Το σύστημα αυτό, το οποίο προβλέπεται με τις διατάξεις των άρθρων 11 έως 18 του αναρτηθέντος για δημόσια διαβούλευση νέου φορολογικού νομοσχεδίου, θα υποχρεώσει τους συγκεκριμένους φορολογουμένους, που αντιστοιχούν στο 60% του συνόλου των αυτοαπασχολουμένων, να εμφανίσουν στην εφορία εισοδήματα αυξημένα έως και 300% σε σύγκριση με τα πολύ χαμηλά τα οποία δηλώνουν κάθε χρόνο και να πληρώσουν φόρους αυξημένους έως και 185%. Στον αντίποδα, περίπου 262.000 αυτοαπασχολούμενοι που δηλώνουν πάνω από 10.000-12.000 ευρώ δεν θα επιβαρυνθούν με επιπλέον φόρους ή θα δουν τις επιβαρύνσεις τους να μειώνονται έως και κατά 325 ευρώ το επόμενο έτος με την εφαρμογή του νέου συστήματος.

Οπως ήδη έχει ανακοινώσει η ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, οι επιπτώσεις της εφαρμογής του συστήματος αυτού στα εισοδήματα, τους φόρους και τα έσοδα του κράτους θα είναι οι εξής:

Σε σύνολο 735.320 ελεύθερων επαγγελματιών:

– Οι 473.000 θα πληρώσουν περισσότερο φόρο, κατά μέσο όρο +1.444 ευρώ ο καθένας.

– Οι 124.000 δεν θα έχουν επιβάρυνση ή ελάφρυνση.

– Οι 138.000 θα έχουν μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης κατά 560 ευρώ κατά μέσο όρο ο καθένας.

Το νέο σύστημα αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης των 735.320 αυτοαπασχολουμένων θα ισχύσει από τα φετινά εισοδήματα, δηλαδή από τις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβληθούν το 2024. Βασίζεται στη λογική ότι το ελάχιστο ετήσιο καθαρό φορολογητέο εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου που ασκεί ατομικά για 6 έτη εμπορική επιχείρηση, επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή ελευθέριο επάγγελμα, συνυπολογιζόμενων και τυχόν εισοδημάτων από μισθούς, δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από τις ετήσιες μικτές αποδοχές (συμπεριλαμβανομένων φόρων και ασφαλιστικών εισφορών) ενός υπαλλήλου του ιδιωτικού τομέα που αμείβεται με τον κατώτατο μηνιαίο μισθό των 780 ευρώ. Δηλαδή το ελάχιστο αποδεκτό όριο ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος για κάθε αυτοαπασχολούμενο που έχει συμπληρώσει 6 έτη άσκησης του επαγγέλματός του δεν μπορεί να είναι κατώτερο από 10.920 ευρώ και, ως εκ τούτου, ο αναλογών φόρος δεν μπορεί να είναι κατώτερος των 1.102,40 ευρώ.

Από κει και πέρα:

* Για όσους ασκούν το επάγγελμα για λιγότερα από 4 έτη, είναι δηλαδή νέοι επιχειρηματίες ή επαγγελματίες, δεν θα ισχύει κανένα ελάχιστο όριο φορολογητέου εισοδήματος βάσει του νέου συστήματος. Με πιο απλά λόγια, στα 3 πρώτα έτη λειτουργίας κάθε επιχείρησης ή γραφείου το νέο σύστημα δεν θα εφαρμόζεται.

* Στο 4ο έτος λειτουργίας θα ισχύει ελάχιστο όριο φορολογητέου εισοδήματος μειωμένο κατά 67% σε σύγκριση με το ποσό των 10.920 ευρώ, δηλαδή ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα 3.620 ευρώ.

* Στο 5ο έτος λειτουργίας θα ισχύει ελάχιστο όριο φορολογητέου εισοδήματος μειωμένο κατά 33% σε σύγκριση με το ποσό των 10.920 ευρώ, δηλαδή 7.280 ευρώ.

* Για όσους ασκούν το επάγγελμα για περισσότερα από 6 και μέχρι 9 έτη, το ελάχιστο ποσό ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος των 10.920 ευρώ θα υπολογίζεται προσαυξημένο κατά 10%, δηλαδή θα ανέρχεται σε 12.012 ευρώ.

