Η εγγενής ασάφεια και αστάθεια που συνοδεύει το διασημότερο «κρυπτονόμισμα» της εποχής μας απαγορεύει κάθε προγνωστικό στις αγορές και τους λάτρεις του, που βρήκαν ένα ακόμη χρηματοοικονομικό παράγωγο για να κερδοσκοπήσουν, αφού οι μετοχές, τα ομόλογα, τα νομίσματα, τα μέταλλα δεν εγγυώνται πια υψηλές αποδόσεις.

Πολλοί φοβούνται ότι πρόκειται για μια ακόμη φούσκα που θα σκάσει με πάταγο, όπως οι μετοχές των εταιριών νέας τεχνολογίας στο μεταίχμιο του 2000 ή ακόμη παλιότερα η αγορά των… τουλιπών στην Ολλανδία το 17ο αιώνα και οι σιδηροδρομικές μετοχές στα μέσα του 19ου.

Η απότομη άνοδος του bitcoin ενεργοποίησε πολλαπλούς συναγερμούς στο τραπεζικό και το ευρύτερο χρηματοοικονομικό σύστημα. Πρόσφατα ο πρόεδρος της γνωστής επενδυτικής τράπεζας JP Morgan, Τζέιμι Ντίμον, το χαρακτήρισε ως «σκέτη απάτη»!

Η αλήθεια είναι πως οποιοδήποτε προϊόν αξίζει 1.000 δολάρια στην αρχή του χρόνου και 10.000 δολάρια κοντά στο τέλος του, έχοντας σημειώσει άνοδο 1.000%, πρέπει να θεωρηθεί ότι είναι ο ορισμός της φούσκας, που κρύβει μέσα του την απότομη κάθοδο (ή «σκάσιμο», αν προτιμάτε). Τόση ήταν η φρενίτιδα στα μέσα της εβδομάδας, ώστε η μεγαλύτερη πλατφόρμα συναλλαγών IG Group να αναγκαστεί να διακόψει τις αγοραπωλησίες κάποιων παραγώγων του bitcoin, εξαιτίας του τεράστιου ρίσκου που συνεπάγονταν για την εταιρία.

Οπως, όμως, συμβαίνει στο θαυμαστό κόσμο των «λύκων της Γουόλ Στριτ», οι προειδοποιήσεις για το bitcoin όχι μόνο δεν αποθάρρυναν κάποια κρυπτο-hedge funds και επενδυτές υψηλού ρίσκου, αλλά τους άνοιξαν περισσότερο την όρεξη. Αν συνεχιστεί αυτή η τάση, ο αναλυτής της Saxo Bank, Κέι Βαν Πέτερσεν, δεν αποκλείει το bitcoin να φτάσει κάποια στιγμή τα 30.000 ή και τα… 100.000 δολάρια. Ηδη στη μετά τον Μουγκάμπε Ζιμπάμπουε (χώρα ουσιαστικά χωρίς νόμισμα λόγω του αστρονομικού πληθωρισμού) το bitcoin αγγίζει τα 18.000 δολάρια.

«Αυτό που συμβαίνει δεν αφορά στο παραμικρό την αξία του bitcoin ως ευέλικτου συναλλακτικού μέσου αντί του συμβατικού χρήματος. Η μανιώδης σώρευσή του οφείλεται σε καθαρά κερδοσκοπικούς λόγους», τόνισε ο ερευνητής του Κέμπριτζ, Γκάρικ Χίλεμαν.

Σε διάλεξη που έδωσε στην Τράπεζα της Αγγλίας ο ίδιος Βρετανός αναλυτής επέσεισε τον κίνδυνο να παρασύρει το bitcoin κατά την κατάρρευσή του ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα αν δεν ληφθούν μέτρα το ταχύτερο.

«Υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο κάποιο θεμελιώδες κρυπτογραφικό σφάλμα του bitcoin να εξαπλωθεί σαν λάβα σε όλο το σύστημα, εκτός αν οι ρυθμιστικές αρχές δράσουν συντονισμένα για να περιορίσουν αυτό το συστημικό κίνδυνο, που απειλεί να πυροδοτήσει την επόμενη παγκόσμια κρίση».

