Σε πρώτη φάση, στις αρχές του επόμενου χρόνου, η έμφαση θα δοθεί σε μέτρα στήριξης «νέας γενιάς» ώστε να νοικοκυριά και γενικότερα η οικονομία να αντέξουν την πίεση που ασκούν ο υψηλός πληθωρισμός, που συνεπάγεται μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, και η αύξηση του κόστους χρήματος, η οποία αναμένεται να ενταθεί από την αρχή του επόμενου χρόνου.

Σε αυτή τη συγκυρία το πρόγραμμα των έκτακτων μέτρων θα είναι ευέλικτο. Με τις σημερινές τιμές σε φυσικό αέριο και αργό πετρέλαιο εκτιμάται ότι δεν χρειάζονται περαιτέρω ενισχύσεις. Ακόμη και η αύξηση που καταγράφεται στην τιμή του φυσικού αερίου τις τελευταίες ημέρες χαρακτηρίζεται συγκυριακή και συνδέεται με το πλαφόν τιμής στα 275 ευρώ/μεγαβατώρα που πρότεινε η Κομισιόν και έσπευσαν να εκμεταλλευτούν οι παραγωγοί.

Δύο παρεμβάσεις

Οι παρεμβάσεις που σχεδιάζονται αφορούν σε ενίσχυση απευθείας της κοινωνίας στην κατεύθυνση της άμβλυνσης των επιπτώσεων της ακρίβειας, με δύο παρεμβάσεις:

» Η πρώτη είναι να μειωθεί η «ακρίβεια στο ράφι». Η πρώτη προσπάθεια που έγινε με το «καλάθι του νοικοκυριού» καταγράφει θετικά αποτελέσματα και θα επεκταθεί σύντομα στα τρόφιμα των Χριστουγέννων αλλά και στα τρόφιμα των ειδικών κατηγοριών που αφορούν π.χ. διαβητικούς. Ωστόσο, αρμόδια στελέχη του υπ. Οικονομικών αναγνωρίζουν ότι οι ανατιμήσεις στα βασικά τρόφιμα θα συνεχιστούν. Συνεπώς, το «καλάθι του νοικοκυριού» θα έχει τον ρόλο της επιβράδυνσης αλλά όχι του φραγμού της ανόδου των τιμών. Στην κατεύθυνση μιας πιο ουσιαστικής αντιμετώπισης των ανατιμήσεων το υπ. Οικονομικών θέλει τη συνέχιση της επιταγής ακρίβειας σε μηνιαία βάση, τουλάχιστον για το πρώτο τρίμηνο του επόμενου χρόνου. Μετά, δηλαδή, την επιδότηση των 250 ευρώ που εξαγγέλθηκε από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ και θα δοθεί μέσα στον Δεκέμβριο, οι περίπου 2,3 εκατ. ευρώ οικονομικά ευάλωτοι δικαιούχοι θα έχουν ένα μηνιαίο κουπόνι της τάξης των 50 ευρώ (υπάρχει και πρόταση για 100 ευρώ) που θα μειώνει, σε συνδυασμό και με το «καλάθι του νοικοκυριού», το κόστος των τροφίμων.

» Η δεύτερη είναι να «οχυρωθεί» το 80%-90% των στεγαστικών δανείων, που είναι σε κυμαινόμενο επιτόκιο, από την άνοδο των επιτοκίων. Σε αυτόν τον τομέα θα αντληθούν στοιχεία από το ισπανικό μοντέλο που προβλέπει για το κράτος επιδότηση των επιτοκίων από το Δημόσιο πάνω από ένα ύψος, αλλά και υποχρέωση από τις τράπεζες για πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις που θα περιλαμβάνουν δυνατότητα για πάγωμα δόσεων για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και μεγαλύτερες διάρκειες στη διάρκεια αποπληρωμής.

