Ειδικότερα όσον αφορά στο χρονοδιάγραμμα του νέου ΕΣΠΑ, τα αρμόδια στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων (ΥΠΑΝ) είναι σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με την Κομισιόν για τη διαμόρφωση του τελικού σχεδίου «Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης (ΕΣΠΑ) 2021-2027».

Υπενθυμίζεται πως η ομάδα του υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γιάννη Τσακίρη, υπό τον γενικό γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, Δημήτρη Σκάλκο, είχε καταρτίσει και απέστειλε τον περασμένο Μάιο το δεύτερο προσχέδιο, το οποίο περιελάμβανε την αναλυτική κατανομή των κονδυλίων ανά πρόγραμμα (τομεακό και περιφερειακό), καθώς και ανά στόχο πολιτικής.

«Ηδη είναι σε εξέλιξη διαδικασία διαλόγου, όπου ανταλλάσσουμε σχόλια με την Επιτροπή», ανέφερε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής στέλεχος του ΥΠΑΝ με γνώση του αντικειμένου. Ουσιαστικά, πρόκειται για μερικά ζητήματα τεχνικής φύσεως που επισημάνθηκαν από πλευράς Κομισιόν επί του δεύτερου προσχεδίου και δρομολογούνται αλλαγές, χωρίς όμως να επηρεάζουν, ιδιαιτέρως, τη δομή του.

Σύμφωνα με την ίδια πηγή, περί τα τέλη Ιουνίου με αρχές Ιουλίου αναμένεται να οριστικοποιηθούν οι σχετικοί κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέσα Ιουλίου υπολογίζεται πως θα εγκριθεί το στρατηγικό κείμενο του ΕΣΠΑ και τέλος του ίδιου μήνα ότι θα ανάψει το «πράσινο φως» για τα τομεακά προγράμματα. Σειρά θα πάρουν, εντός του 2021, οι εγκρίσεις για τα περιφερειακά προγράμματα (ποσοστό άνω του 33% του ΕΣΠΑ θα το διαχειριστούν οι περιφέρειες) και τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας (Interreg).

Εχοντας τα εγκεκριμένα προγράμματα και τους κανονισμούς της Ε.Ε. θα είναι εφικτό, σταδιακά, να σχεδιαστούν νέες δράσεις για τη μετα-κορονοϊό εποχή (π.χ. όχι για τη στήριξη των πληττόμενων επιχειρήσεων, αλλά για τη δημιουργία νέων) και να δρομολογηθεί η προκήρυξή τους.

Κλιματική αλλαγή

Σε σχέση με τα κονδύλια που θα διατεθούν για το πρόγραμμα της Πολιτικής Προστασίας, αξίζει να επισημανθεί πως δεν υπήρχε αντίστοιχο σε κανένα προηγούμενο ΕΣΠΑ, καθώς οι δαπάνες έκτακτου χαρακτήρα καλύπτονται, κυρίως, από πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).

Στο δεύτερο προσχέδιο του ΕΣΠΑ, ωστόσο, λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι στον συγκεκριμένο τομέα η «Ελλάδα αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια -ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων κυρίως της κλιματικής αλλαγής- την αύξηση της συχνότητας εκδήλωσης ακραίων καιρικών φαινομένων που προκαλούν σοβαρούς κινδύνους και καταστροφές από πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και άλλα φυσικά φαινόμενα.

Επιπλέον, κίνδυνοι από ανθρωπογενή δραστηριότητα, καθώς και υγειονομικοί κίνδυνοι, όπως η πρόσφατη πανδημία, αναδεικνύουν την έλλειψη επαρκών μέσων πρόληψης και αντιμετώπισης, την απουσία συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και τη σχετική υστέρηση σύγχρονων μηχανισμών διαχείρισης κρίσεων».

Σε άλλο σημείο του σχεδίου επισημαίνεται πως η πρόληψη κινδύνων και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε καταστροφές αποτελούν βασική επιλογή πολιτικής. «Οι κύριες επιδιώξεις είναι η αναβάθμιση της ικανότητας εκτίμησης κινδύνων και η βελτίωση της άμεσης απόκρισης σε καταστροφές», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Οι δε παρεμβάσεις γι’ αυτόν τον τομέα θα επικεντρωθούν στην αναβάθμιση του υλικοτεχνικού εξοπλισμού των επιχειρησιακών δομών του Εθνικού Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Καταστροφών, στην ενίσχυση των θεσμικών ικανοτήτων, στην απόκτηση σύγχρονου ICT εξοπλισμού και ευφυών συστημάτων πρόγνωσης φυσικών καταστροφών, στην αναβάθμιση δεξιοτήτων προσωπικού και την κινητοποίηση εθελοντικών οργανώσεων μέσω της δημιουργίας της Εθνικής Ακαδημίας Πολιτικής Προστασίας, καθώς και σε δράσεις πρόληψης και αντιμετώπισης φυσικών κινδύνων και ανθεκτικότητας σε καταστροφές.

Παράλληλα, θα ενισχυθούν δράσεις εκπαίδευσης, ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης του πληθυσμού (με έμφαση σε ΑμεΑ/χρόνια πάσχοντες) για θέματα αντιμετώπισης κινδύνων.

REACT-EU

Στο μεταξύ, ένα πρόγραμμα-γέφυρα μεταξύ της περιόδου 2014-2020 και της νέας 2021-2027 είναι το λεγόμενο REACT-EU. Αποτελεί, ουσιαστικά, ένα «μίνι ΕΣΠΑ», που ήρθε το 2020 με σκοπό την άμεση πρόσβαση των κρατών-μελών σε χρηματοδοτική στήριξη για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την πανδημία του κορονοϊού. Για την Ελλάδα, τα διαθέσιμα κονδύλια από το παραπάνω εργαλείο ανέρχονται σε 3,315 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, το REACT-EU αφορά σε πρόσθετη χρηματοδότηση (θα χορηγηθεί έως το 2022) για τους πλέον σημαντικούς τομείς που θα είναι καίριας σημασίας (π.χ. στήριξη της ανθεκτικότητας της αγοράς εργασίας, της απασχόλησης, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των οικογενειών με χαμηλό εισόδημα). Ταυτόχρονα, η Επιτροπή υποστηρίζει πως τα μέτρα που λαμβάνονται μέσω του εν λόγω προγράμματος «θέτουν γερές βάσεις για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, καθώς και τη βιώσιμη κοινωνικοοικονομική ανάκαμψη».

Στο 62,37% η απορρόφηση

Οσον αφορά στο ΕΣΠΑ 2014-2020, του οποίου η προγραμματική περίοδος λήγει το 2023 (με τη συμπλήρωση και του κανόνα ν+3), τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για την πορεία του δείχνουν πως η απορρόφηση διαμορφώνεται στο 62,37%. Ποσοστό που αντιστοιχεί σε πληρωμές 12,6 δισ. ευρώ.
Υπενθυμίζεται πως η απορρόφηση είναι οπισθοβαρής, δηλαδή τα μεγαλύτερα ποσοστά θα σημειωθούν το 2023, ενώ το 2022 και το τρέχον έτος θα κινηθούν σε χαμηλότερα επίπεδα. Δύσκολο «σταυρόλεξο» για τα στελέχη του ΥΠΑΝ συνιστά η κατανομή των διαθέσιμων πόρων γι’ αυτό το χρονικό διάστημα (δηλαδή έως το 2023), ανά έτος και ανά επιχειρησιακό πρόγραμμα.