Ανοδικά

Από τη μελέτη προκύπτει ότι σε κλάδους με μεγάλη ροπή προς την απόκρυψη εισπράξεων και την αποφυγή καταβολής ΦΠΑ η αύξηση των καθαρών φορολογητέων εσόδων έφτασε μέχρι και το 37,9%, ενώ η αύξηση της βεβαίωσης εσόδων ΦΠΑ ανήλθε έως και σε 32,87%. Προκύπτουν επίσης πολύ μεγάλα ποσοστά αύξησης ηλεκτρονικών συναλλαγών σε ποσοστά άνω του 100% και μέχρι 2.459% σε 24 επιμέρους κλάδους παροχής υπηρεσιών και εμπορίου, στους οποίους περιλαμβάνονται υπηρεσίες παροχής συμβουλών για ηλεκτρονικούς υπολογιστές, δραστηριότητες εκμετάλλευσης αιθουσών θεαμάτων, λιανικό εμπόριο προϊόντων σε υπαίθριες αγορές, δραστηριότητες εκμετάλλευσης ταξί κ.λπ.

Η μελέτη της ΑΑΔΕ, η οποία φέρει τον τίτλο «Εξέλιξη στοιχείων βεβαίωσης ΦΠΑ και ηλεκτρονικών πληρωμών ανά κλάδο 2024/2023», παρουσιάστηκε χθες από τον διοικητή της ΑΑΔΕ, Γιώργο Πιτσιλή, ενώπιον του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Κωστή Χατζηδάκη, του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκου Πιερρακάκη και του υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Γιώργου Κώτσηρα.

Συμπεράσματα

Τα βασικά συμπεράσματα της μονομερούς αυτής μελέτης της ΑΑΔΕ είναι τα εξής:

1 Από τα στοιχεία βεβαίωσης ΦΠΑ του 2024 συμπεραίνεται ότι η πλήρης λειτουργία της διασύνδεσης POS–ταμειακών μηχανών, για το σύνολο των προβλεπόμενων υπόχρεων, συνέβαλε ουσιαστικά στη διεύρυνση της φορολογητέας βάσης, ειδικά στον τριτογενή τομέα, δηλαδή στους κλάδους παροχής υπηρεσιών και εμπορίου. Το ύψος των ηλεκτρονικών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 8,3 δισεκατομμύρια ευρώ εκ των οποίων τα 7,5 δισεκατομμύρια αφορούν συναλλαγές του τριτογενούς τομέα, δηλαδή των επιχειρήσεων εμπορίου και παροχής υπηρεσιών.

2 Η αντικατάσταση των μετρητών από ηλεκτρονικές πληρωμές έφθασε τα 5,78 δισ. ευρώ και οδήγησε στην αποκάλυψη αδήλωτων συναλλαγών, ενισχύοντας άμεσα τα έσοδα ΦΠΑ – κατά τουλάχιστον 500 εκατομμύρια ευρώ – και, σε δεύτερο χρόνο, τα αναμενόμενα έσοδα από φόρο εισοδήματος την επόμενη χρήση. Την υψηλότερη αύξηση στα βεβαιωθέντα ποσά ΦΠΑ καταγράφουν οι υπηρεσίες εστίασης (37,9%), τα ΤΑΞΙ (32,9%), τα καταλύματα (19,7%) και τα συνεργεία αυτοκινήτων (19,4%).

3 Τουλάχιστον το 1/3 της ετήσιας αύξησης των εσόδων από ΦΠΑ, την περίοδο 2022-2024, αποδίδεται στη βελτίωση της συμμόρφωσης.

Ευρήματα

Τα επιμέρους βασικά συμπεράσματα και οι καταγραφές της έρευνας έχουν αναλυτικά ως εξής:

* Μεταξύ των ετών 2024 και 2023 παρατηρείται αύξηση των εκροών, δηλαδή των δηλωθέντων φορολογητέων με ΦΠΑ ακαθαρίστων εσόδων, κατά 5,8% ή κατά 22,23 δισ. ευρώ, ενώ οι δηλωθείσες εισροές, δηλαδή οι εκπιπτόμενες δαπάνες ως προς τον ΦΠΑ αυξήθηκαν κατά 4,1% ή κατά 12,34 δισ. ευρώ. Η διαφορά εκροών – εισροών είναι θετική κατά 9,88 δισ. ευρώ, δηλαδή έχουμε αύξηση των καθαρών φορολογητέων εσόδων κατά 9,88 δισ. ευρώ. Αυτές οι εξελίξεις είχαν ως συνέπεια την αύξηση του βεβαιωθέντος ποσού ΦΠΑ κατά 2,66 δισ. ευρώ μεταξύ των δύο ετών.

* Από την αύξηση κατά 9,88 δισ. ευρώ (+12%) των καθαρών φορολογητέων εσόδων εντός του 2024 τα 7,53 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι προέρχονται από την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ του έτους 2024 κατά 5,5% και τα 2,35 δισ. ευρώ από τη βελτίωση του επιπέδου συμμόρφωσης.

* Η αποκάλυψη 2,35 δισ. ευρώ επιπλέον καθαρών φορολογητέων εσόδων ισοδυναμεί με πρόσθετο βεβαιωθέν ποσό ΦΠΑ τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ.

* Μεταξύ των ετών 2024 και 2023, το πλήθος υποβληθεισών δηλώσεων ΦΠΑ σημείωσε αύξηση κατά 172.004 υποβολές (+3,2%). 

Μείωση μετρητών

* Το 2024 σημειώθηκε αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών κατά 7,5 δισ. ευρώ, η οποία μεταφράστηκε σε μείωση της χρήσης μετρητών κατά 5,79 δισ. ευρώ, στην πλειονότητα των κλάδων παροχής υπηρεσιών και εμπορίου (σε 215 από 282 κλάδους) χάρη στον υψηλότερο ρυθμό αύξησης των ηλεκτρονικών πληρωμών έναντι του ρυθμού αύξησης των φορολογητέων εισπραχθέντων ακαθαρίστων εσόδων (εκροών).

* Μέρος της μείωσης της χρήσης των μετρητών στην οικονομία μεταφράζεται σε προηγουμένως αδήλωτη φορολογητέα ύλη. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, για κάθε 10 ευρώ επιπλέον ηλεκτρονικών δαπανών καταγράφονται +0,67 ευρώ προηγουμένως αδήλωτα έσοδα ΦΠΑ. Η αντικατάσταση ποσού 5,79 δισ. ευρώ μετρητών με πληρωμές μέσω καρτών, το 2024, φαίνεται να συνεισφέρει επιπλέον 388 εκατ. ευρώ έσοδα ΦΠΑ χάρη στη βελτίωση της συμμόρφωσης εντός του 2024.

* Η αποκάλυψη φορολογητέας ύλης ενισχύει όχι μόνο τα τρέχοντα έσοδα ΦΠΑ, αλλά και τα μελλοντικά έσοδα από φόρο εισοδήματος (μέσω υψηλότερων δηλωμένων επιχειρηματικών κερδών στην επόμενη χρήση).

* Μείωση του κενού ΦΠΑ και εισοδήματος αναμένεται σε κλάδους με ιστορικά υψηλή απόκλιση, όπως ιατρικά επαγγέλματα, εστίαση, καταλύματα, μεταφορές, νομικές και λογιστικές υπηρεσίες.

* Οι κλάδοι στους οποίους καταγράφεται μείωση στη χρήση μετρητών είναι, μεταξύ άλλων, το λιανικό εμπόριο τροφίμων, καπνού και ποτών, η εστίαση και οι υπηρεσίες παροχής ποτών, το λιανικό εμπόριο καυσίμων κίνησης, το λιανικό εμπόριο ενδυμάτων, τα ξενοδοχεία και καταλύματα, οι δραστηριότητες παροχής συμβουλών σχετικά με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

* Ποσό 5,785 δισ. ευρώ συναλλαγών μέσω μετρητών αντικαταστάθηκε με πληρωμές μέσω καρτών το 2024. Αυτό φαίνεται να συνεισφέρει επιπλέον 388 εκατ. ευρώ έσοδα ΦΠΑ χάρη στη βελτίωση της συμμόρφωσης εντός του 2024. 

Φόρος εισοδήματος

* Το 56% του συνόλου των επιτηδευματιών Φ.Π. εντός του 2024 φορολογήθηκε βάσει ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος άρθρου 28Α, ν. 4172/2013 (για τα εισοδήματα του 2023), με αποτέλεσμα την επίτευξη εισπράξεων επιπλέον φόρου 470 εκατ. ευρώ (600 εκατ. ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη και την αναλογούσα προκαταβολή) συγκριτικά με τον αναλογούντα φόρο πριν από την επιβολή τεκμαρτού. Οι υπόλοιποι επιτηδευματίες που φορολογήθηκαν βάσει των δηλωθέντων εισοδημάτων τους αύξησαν τα δηλωθέντα κέρδη τους σε σχέση με την προηγούμενο έτος κατά μέσο όρο 4.500 ευρώ (ανά δήλωση) ή 1,13 δισ. ευρώ (συνολικά) περίπου, γεγονός που συνέβαλε σε βεβαίωση επιπλέον φόρου περίπου 270 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με τις δηλώσεις του προηγούμενου έτους.

* Η σημαντική αύξηση των φορολογητέων κερδών των νομικών προσώπων στις δηλώσεις του 2024 αποδίδεται όλη στην αύξηση του ποσοστού των φορολογητέων κερδών επί των ακαθαρίστων εσόδων (τα οποία παρέμειναν στα ίδια επίπεδα). Η επιπλέον βεβαίωση φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων στις δηλώσεις του 2024 ανερχόταν σε 740 εκατ. ευρώ. 

ΦΠΑ

* Η μείωση του κενού ΦΠΑ (VAT Gap) έχει συμβάλει σημαντικά στην αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ τα τελευταία τρία χρόνια, με τις ηλεκτρονικές πληρωμές να αποτελούν τον κύριο παράγοντα αυτής της βελτίωσης. Συγκεκριμένα, περίπου το 1/3 της ετήσιας αύξησης των εσόδων από ΦΠΑ την περίοδο 2022-2024 αποδίδεται στη βελτίωση της συμμόρφωσης.