 έως και 30/06/2022 (δημοσιονομικό κόστος 296 εκατ. ευρώ).
● Αύξηση του επιδόματος θέρμανσης για τη χειμερινή περίοδο 2022-2023 στα 300 εκατ. ευρώ, από τα οποία τα 150 εκατ. ευρώ αφορούν το οικονομικό έτος 2022 και τα υπόλοιπα 150 εκατ. ευρώ αφορούν το οικονομικό έτος 2023 και στην επιδότηση πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης (δημοσιονομικό κόστος 311 εκατ. ευρώ).
● Εφαρμογή του μέτρου της προπληρωμένης κάρτας για αγορά καυσίμων κίνησης (Fuel Pass) για συνολικά 6 μήνες, από τον Απρίλιο 2022 έως τον Σεπτέμβριο 2022 (δημοσιονομικό κόστος 300 εκατ. ευρώ).
● Επιδοτήσεις γεωργών και κτηνοτρόφων λόγω του αυξημένου κόστους λιπασμάτων και ζωοτροφών αντίστοιχα, στη μείωση του ΦΠΑ στις ζωοτροφές και τα λιπάσματα και στην επιστροφή του ΕΦΚ πετρελαίου κίνησης στους αγρότες (συνολικό δημοσιονομικό κόστος 212 εκατ. ευρώ).
● Οικονομική ενίσχυση ευάλωτων νοικοκυριών (χαμηλοσυνταξιούχων, ανασφάλιστων υπερηλίκων του ΟΠΕΚΑ, ΑΜΕΑ κ.λπ.) τον Απρίλιο 2022 και τον Δεκέμβριο 2022 με το συνολικό δημοσιονομικό κόστος να ανέρχεται στα 816 εκατ. ευρώ.
● Το 2023 είχαμε την επιδότηση του 10% των τροφίμων με μηνιαίο κόστος έως 1.000 ευρώ (Market Pass) αλλά και τη συνέχιση της επιδότησης των τιμολογίων του ηλεκτρικού μέχρι και τον περασμένο Οκτώβριο.

Κριτική από ΔΝΤ στην κυβέρνηση γιατί τα μέτρα ήταν «οριζόντια» και «όχι στοχευμένα»

Σε έρευνα που έκανε το ΔΝΤ για την Ελλάδα σχετικά με το πλήγμα των νοικοκυριών από την ακρίβεια και τα μέτρα στήριξης που υλοποίησε η κυβέρνηση σημειώνει ότι ήταν περισσότερο «οριζόντια» και λιγότερο «στοχευμένα».

Σύμφωνα με το Ταμείο, η Ελλάδα πρωταγωνίστησε στην παροχή μέτρων στήριξης για την άμβλυνση των συνεπειών των αυξήσεων στις τιμές της ενέργειας αλλά και γενικότερα του υψηλού πληθωρισμού.
Στη μεγάλη εικόνα τους, οι ενισχύσεις αυτές θα πρέπει να βασίζονται σε συγκεκριμένα κριτήρια, εισοδηματικά και κοινωνικά, ώστε να παράγουν και τη μεγαλύτερη δυνατή στήριξη σε αυτούς που τη χρειάζονται. Στις παρατηρήσεις του το Ταμείο σημειώνει ότι οι ενισχύσεις στην Ελλάδα είναι περισσότερο «κατηγοριοποιημένες», παρά στοχευμένες. Αναφέρει χαρακτηριστικά το βασικό μέτρο κατά της ενεργειακής κτίσης, της επιδότησης των τιμολογίων του ηλεκτρικού ρεύματος, η οποία μέχρι και το τέλος της ήταν οριζόντια και ανεξάρτητη από την κατανάλωση.

Σημειώνει ότι με βάση αυτή την επιλογή οι επιδοτήσεις που δόθηκαν απορροφήθηκαν σε ποσοστό 75% από τα μεσαία και τα υψηλά εισοδήματα για τα οποία δεν υπήρχε κάποια πρόβλεψη για κλιμακωτή επιδότηση, ώστε να δίνεται ένα κίνητρο για εξοικονόμηση ενέργειας. Μάλιστα, τονίζεται ότι κατά τη διάρκεια των συνεχών ανατιμήσεων του 2022 η Ελλάδα απέφυγε να κάνει ελέγχους στις αυξήσεις των τιμών.

Με την ίδια λογική, κριτικάρει και τη χορήγηση της επιδότησης του 10% στις αγορές τροφίμων και άλλων ειδών καθημερινής χρήσης, το γνωστό Market Pass. Σύμφωνα με το Ταμείο, ο σχετικά μικρός αριθμός των νοικοκυριών που εξαιρέθηκαν από το μέτρο είχε ως αποτέλεσμα από το μέτρο να ωφεληθούν περισσότερο μεσαία και υψηλά εισοδήματα τα οποία απορρόφησαν και το 80%, αφού αυτή η κατηγορία είχε τις μεγαλύτερες δαπάνες για τρόφιμα από τα φτωχά νοικοκυριά.

	Τρόφιμα	Ενέργεια
Ιανουάριος	5,50%	40%
Φεβρουάριος	7,50%	44%
Μάρτιος	8,90%	51,20%
Απρίλιος	10,20%	57,60%
Μάιος	12,70%	61%
Ιούνιος	12,80%	60,60%
Ιούλιος	13%	54%
Αύγουστος	13,20%	50,40%
Σεπτέμβριος	13,10%	53,80%
Οκτώβριος	15%	20,70%
Νοέμβριος	15,20%	11,70%
Δεκέμβριος	15,60%	4,70%
2023
Ιανουάριος	15,60%	0,70%
Φεβρουάριος	14,70%	-1,80%
Μάρτιος	14,10%	-14,70%
Απρίλιος	11,40%	-17,80%
Μάιος	11,60%	-21,10%
Ιούνιος	12,20%	-22,40%
Ιούλιος	12,30%	-20,30%
Αύγουστος	10,90%	-18,50%
Σεπτέμβριος	9,40%	-24,80%
Οκτώβριος	9,90%	-6,80%
Νοέμβριος	9,60%	-4%
Δεκέμβριος	8,90%	-2,20%
Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat

Ειδήσεις σήμερα

Κωνσταντινούπολη: Μόνιμες πινακίδες προειδοποίησης για τσουνάμι – Λέκκας: Μπορεί να φτάσει τα 10 μέτρα

Σεισμός στην Κεφαλονιά: Το καλό και κακό σενάριο – Τι λέει ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος

Υπεγράφη στην Ελλάδα η πρώτη ληξιαρχική εγγραφή παιδιού ομόφυλου ζευγαριού

Ο Μητσοτάκης επικοινώνησε με το πρώτο ομόφυλο ζευγάρι που παντρεύτηκε μετά το νέο νόμο

Θεσσαλονίκη: Συνελήφθη ο Μένιος Φουρθιώτης μετά από μήνυση του πατέρα του Νίκου Κοκλώνη

Επίθεση με μαχαίρι στην Ερμού: Σε σοκ η 22χρονη φοιτήτρια – Ποια ήταν τα πρώτα της λόγια

Θεσσαλονίκη – revenge porn: 52χρονος έστελνε ροζ βίντεο με την πρώην του στον σύντροφό της