Μπορεί ο καθηγητής να τα περιέγραψε τραγικά, αλλά ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Τζον Κάνλιφ, φρόντισε (ως όφειλε εκ της θέσεώς του) να καθησυχάσει πως το bitcoin «δεν είναι τόσο μεγάλο ώστε να απειλήσει την παγκόσμια οικονομία» (άλλωστε, αν φτάσει ο Αρμαγεδδών, ποιος θα τον… ψάξει να του ζητήσει τα ρέστα;).
Με τούτα και μ’ εκείνα το bitcoin κατάφερε να διχάσει τους μεγαλύτερους οικονομικούς εγκεφάλους του πλανήτη. Ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Κένεθ Ρογκόφ, δήλωσε στην «El Pais» ότι σύντομα «η αξία του bitcoin θα είναι μηδέν». «Δεν θα είναι καθόλου μηδέν», αντέτεινε ο Ισπανός καθηγητής Οικονομικών, Χαβιέρ Ντίαζ-Χιμένεθ. «Οι πολυεθνικές εταιρίες, οι διεθνείς οργανισμοί και οι κεντρικές τράπεζες το μισούν επειδή δεν μπορούν να το ελέγξουν, την ώρα που αισθάνονται τις πιέσεις του».

Πάντως υπάρχουν πολλά πράγματα για το bitcoin που δεν ξέρουμε και ίσως να μη μάθουμε ποτέ. Π.χ., ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, Εμίλ Βιζουέτε, υποστηρίζει ότι ο Ντίμον της JP Morgan είναι «μέγας υποκριτής», αφού η τράπεζά του στηρίζει μαζί με τις American Express, IBM, Samsung και Cisco την ανταλλακτική πλατφόρμα κρυπτονομισμάτων Hyperledger για τις παγκόσμιες συναλλαγές τους! Οποια κι αν είναι η αλήθεια, το μόνο σίγουρο είναι πως όλα γίνονται για τον έλεγχο της αγοράς και το κέρδος.

Ανακαλύψτε το σύμπαν του κρυπτονομίσματος μέσα από 10 ερωτήσεις

1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ BITCOIN;
Ενα συναινετικό δίκτυο που παρέχει τη δυνατότητα συστήματος πληρωμών με αμιγώς ψηφιακή μορφή χρημάτων (κρυπτονόμισμα). Είναι το πρώτο αποκεντρωμένο δίκτυο πληρωμής μεταξύ ομότιμων συναλλασσομένων (peer-to-peer) που λειτουργεί χωρίς κεντρική αρχή και μεσάζοντες.

2. ΠΟΙΟΣ ΤΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ;
Πρόδρομός του θεωρείται ότι είναι ο μηχανικός υπολογιστών και cyberpunk («αλήτης» του Διαδικτύου) Γουέι Γι, που εισήγαγε για πρώτη φορά το 1998 την έννοια του «κρυπτονομίσματος». Ως πατέρας του bitcoin αναγνωρίζεται ο Σατόσι Νακαμότο, ένας μυστηριώδης Ιάπωνας (;) που δεν εμφανίστηκε ποτέ δημόσια ούτε είναι ξεκάθαρη η ταυτότητά του. Το δημιούργησε το 2009 αλλά αποσύρθηκε το 2010, αφήνοντας την κοινότητα του bitcoin να μεγαλώσει εκθετικά. Το λογισμικό και το πρωτόκολλο εκδίδονται ανοιχτά προς όλους και οποιοσδήποτε προγραμματιστής μπορεί να φτιάξει δικές του εκδόσεις.

3. ΠΟΙΟΣ ΕΛΕΓΧΕΙ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ;
Κανείς δεν είναι ιδιοκτήτης, όπως δεν έχει ιδιοκτήτη η τεχνολογία του… e-mail. Το bitcoin ελέγχεται από όλους τους χρήστες σε όλο τον κόσμο και λειτουργεί σωστά μόνο με την πλήρη συναίνεσή τους.

4. ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ BITCOIN;
Από τη μεριά του χρήστη είναι μια εφαρμογή κινητού τηλεφώνου ή υπολογιστή που παρέχει ένα προσωπικό πορτοφόλι αποστολής και λήψης bitcoin. Η αυθεντικότητα της αποστολής προστατεύεται από ψηφιακές υπογραφές, που αντιστοιχούν σε διευθύνσεις.