* Για όσους ασκούν το επάγγελμα για περισσότερα από 9 και μέχρι 12 έτη, το ποσό των 10.920 ευρώ θα προσαυξάνεται κατά 20% και θα διαμορφώνεται στις 13.104 ευρώ.

* Για όσους ασκούν το επάγγελμα για περισσότερα από 12 έτη, το ποσό των 10.920 ευρώ θα προσαυξάνεται κατά 30% και θα διαμορφώνεται στις 14.196 ευρώ.

Το κάθε ένα από τα παραπάνω ποσά θα θεωρείται ως το ελάχιστο ετήσιο κέρδος κάθε αυτοαπασχολούμενου, το οποίο προσδιορίζεται με αντικειμενικό τρόπο σε σημείο που αντανακλά την ελάχιστη εισφερόμενη αξία της προσωπικής εργασίας του στην επιχείρησή του.

Το ανώτατο όριο στο οποίο θα μπορεί να φθάσει το αντικειμενικά προσδιοριζόμενο με το νέο αυτό σύστημα φορολογητέο εισόδημα είναι οι 50.000 ευρώ. Ο φόρος εισοδήματος που αναλογεί στο ποσό αυτό ανέρχεται σε 13.900 ευρώ.

Εφόσον το δηλούμενο εισόδημα του αυτοαπασχολούμενου είναι μεγαλύτερο από το αντικειμενικά προσδιοριζόμενο εισόδημα, δηλαδή από το ελάχιστο ετήσιο κέρδος, ως φορολογητέο εισόδημα θα λαμβάνεται υπόψη το δηλούμενο.

Εφόσον το δηλούμενο εισόδημα είναι μικρότερο του ελάχιστου ετήσιου κέρδους, ως φορολογητέο εισόδημα θα λαμβάνεται υπόψη το αντικειμενικά προσδιοριζόμενο εισόδημα του ελάχιστου ετήσιου κέρδους.

Σε περίπτωση που ο αυτοαπασχολούμενος δηλώνει ζημιά, αυτή δεν θα αναγνωρίζεται για μεταφορά στα επόμενα πέντε φορολογικά έτη.

Εξαιρέσεις, μειώσεις και φοροαπαλλαγές

Το νέο σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος θα εφαρμοστεί σε όλες τις ατομικές επιχειρήσεις, εξαιρουμένων των αγροτών και των αυτοαπασχολούμενων που εργάζονται σαν μισθωτοί αλλά εκδίδουν αποδείξεις ή τιμολόγια παροχής υπηρεσιών από «μπλοκάκια».

Επιπλέον, όμως, θα εφαρμοστεί και σε όσους αυτοαπασχολούμενους μετατρέψουν τις ατομικές επιχειρήσεις σε προσωπικές εταιρίες με τη μορφή μονοπρόσωπων ΕΠΕ ή ΙΚΕ. Δηλαδή θα ισχύσει και για όσους διακόψουν τις δραστηριότητες των ατομικών τους επιχειρήσεων και ιδρύσουν στη θέση τους μονοπρόσωπες εταιρίες με τις ίδιες δραστηριότητες.

Στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο προβλέπεται πλήρης απαλλαγή από το νέο σύστημα φορολόγησης για τους έχοντες αναπηρία 80% και άνω, καθώς και μερική απαλλαγή για τους έχοντες και εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις ή αγροτικές δραστηριότητες και για τις εγκυμονούσες αυτοαπασχολούμενες.

Ειδικότερα:

– Κατά τον υπολογισμό του ελάχιστου ετήσιου κέρδους, θα λαμβάνονται υπόψη τυχόν εισοδήματα από μισθωτή εργασία, συντάξεις ή και αγροτικές δραστηριότητες του αυτοαπασχολούμενου. Δηλαδή, σε κάθε μία από τις περιπτώσεις αυτές, εφόσον το εισόδημα από μισθούς ή συντάξεις ή αγροτικές δραστηριότητες υπολείπεται του αντικειμενικώς προσδιορισθέντος ελάχιστου ετήσιου κέρδους, θα μειώνει το ποσό του κέρδους αυτού.

