Στις 3 Ιανουαρίου, η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας (CBRT) ανακοίνωσε ότι οι εξαγωγείς θα πρέπει στο εξής να μετατρέπουν το 25% των κερδών τους, που είναι αμερικανικά δολάρια, ευρώ ή βρετανικές λίρες, σε τουρκικές λίρες. Η νέα απαίτηση παράδοσης των εσόδων από τις εξαγωγές είναι ένα de facto μέτρο ελέγχου κεφαλαίων, σηματοδοτώντας την τελευταία προσπάθεια της Αγκυρας να περιορίσει την αυξανόμενη δολαριοποίηση της τουρκικής οικονομίας, εν μέσω της ελεύθερης πτώσης του νομίσματός της.

ΣΤΙΣ 20 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ, η τουρκική κυβέρνηση προσφέρθηκε να αποζημιώσει τους κατόχους βραχυπρόθεσμων προθεσμιακών καταθέσεων σε λίρες για τις διαφορές μεταξύ του συμβατικού επιτοκίου και του πληθωρισμού. Λιγότερο από το 2% των καταθέσεων σε συνάλλαγμα στις τουρκικές τράπεζες μετατράπηκε στη συνέχεια σε λίρες. Και με τον τουρκικό πληθωρισμό να φτάνει σε υψηλό 19 ετών τον Δεκέμβριο, το νόμισμα συνέχισε γρήγορα την υποτίμησή του έναντι του αμερικανικού δολαρίου και του ευρώ. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας (CBRT), μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου, δείχνουν ότι την εβδομάδα κατά την οποία ανακοινώθηκαν οι επιδοτήσεις καταθέσεων σε λίρες τα τουρκικά νοικοκυριά μετέφεραν μόνο τα 100 εκατ. δολάρια από τις συνολικές καταθέσεις σε ξένο νόμισμα, συνολικού ύψους 239 δισ. δολαρίων, σε λίρες, ενώ οι επιχειρήσεις αύξησαν τις καταθέσεις τους σε ξένο νόμισμα κατά 1,6 δισ. δολάρια.

ΤΕΤΟΙΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ δεν είναι πρωτοφανείς για την Τουρκία, αλλά το τελευταίο μέτρο δείχνει ότι η Αγκυρα θα διατηρήσει την ίδια νομισματική πολιτική, η οποία απορρίπτει τα υψηλότερα επιτόκια ως αντιπληθωριστικό εργαλείο. Το σχέδιο δεν θα σταματήσει τον πληθωρισμό, αλλά αντίθετα μπορεί να τον επιδεινώσει, καθώς οι απώλειες του Δημοσίου/Κεντρικής Τράπεζας νομισματοποιούνται και προσθέτουν ρευστότητα στην οικονομία, δεδομένης της κατακόρυφης πτώσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας της λίρας και των καθαρών αρνητικών συναλλαγματικών αποθεμάτων της Κεντρικής Τράπεζας, που δείχνουν περαιτέρω υποτίμηση της λίρας. Μετά την ανακοίνωση της 20ής  Δεκεμβρίου του νέου αμυντικού νομισματικού προγράμματος της κυβέρνησης, η λίρα ανέστρεψε κάποιες από τις απώλειές της έναντι του δολαρίου μέχρι τις 25 Δεκεμβρίου, μετά την οποία συνέχισε την υποτίμηση, σημειώνοντας απώλειες ύψους 20% της αξίας της την τελευταία εβδομάδα του 2021. Υπάρχουν ενδείξεις ότι μεγάλο μέρος των κερδών της λίρας μπορεί να οφείλεται στις μαζικές παρεμβάσεις στο συνάλλαγμα από την Κεντρική Τράπεζα και τις κρατικές τράπεζες, αν και οι «επίσημοι» αριθμοί των παρεμβάσεων δείχνουν μόνο περίπου 5,2 δισ. δολάρια σε πωλήσεις δολαρίων τις δύο πρώτες εβδομάδες του Δεκεμβρίου.

ΣΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ νομισματική κρίση, η Τουρκία είχε εφαρμόσει την απαίτηση παράδοσης ξένου συναλλάγματος ύψους 80% από τον Σεπτέμβριο του 2018 έως τα τέλη του 2019, χρησιμοποιώντας, επίσης, άλλους «ήπιους» ελέγχους κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής των τελών που χρεώνονται στις μετατροπές συναλλάγματος και της προσαρμογής των απαιτήσεων για την αντιστάθμιση του νομίσματος. Η «Θεσμική άποψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σχετικά με τις ροές κεφαλαίων στην πράξη» θεωρεί ακατάλληλη την απαίτηση παράδοσης που αποσκοπεί στον περιορισμό των εκροών κεφαλαίων σε περίπτωση κρίσης ή επικείμενης κρίσης χωρίς ευρεία μακροοικονομική πολιτική αντίδραση. Στην περίπτωση μιας οικονομίας με υψηλό πληθωρισμό, όπως η Τουρκία, αυτό θα περιελάμβανε την αντιστροφή της οικονομικής υπερθέρμανσης και τη μείωση της εξάρτησης από την εξωτερική χρηματοδότηση. (Οι ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης της Τουρκίας προβλέπεται να φθάσουν τα 210 δισ. δολάρια ή στο 26% του ΑΕΠ το 2022.) Η απόδοση των 10ετών κρατικών ομολόγων σε λίρες έφθασε το 24,9% στις 29 Δεκεμβρίου, μια αύξηση άνω των επτά ποσοστιαίων μονάδων από τότε που η Κεντρική Τράπεζα άρχισε την πολιτική μείωσης των επιτοκίων τον Σεπτέμβριο. Τα επιτόκια δανείων έχουν εκτοξευθεί στο 35%, από έναν σταθμισμένο μέσο όρο 21%, σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας και τους χρηματοοικονομικούς συμμετέχοντες του ιδιωτικού τομέα.

ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ της κυβέρνησης να σταθεροποιήσει το νόμισμα δημιουργούν πρόσθετο πολιτικό κίνδυνο αυξάνοντας την αβεβαιότητα, καθώς και δημοσιονομικό κίνδυνο στην τουρκική οικονομία. Το αν θα αντιμετωπιστεί μόνιμα το πρόβλημα της συναλλαγματικής ισοτιμίας εξαρτάται από την αξιοπιστία, η οποία, όπως δείχνουν οι ενέργειες των Τούρκων πολιτών, λείπει. Δεν υπήρξαν προσφορές για προθεσμιακές ανταλλαγές συναλλάγματος, οι οποίες είχαν ως στόχο να πείσουν τις επιχειρήσεις να διατηρήσουν τα κεφάλαιά τους σε λίρες. Η μεταβλητότητα έχει αυξηθεί τόσο για το τουρκικό νόμισμα όσο και για τα τουρκικά περιουσιακά στοιχεία, όπως οι μετοχές. Οι αλλαγές στο πρόγραμμα εγγύησης καταθέσεων κινδυνεύουν να το υπονομεύσουν δημιουργώντας νέα αβεβαιότητα, καθώς οι καταθέτες και οι επενδυτές είτε καθυστερούν τη μετατροπή των κεφαλαίων είτε απαιτούν υψηλότερα ασφάλιστρα κινδύνου και ο πληθωρισμός επιταχύνεται. Η μεταβλητότητα του νομίσματος και ο υψηλός πληθωρισμός έχουν αυξήσει την οικονομική ανησυχία στην Τουρκία, η οποία αντανακλάται στις έρευνες καταναλωτικής εμπιστοσύνης και στη μείωση της στήριξης στον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε κάποιες δημοσκοπήσεις.

Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ στην Τουρκία αυξήθηκε στο 36,1% (σε ετήσια βάση) τον Δεκέμβριο, το υψηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο του 2002. Σε μηνιαία βάση, το επίπεδο των τιμών ήταν 13,6% υψηλότερο τον Δεκέμβριο σε σχέση με τον Νοέμβριο, μια ετήσια αύξηση άνω του 460%. Από τις 20 Δεκεμβρίου, η τουρκική Κεντρική Τράπεζα άλλαξε το χρονοδιάγραμμα για τα επιτόκια αγοράς συναλλάγματος και χρυσού, αυξάνοντας τη συχνότητα σε έξι ημερήσιες διορθώσεις από μία. Ενας από τους οικονομικούς συμβούλους του Ερντογάν δήλωσε ότι η κυβέρνηση σταθμίζει τα «μέσα με δείκτη πληθωρισμού» για να δώσει εγγυήσεις στους επενδυτές έναντι των απωλειών από τον πληθωρισμό. Η μεταβλητότητα των περιουσιακών στοιχείων σε υποτιμημένη λίρα έχει αυξηθεί, καθώς τα επιτόκια δεν παρέχουν πλέον αξιόπιστη άγκυρα έναντι του πληθωρισμού. Το τουρκικό υπουργείο Οικονομικών έχει αναλάβει τον συναλλαγματικό κίνδυνο για περίπου 265 δισ. δολάρια σε τραπεζικούς λογαριασμούς, ο οποίος, εάν πραγματοποιηθεί, θα απαιτήσει νομισματοποίηση και περαιτέρω επιτάχυνση του πληθωρισμού.

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr