Υστερα από ένα ευρύ πακέτο μέτρων που έλαβε η κυβέρνηση, όπως το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους, το καλάθι του νοικοκυριού, η μόνιμη μείωση των τιμών στο ράφι, αλλά και η τρίμηνη απαγόρευση προωθητικών ενεργειών σε περίπτωση που γίνουν ανατιμήσεις, οι τιμές το τελευταίο τρίμηνο φαίνεται να σταθεροποιούνται και σε αρκετές κατηγορίες αγαθών να καταγράφονται και μειώσεις.

Στοιχεία

Η αρχή της πληθωριστικής κρίσης ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2021, με το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης. Η απότομη ανάκαμψη της οικονομίας και η αυξημένη ζήτηση ενέργειας μετά τα lockdown της πανδημίας, εκτόξευσε τις τιμές της ενέργειας, συμπαρασύροντας και τις τιμές των τροφίμων. Ετσι, σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, ο πληθωρισμός των ειδών διατροφής από το 1,7% τον Ιούλιο του 2021 ανέβηκε στο 3% τον Αύγουστο, επίπεδο στο οποίο κινήθηκε μέχρι και τον Νοέμβριο του 2021 (3,5%). Με την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας να εκτινάσσεται στα 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα από τον Δεκέμβριο, οι ανατιμήσεις άρχισαν να γίνονται όλο και πιο έντονες, με τον πληθωρισμό στα τρόφιμα να ανέρχεται στο 5,2% τον Ιανουάριο, στο 7,1% τον Φεβρουάριο και στο 8,1% τον Μάρτιο του 2022.

«Κερασάκι» στην… τούρτα αποτέλεσε και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου, δημιουργώντας αναταραχές τόσο στην εφοδιαστική αλυσίδα όσο και στις τιμές του φυσικού αερίου, εκτινάσσοντας τις τιμές στα τρόφιμα κατά 10,9% τον Απρίλιο του 2022, κατά 12,1% τον Μάιο, 12,6% τον Ιούνιο και 13% τον Ιούλιο του 2022.

Οι βιομηχανίες, έχοντας ως δικαιολογία το αυξημένο ενεργειακό κόστος, αλλά και σειρά άλλων υλικών που προμηθεύονταν από τη Ρωσία και την Ουκρανία, προχωρούσαν σε συνεχείς αυξήσεις τιμών στα ράφια, με τον πληθωρισμό στα τρόφιμα να φτάνει τον Οκτώβριο του 2022 στο 14,8%. Στα τέλη Οκτωβρίου η κυβέρνηση θεσμοθέτησε το «καλάθι του νοικοκυριού», ωστόσο φαίνεται ότι δεν ήταν αρκετό, καθώς τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς ο πληθωρισμός στα τρόφιμα βρέθηκε στο ιστορικά υψηλό επίπεδο του 15,5%.

Οι επιδοτήσεις στο ρεύμα σε συνδυασμό με τη μικρή μείωση στις τιμές των πρώτων υλών, αλλά και το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους σε σειρά προϊόντων, αποτυπώθηκαν σε μικρό βαθμό και στον πληθωρισμό, ο οποίος τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2023 κινήθηκε στο 14,8% και 14,3% αντίστοιχα. Παρά το γεγονός ότι η κλιματική κρίση είχε αρχίσει να αφήνει τα πρώτα σημάδια στην παραγωγή βασικών προϊόντων ωθώντας προς τα πάνω τις τιμές, κυρίως στο ελαιόλαδο, ο πληθωρισμός στα είδη διατροφής, ακολουθώντας μια σταθερά πτωτική πορεία, υποχώρησε έξι μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2023, για πρώτη φορά σε μονοψήφιο ποσοστό, στο 9,4%.

