Γράφει ο Ανδρέας Ντίνης

Στον απόηχο αυτών των εξελίξεων ο Μαρκ Ζούγκερμπεργκ επέλεξε να μοιραστεί με τους χρήστες τα σχέδια που έχει για το μέλλον της κοινωνικής πλατφόρμας σε ένα μακροσκελές κείμενο που ανάρτησε το προφίλ του.

Το περιεχόμενο, τον σκοπό, τα προβλήματα και τις κριτικές που δέχτηκε αυτό το κείμενο αναφορικά με την εξέλιξη των δημοφιλέστερων μέσων κοινωνικής δικτύωσης εξετάζουμε στο νέο τεύχος…

«Κατά την διάρκεια των τελευταίων 15 ετών το Facebook και το Instastagram έχουν βοηθήσει τους ανθρώπους να συνδεθούν με φίλους, κοινότητες και ενδιαφέροντα στο ψηφιακό ισοδύναμο μιας πλατείας σε μια πόλη…. Σήμερα είναι ήδη ορατό ότι οι προσωπικές συνομιλίες, οι εφήμερες ιστορίες και οι μικρές ομάδες είναι τα ταχύτερα αυξανόμενα πεδία των διαδικτυακών επικοινωνιών», γράφει ήδη από την πρώτη παράγραφο προοικονομώντας τις βλέψεις του.

Αυτό που αναγγέλλει στη συνέχεια είναι ουσιαστικά η δημιουργία μια πλατφόρμας στην οποία θα πραγματοποιείται διάδραση μεταξύ των χρηστών σε πιο προσωπικό επίπεδο, το «ψηφιακό ισοδύναμο ενός σαλονιού», όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος. Η νέα αυτή απλή πλατφόρμα θα δημιουργηθεί στα πρότυπα του WhatsApp και θα έχει ως προτεραιότητα την ιδιωτικότητα των χρηστών. Τόσο πολύ θέλει να πείσει το κοινό ότι ιεραρχεί την ασφάλειά του πάνω από όλα, που επαναλαμβάνει ομόρριζα ή και την ίδια τη λέξη «privacy» 67 φορές!

Το καινούριο δίκτυο θα βασίζεται μάλιστα στις έξι αυτές αρχές:

1. Ιδιωτική επικοινωνία: Πρόκειται δηλαδή για ένα περιβάλλον στο οποίο οι χρήστες θα έχουν πλήρη έλεγχο για τα πρόσωπα που θα επικοινωνούν και την ασφάλεια των ανταλλασσόμενων πληροφοριών.

2. Κρυπτογράφηση: Που θα εγγυάται την ασφάλεια των επικοινωνιών στο περιεχόμενο των οποίων ούτε η ίδια η πλατφόρμα θα έχει πρόσβαση.

3. Περιορισμένη μονιμότητα: Στα πρότυπα του Snapchat τα μηνύματα και οι ιστορίες θα διαγράφονται μετά από ένα δεδομένο διάστημα, ώστε οι άνθρωποι «να μην χρειάζεται να ανησυχούν ότι αυτά που μοιράζονται θα επιστρέψουν για να τους βλάψουν αργότερα».

4. Ασφάλεια: Ο Ζούκερμπεργκ ισχυρίζεται ότι θα κάνει τα πάντα για αυτήν ανάλογα με τις δυνατότητες των κρυπτογραφημένων υπηρεσιών.

5. Διαλειτουργικότητα: Θα υπάρξει η δυνατότητα αποστολής μηνυμάτων από το ένα μέσο στο άλλο, π.χ. από το WhatsApp στο Facebook και vice versa. Πρόκειται για μια ενοποίηση των υπαρχουσών πλατφόρμων ως προς ορισμένες λειτουργίες διατηρώντας παράλληλα τον ξεχωριστό χαρακτήρα τους.

6. Ασφαλείς αποθήκευση των δεδομένων: Τα οποία δεν θα αποθηκεύονται σε χώρες με βεβαρυμένο ιστορικό στην παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων, με σκοπό την προστασία των χρηστών.

Η νέα πλατφόρμα όμως δεν θα στοχεύει στα έσοδα από διαφημίσεις όπως το Facebook ή το Instagram. Στο δεύτερο ιδιαίτερα οι λεγόμενοι «influencers» δημιουργούν περιεχόμενο προς κατανάλωση, το οποίο αποτελεί κατ’αρχήν την άμεση μετεξέλιξη των γνωστών τηλεοπτικών εκπομπών. Η στόχευσή της είναι διαφορετική, αφού το μέλλον κρύβεται στις προσωπικές συνομιλίες, όπως προβλέπει ο ιδρυτής του μεγαλύτερου μέσου κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο.