– Ο χρόνος κατά τον οποίο ο αυτοαπασχολούμενος είχε παύση εργασιών δεν θα λαμβάνεται υπόψη κατά τον υπολογισμό του ελάχιστου ετήσιου κέρδους.

– Οταν ο αυτοαπασχολούμενος έχει την κύρια κατοικία του σε χωριό με πληθυσμό έως 500 κατοίκους ή σε νησί με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους, το ελάχιστο ετήσιο κέρδος θα μειώνεται κατά 50%.

– Οταν ο αυτοαπασχολούμενος έχει αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%, το ελάχιστο ετήσιο κέρδος δεν θα λαμβάνεται υπόψη, δηλαδή ο φορολογούμενος θα απαλλάσσεται πλήρως.

– Το ελάχιστο ετήσιο κέρδος θα μπορεί να αμφισβητηθεί από τον φορολογούμενο, ώστε να μη ληφθεί υπόψη για τη φορολόγησή του, όταν αυτό είναι μεγαλύτερο από τα δηλωθέντα κέρδη του, εφόσον το γεγονός αυτό αποδειχθεί από τον ίδιο με βάση πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία.

Τέτοια περιστατικά συντρέχουν ιδίως στο πρόσωπο των υπόχρεων οι οποίοι:

α) υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία τους στις Ενοπλες Δυνάμεις,

β) είναι φυλακισμένοι,

γ) νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική,

δ) βρίσκονται σε αδυναμία άσκησης δραστηριότητας λόγω εγκυμοσύνης ή λοχείας με βάση την εργατική νομοθεσία,

ε) έχουν αποδεδειγμένα πληγεί από εκτεταμένες φυσικές καταστροφές που κατέστησαν αδύνατη, συνολικά ή μερικά, την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας,

στ) τελούν υπό ανάκληση της άδειας λειτουργίας της ατομικής τους επιχείρησης ή της άδειας άσκησης επαγγέλματός τους,

ζ) τελούν υπό απαγόρευση λειτουργίας του καταστήματος ή άλλου χώρου άσκησης της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας σε εφαρμογή απόφασης δημόσιας Αρχής για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή για άλλους λόγους που υπαγορεύει το δημόσιο συμφέρον,

η) προσκομίζουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι για λόγους ανωτέρας βίας δεν άσκησαν επιχειρηματική δραστηριότητα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Σε κάθε περίπτωση κατά την οποία τα κέρδη από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας φορολογικού έτους 2023 προσδιορίζονται σύμφωνα με το παραπάνω αντικειμενικό σύστημα, το ποσό της προκαταβολής φόρου κατά το οποίο το τεκμαρτώς προσδιορισθέν κέρδος υπερβαίνει το δηλωθέν μειώνεται για το έτος 2024 κατά 50%. Δηλαδή το ποσό της προκαταβολής φόρου που αντιστοιχεί στο πέραν του δηλούμενου ποσό φορολογητέου εισοδήματος θα υπολογιστεί με συντελεστή μειωμένο από 55% σε 27,5%.

«Κούρεμα» στο τέλος επιτηδεύματος

Για όσους δηλώσουν για το φορολογικό έτος 2023 (στις φορολογικές δηλώσεις του 2024) εισοδήματα υψηλότερα από το ελάχιστο ετήσιο κέρδος, θα ισχύσει μείωση του τέλους επιτηδεύματος κατά 50%. Δηλαδή, για τους φορολογουμένους αυτούς, το βασικό ποσό του τέλους επιτηδεύματος θα μειωθεί από 650 σε 325 ευρώ. Οσοι δηλώσουν για το 2023 εισοδήματα χαμηλότερα από το ελάχιστο ετήσιο κέρδος θα έχουν -στις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβάλουν το 2024- μείωση του τέλους επιτηδεύματος κατά 25%. Δηλαδή το τέλος θα μειωθεί από τα 650 στα 487,50 ευρώ για τους συγκεκριμένους φορολογουμένους. Το τέλος επιτηδεύματος θα καταργηθεί πλήρως από το φορολογικό έτος 2024, δηλαδή από τις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβληθούν το 2025.