Τα χρήματα που θα δοθούν για τις δύο αυτές παρεμβάσεις θα εξαρτηθούν από τη χρήση του αποθεματικού του προϋπολογισμού ύψους 1 δισ., ειδικά για τις επιδοτήσεις του ηλεκτρικού. Οσο οι επιδοτήσεις θα καλύπτονται από τα δικαιώματα ρύπων, τη φορολόγηση των υπερκερδών των παραγωγών αλλά και την αναμενόμενη έκτακτη φορολόγηση από τις εταιρίες πετρελαιοειδών, το ειδικό αποθεματικό μένει αχρησιμοποίητο και μπορεί να χρηματοδοτήσει άλλα μέτρα στήριξης.

Μέτρα στήριξης: Με το βλέμμα στο παρελθόν το δεύτερο κύμα μέτρων

Τον Απρίλιο το υπ. Οικονομικών θα έχει στα χέρια του τα επίσημα στοιχεία για την αύξηση του ΑΕΠ του 2022, η οποία θα αλλάξει το σκηνικό. Αρμόδια στελέχη του υπουργείου παραδέχονται ότι και η τελευταία αναθεώρηση της ανάπτυξης από το 5,3% στο 5,6%, που ενσωματώθηκε στο τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού, θα είναι συντηρητική και η ανάπτυξη θα ξεπεράσει το 6%. Η μεγαλύτερη ανάπτυξη θα στηρίξει τη ροή εσόδων και το πρώτο τρίμηνο του χρόνου -με θετική επίδραση 2 δισ. ευρώ από το τελευταίο τρίμηνο του χρόνου- ο επιπλέον δημοσιονομικός χώρος που δημιουργείται υπολογίζεται σε 1-1,5 δισ. ευρώ, ποσό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για νέες θετικές παρεμβάσεις. Ο επιπλέον δημοσιονομικός χώρος θα προέλθει από τη στήριξη που θα δοθεί στα φορολογικά έσοδα του 2023, από τη δυναμική του τελευταίου τριμήνου του τρέχοντος έτους. Προς το παρόν, από το υπουργείο αποκλείουν ως μέτρα νέες μειώσεις φόρων.

Εκλογές

Εντός του υπουργείου υπάρχουν φωνές που συναρτούν την εφαρμογή νέων μέτρων και με τον χρόνο προκήρυξης των εκλογών, οι οποίες κατά πάσα πιθανότητα θα είναι διπλές. Αν οι εκλογές γίνουν το καλοκαίρι (που είναι πιθανό), προτεραιότητα για την κυβέρνηση αποτελεί το κλείσιμο του θέματος των αναδρομικών σε επικουρικές και δώρα, τα οποία, ανάλογα με τις αποφάσεις που θα ληφθούν, θα έχουν και διαφορετικό κόστος για το 2023. Ειδικότερα, θα πρέπει να αποφασιστεί οριστικά αν θα πληρωθούν μόνο όσοι έχουν προσφύγει δικαστικά ή όλοι οι δικαιούχοι. Στην πρώτη περίπτωση το κόστος θα είναι 600 εκατ. ευρώ, ενώ στη δεύτερη 2,4 δισ. ευρώ.

Σε δεύτερη φάση θα πρέπει να αποφασιστεί αν τα αναδρομικά θα δοθούν σε 1 ή περισσότερες δόσεις. Πάντως, στην τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρώτη αξιολόγηση της Ελλάδας εκτός ενισχυμένης εποπτείας το θέμα της εκκρεμότητας των αναδρομικών αναφέρεται ως δημοσιονομικός κίνδυνος με απροσδιόριστο κόστος. Το πιο πιθανό σενάριο είναι να πληρωθούν όσοι έχουν προσφύγει δικαστικά, αφήνοντας περιθώριο για νέα μέτρα ύψους 500 έως και 700 εκατ. ευρώ. Με αυτό το δεδομένο πρώτο στη λίστα των υποψήφιων μέτρων είναι το τέλος επιτηδεύματος, για το οποίο υπάρχει επίσης σύσταση κατάργησης από την Κομισιόν.

Ειδήσεις σήμερα