Η κυριαρχία όμως σε αυτό τον χώρο είναι το πρώτο μόλις βήμα για την εφαρμογή ενός πολύ μεγαλύτερου σχεδίου. Ως γνωστόν, εάν δεν πληρώνεις για το προϊόν, μάλλον εσύ είσαι το προϊόν. Αυτό ισχύει και στην προκειμένη περίπτωση μέχρι τινός. Μέσω της τεχνολογίας κρυπτογράφησης και της προσωπικής αλληλεπίδρασης ο Ζούκερμπεργκ θέλει να εδραιώσει την χρήση ενός ηλεκτρονικού περιβάλλοντος, το οποίο θα θεωρηθεί αρκετά ασφαλές, ώστε μελλοντικά να φιλοξενήσει την διεξαγωγή μικροσυναλλαγών, ένα φαινόμενο που ήδη παρατηρείται στο διαδίκτυο και κρίνεται αρκετά κερδοφόρο.

Η ενοικίαση μιας ταινίας από ηλεκτρονικούς παρόχους, η αγορά μουσικής, βιβλίων και άρθρων, ακόμα και η αποπληρωμή λογαριασμών θα μπορούν μελλοντικά να πραγματοποιούνται μέσω μιας αντίστοιχης πλατφόρμας και αυτό είναι το όραμα θέλει να προλάβει. «Σχεδιάζουμε… την δημιουργία περισσότερων τρόπων για την αλληλεπίδραση των ανθρώπων πάνω από αυτό [τα μηνύματα], συμπεριλαμβάνοντας κλήσεις, οπτικοακουστικές συνεδρίες, ομάδες, ιστορίες, επιχειρήσεις, πληρωμές, εμπόριο, και τελικώς μια πλατφόρμα για πολλών ειδών ιδιωτικές υπηρεσίες», γράφει ο ίδιος στο μανιφέστο του.

Οι υποσχέσεις του Ζούκερμπεργκ φαντάζουν εκ πρώτης όψεως πραγματικά καθησυχαστικές με τη διαρκή εμφάνιση των λέξεων «κρυπτογράφηση», «ασφάλεια» και «ιδιωτικότητα»να προσδίδουν μία προσφιλή διάθεση (-τόνο-) στο κείμενο. Ωστόσο από την πρώτη του, κι όλας, δέσμευση το φαντασιακό οικοδόμημα που έχτισε καταρρέει σαν πύργος από τραπουλόχαρτα.

Έγγραφα που αποκτήθηκαν από την βρετανική εφημερίδα Sunday Telegraph (https://www.telegraph.co.uk/politics/2019/03/10/nickclegg-claims-facebooks-business-model-threat-proposed-eu/ ) έρχονται σε άμεση αντίθεση με τα όσα γράφει ο ευαγγελιστής της προστασίας των δεδομένων.

Σύμφωνα με αυτά ο Νικ Κλεγκ, υπεύθυνος του Facebook σε θέματα διεθνών σχέσεων, άσκσηε παρασκηνιακές πολιτικές πιέσεις (lobbying) σε Ευρωπαίους πολιτικούς για να εμποδίσει την υιοθέτηση νόμων, οι οποίοι θα έδιναν στους χρήστες περισσότερο ξεκάθαρα έλεγχο επί των δεδομένων, που η εταιρεία συλλέγει από τις προσωπικές συνομιλίες.

Το σχέδιο κρυπτογράφησης του Ζούκερμπεργκ θα εμποδίσει την πλατφόρμα από τον να έχει άμεση πρόσβαση στο περιεχόμενο των συνομιλιών, ωστόσο αυτή θα εξακολουθεί να είναι σε θέση να μαζεύει δεδομένα από τα πρόσωπα και τη συχνότητα των συνομιλιών, δυνατότητα που απειλείται από τους νέους ευρωπαϊκούς κανονισμούς.

Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ανησυχητική αν αναλογιστεί κανείς ότι η νέα πλατφόρμα θα δημιουργηθεί στα πρότυπα του WhatsApp, ένα μέσο δικτύωσης το οποίο κρυπτογραφεί τα μηνύματα και οι συνιδρυτές του το εγκατέλειψαν λίγο καιρό μετά την εξαγορά του από το Facebook.

Σε παλαιότερο άρθρο της Washington Post ο Τζαν Κουμ, ο ένας εκ των δύο συνιδρυτών, φαίνεται ότι αποφάσισε να αποχωρήσει από την εταιρεία μετά από διαφωνία με το Facebook εξαιτίας της νέας στρατηγικής που το δεύτερο ακολουθούσε, αφού επιχειρούσε να αποδυναμώσει την κρυπτογράφηση της πλατφόρμας για να εκμεταλλευτεί τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών.

Ακόμη, το Σεπτέμβριο αποκλειστικό άρθρο του Forbes αποκάλυψε ότι ο δεύτερος συνιδρυτής του WhatsApp, Μράιαν Άκτον, ξεκίνησε τις πρώτες υποχωρήσεις, όταν το Facebook άρχισε να αμφισβητεί την κρυπτογράφηση της πλατφόρμας, στο σχεδιασμό της οποίας είχε συμβάλλει ο ίδιος. Βλέποντας το έδαφος να προετοιμάζεται για στοχευμένες διαφημίσεις και εμπορικά μηνύματα, ο Άκτον εγκατέλειψε και αυτός την εταιρεία, μια απόφαση που το κόστισε 850 δις. δολάρια! Λίγο αργότερα και ενώ τα σκάνδαλα ξεσπούσαν, εξέπληξε τον κόσμο υιοθετώντας το χάτσαγκ #deletefacebook.