5. ΠΟΣΟΙ ΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ;
Το βρετανικό Blockchain.info, ένας από τους μεγαλύτερους «παρόχους πορτοφολιών» bitcoin στον κόσμο, ανακοίνωσε ότι μόνο την περασμένη Τρίτη υποδέχθηκε 100.000 νέους χρήστες (!) ανεβάζοντας τον αριθμό των πελατών του σε 19 εκατομμύρια. Η «Les Echos» υπολογίζει την κεφαλαιακή βάση του bitcoin σε 200 δισεκατομμύρια δολάρια – σημαντικά υψηλότερη από το ΑΕΠ της Ελλάδας και κοντά στο ένα τέταρτο της χρηματιστηριακής αξίας της Apple. Τα τελευταία 24ωρα η ζήτηση για bitcoin έχει πάρει μορφή φρενίτιδας, καθώς εκτός από ιδιώτες το χρησιμοποιούν εστιατόρια, ξενοδοχεία, δικηγορικά γραφεία, online υπηρεσίες (Namecheap, WorldPress) και πολλές άλλες επιχειρήσεις και έμποροι.

6. ΠΩΣ ΑΠΟΚΤΑ ΚΑΝΕΙΣ BITCOIN;
Ως πληρωμή για αγαθά ή υπηρεσίες, αγοράζοντάς το στα ανταλλακτήρια, ανταλλάσσοντάς το με κάποιον κάτοχο ή κερδίζοντας μέσω «ανταγωνιστικής εξόρυξης» (mining). Η τελευταία διαδικασία αφορά μυημένους φανατικούς, που έχουν στόχο την κερδοσκοπία. Συνήθως τα bitcoin ανταλλάσσονται με bitcoin, αλλά δεν αποκλείεται και η πώληση με ανταλλαγή σε πιστωτική κάρτα ή PayPal.

7. ΠΟΣΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΜΙΑ ΠΛΗΡΩΜΗ BITCOIN;
Μάλλον ευκολότερα απ’ ό,τι με πιστωτική ή χρεωστική κάρτα, αφού δεν απαιτείται εμπορικός λογαριασμός. Οι πληρωμές γίνονται μέσω εφαρμογής πορτοφολιού στον υπολογιστή ή το κινητό, εισάγοντας τη διεύθυνση του παραλήπτη, πληκτρολογώντας τον αριθμό και πατώντας αποστολή.

8. ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ;
Σε αντίθεση με τα μετρητά ή άλλες μεθόδους πληρωμής το bitcoin αφήνει πάντα τη δημόσια απόδειξη μιας συναλλαγής, οχυρώνοντας ως ένα βαθμό τους καλόπιστους συναλλασσομένους από επιχειρήσεις με ανέντιμες πρακτικές. Ο τρόπος που λειτουργεί το bitcoin επιτρέπει σε ιδιώτες και επιχειρήσεις να προφυλαχθούν από ανέντιμες χρεώσεις αντιλογισμού (chargebacks) δίνοντας επιλογή στον καταναλωτή να ζητήσει περισσότερη προστασία από έναν έμπορο που δεν εμπιστεύεται.

9. ΕΙΝΑΙ ΤΟ BITCOIN ΝΟΜΙΜΟ; ΦΟΡΟΛΟΓΕΙΤΑΙ; ΕΙΝΑΙ ΑΝΩΝΥΜΟ; ΠΟΙΟΣ ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΥ;
Η αξία του bitcoin καθορίζεται αποκλειστικά από την προσφορά και τη ζήτηση. Κατά βάση δεν είναι παράνομο, αλλά υπάρχει πλήθος γκρίζων ζωνών στη λειτουργία του. Μπορεί να φορολογηθεί αν παράγει φορολογητέα ύλη (εισόδημα, πωλήσεις, μισθούς, υπεραξίες κ.λπ.). Δυστυχώς, δεν είναι ανώνυμο, όπως το κλασικό χρήμα και οι ανώνυμες μετοχές, και ο χρήστης θα πρέπει να βασιστεί στην προστασία προσωπικών δεδομένων που προσφέρει ο «πάροχος πορτοφολιού». Μεγάλο του πλεονέκτημα είναι ότι δεν μπορεί να πλαστογραφηθεί και μεγάλο μειονέκτημα ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί η χρήση του για ξέπλυμα βρόμικου χρήματος ή για νομιμοφανείς πλην έκνομες δραστηριότητες.

10. ΜΠΟΡΟΥΝ ΤΑ BITCOIN ΝΑ ΧΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΥΣ;
Πανεύκολα, αφού δεν είναι παρά ένα ακόμη νόμισμα, έστω και εναλλακτικό. Αν τυχόν σκάσει η τεράστια παγκόσμια φούσκα που δημιουργείται αυτές τις μέρες, τίποτα δεν αποκλείει να έχει την τύχη του γερμανικού μάρκου της Βαϊμάρης ή του σημερινού δολαρίου της Ζιμπάμπουε. Δυο συμβατικών νομισμάτων, που σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους και σε διαφορετικές ηπείρους απλώς… εξαφανίστηκαν από την κυκλοφορία.