Σημείο καμπής

Η κυβέρνηση πίστευε ότι το κύμα της ακρίβειας έχει περάσει, αλλά οι τιμές στα ράφια συνέχισαν να κινούνται σε δυσθεώρητα επίπεδα κι έτσι, τον Οκτώβριο του 2023, το υπουργείο Ανάπτυξης έλαβε νέα μέτρα, όπως η μόνιμη μείωση των τιμών στο ράφι κατά 5%, η υποχρέωση ανακοίνωσης των ανατιμήσεων σε προϊόντα απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωση ή σε προϊόντα υψηλής ζήτησης, αλλά και των λιανικών τιμών στα οπωροκηπευτικά προϊόντα. Ετσι, ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 9% τον Νοέμβριο, στο 8,9% τον Δεκέμβριο και στο 8,3% τον Ιανουάριο του 2024. Τότε τέθηκε σε ισχύ και το μέτρο της απαγόρευσης προωθητικών ενεργειών για τρεις μήνες σε περίπτωση ανατιμήσεων, που έδρασε ανασταλτικά για τις βιομηχανίες κι έτσι οι τιμές των τροφίμων τον Φεβρουάριο μειώθηκαν σημαντικά, στο 6,7%. Ετσι, ο πληθωρισμός υποχώρησε περαιτέρω λίγο πάνω από το 5% τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, ενώ τον Μάιο μειώθηκε στο 3,1% και τον Ιούνιο του 2024 στο 2,1%.

Ωστόσο, τον Ιούλιο, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, λόγω της αυξημένης ζήτησης προϊόντων ως αποτέλεσμα της υψηλής τουριστικής κίνησης που καταγράφηκε, αλλά και της μείωσης της παραγωγής ορισμένων προϊόντων λόγω κλιματικής κρίσης, ο πληθωρισμός «τσίμπησε» και πάλι στο 2,4%, 2,8% και 3,2%, αντίστοιχα.

Πάντως, εκπρόσωποι τόσο του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων όσο και της κυβέρνησης αναφέρουν ότι η περίοδος των υψηλών πληθωρισμών έχει περάσει και η χώρα έχει μπει σε φάση αποκλιμάκωσης των τιμών. Προς αυτή την κατεύθυνση, ύστερα από παρότρυνση του υπουργού Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκου προς τις βιομηχανίες, ενεργοποιείται τις επόμενες μέρες εκ νέου το μέτρο της μείωσης των τιμών κατά τουλάχιστον 5% για διάστημα δύο μηνών. Αν και το μέτρο είναι προαιρετικό, το ενδιαφέρον συμμετοχής από πλευράς προμηθευτικών εταιριών είναι έντονο και σε πρώτη φάση θα διατεθούν φθηνότερα 100 προϊόντα, με στόχο να αγγίξουν μέχρι το τέλος του έτους τα 800, καθώς ανά δύο εβδομάδες θα προστίθενται στην πρωτοβουλία και νέοι κωδικοί.

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (ΙΟΥΛΙΟΣ 2021-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2024)

ΜΗΝΑΣ	ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΙΟΥΛΙΟΣ 2021	1,7%
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2021	3%
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021	3,1%
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021	3%
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021	3,5%
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021	4,3%
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022	5,2%
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022	7,1%
ΜΑΡΤΙΟΣ 2022	8,1%
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2022	10,9%
ΜΑΪΟΣ 2022	12,1%
ΙΟΥΝΙΟΣ 2022	12,6%
ΙΟΥΛΙΟΣ 2022	13%
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2022	13,2%
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2022	13,5%
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2022	14,8%
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2022	15%
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2022	15,5%
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2023	15,4%
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2023	14,8%
ΜΑΡΤΙΟΣ 2023	14,3%
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2023	11,4%
ΜΑΪΟΣ 2023	11,6%
ΙΟΥΝΙΟΣ 2023	12,2%
ΙΟΥΛΙΟΣ 2023	12,3%
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2023	10,7%
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2023	9,4%
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2023	9,9%
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023	9%
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2023	8,9%
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024	8,3%
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2024	6,7%
ΜΑΡΤΙΟΣ 2024	5,3%
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2024	5,4%
ΜΑΪΟΣ 2024	3,1%
ΙΟΥΝΙΟΣ 2024	2,1%
ΙΟΥΛΙΟΣ 2024	2,4%
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2024	2,8%
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2024	3,2%