ΕΙΠΑΝ

Το bitcoin είναι σκέτη απάτη!
ΤΖΕΪΜΙ ΝΤΙΜΟΝ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ JP MORGAN

Αν συνεχιστεί αυτή η τάση, δεν αποκλείεται να φτάσει κάποια στιγμή τα 30.000 ή και τα… 100.000 δολάρια
ΚΕΪ ΒΑΝ ΠΕΤΕΡΣΕΝ
ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΤΗΣ SAXO BANK

Η μανιώδης σώρευσή του οφείλεται σε καθαρά κερδοσκοπικούς λόγους
ΓΚΑΡΙΚ ΧΙΛΕΜΑΝ
ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΤΟΥ ΚΕΜΠΡΙΤΖ

Δεν είναι τόσο μεγάλο ώστε να απειλήσει την παγκόσμια οικονομία
ΤΖΟΝ ΚΑΝΛΙΦ
ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΗΣ
ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ

Σύντομα η αξία του bitcoin θα είναι μηδέν
ΚΕΝΕΘ ΡΟΓΚΟΦ
ΠΡΩΗΝ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΔΝΤ

Οι πολυεθνικές εταιρίες, οι διεθνείς οργανισμοί και οι κεντρικές τράπεζες το μισούν επειδή δεν μπορούν να το ελέγξουν
ΧΑΒΙΕΡ ΝΤΙΑΖ-ΧΙΜΕΝΕΘ
ΙΣΠΑΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Η αρχή μιας νέας νομισματικής εποχής…

Η ηλεκτρονική σελίδα της γαλλικής «Les Echos» παραθέτει μια πιο βαθιά και ρηξικέλευθη εκδοχή για την πραγματική φύση και σημασία του bitcoin.

«Ισως η έκρηξη της ζήτησής του να μην είναι απλώς άλλη μια κερδοσκοπική φούσκα τεραστίων διαστάσεων, όπως η αγορά της τουλίπας το 17ο αιώνα στην Ολλανδία ή οι μετοχές των σιδηροδρόμων το 19ου αιώνα», σημειώνει ο αρθρογράφος.

Υπάρχει περίπτωση να βρισκόμαστε μπροστά στη γέννηση μιας νέας παγκόσμιας νομισματικής τάξης, ριζικά διαφορετικής από αυτή που γνωρίζουμε εδώ και κάποιες… χιλιετίες (από τον καιρό των Σουμέριων). Το κόψιμο νομίσματος ήταν ανέκαθεν σύμβολο εξουσίας. Τους τρεις τελευταίους αιώνες η εξουσία αυτή έχει περάσει, ως γνωστόν, στα χέρια των εθνών-κρατών, που πρόσφατα την εκχώρησαν στις κεντρικές τους τράπεζες (ή σε τράπεζες ευρύτερων διακρατικών σχηματισμών, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα της ευρωζώνης).

Ομως, το σύμπαν του bitcoin και των άλλων κρυπτονομισμάτων λειτουργεί πολύ διαφορετικά. Παρότι ο ρόλος των κρατών παραμένει ισχυρός (π.χ. Ρωσία, Αργεντινή και Ταϊλάνδη έχουν θέσει περιορισμούς στην κυκλοφορία τους, ενώ και το Δίκτυο Δίωξης Οικονομικών Εγκλημάτων του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών – FinCEN έχει εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για σειρά δραστηριοτήτων με εικονικά συναλλάγματα), τα δίκτυα εικονικών νομισμάτων κατορθώνουν με σχετική ευκολία να ξεγλιστρούν από τη φορολογία και τον έλεγχο των κρατικών αρχών.

Οι κρατικές τράπεζες μπορούν σίγουρα να εκδώσουν δικά τους ηλεκτρονικά νομίσματα. Το κακό όμως είναι ότι μετά την κρίση του 2008 (χρονιά που κατά σύμπτωση γεννήθηκε το bitcoin) τα μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα έχασαν σιγά σιγά την αξιοπιστία τους με το να ρίχνουν στην αγορά τεράστιες ποσότητες χρήματος για να αντιμετωπίσουν την κρίση. Το bitcoin ίσως να ερμηνεύεται όπως η άνοδος στις τιμές των ακινήτων. Δηλαδή ένα τεράστιο άλμα προς τα νομίσματα του 21ου αιώνα, η τελική μορφή των οποίων σίγουρα μένει πολύς δρόμος για να αποκρυσταλλωθεί.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής