Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Αθήνα και Λευκωσία καλούνται να προβληματιστούν πάρα πολύ και να έχουν έτοιμο PLAN B γιατί είναι πολύ πιθανό να το χρειαστούν. Ασφαλώς η έλευση της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ στον ευρύτερο ευρωατλαντικό και μεσανατολικό χώρο ενισχύει -υπό λογικές συνθήκες- κάποιες θέσεις μας, αλλά μένει να δούμε τις προσεχείς κινήσεις της Αγκυρας στα θέματα της Λιβύης, της Βόρειας Συρίας, της Ανατολικής Μεσογείου και φυσικά στο κορυφαίο για τους Αμερικανούς ζήτημα των ρωσικών S-400.

1 Οι διερευνητικές για πολλούς και διαφόρους λόγους μπορούν να κρατήσουν για κάποιους γύρους (πέραν του επόμενου 62ου γύρου στην Αθήνα) αλλά βάσει των θεμάτων που οι δύο πλευρές θέτουν δεν μπορεί να βρεθεί χρυσή τομή. Η Αγκυρα -όπως μου έγραψε ανώτατος Τούρκος στρατιωτικός εν αποστρατεία και γνωστός αναλυτής του κλίματος Ερντογάν-Ακάρ- δεν πρόκειται να αλλάξει στάση (και μάλιστα επισημαίνοντας το ότι πλησιάζουν τα 100 χρόνια από τη Συνθήκη της Λωζάννης) στα θέματα της αποστρατικοποίησης των νησιών μας και του εύρους του εναερίου χώρου μας που από το 1936 είναι στα 10 ναυτικά μίλια (μονομερώς). Την ίδια στιγμή δεν πρόκειται να απαγκιστρωθούν -ούτε στο ελάχιστο- από το πολυδιαφημιζόμενο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», γι’ αυτό και θα συνεχιστούν-επιταχυνθούν τα ναυτικά εξοπλιστικά προγράμματα. Η πρόσφατη απόφαση της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης στην Αγκυρα για ανανέωση της τουρκικής στρατιωτικής διακλαδικής παρουσίας στην Ερυθρά Θάλασσα, στον Κόλπο του Αντεν και στις ακτές της Ανατολικής Αφρικής είναι τμήμα ενός διαχρονικού σχεδίου των ερντογανικών κύκλων.

2 Η Αγκυρα επανήλθε σε συνομιλίες με τους Ευρωπαίους (προφανώς με κάλυψη και κατευθυντήριες οδηγίες από Μαδρίτη, Ρώμη, Βερολίνο, αλλά και Λονδίνο) αποκλειστικά για να εκμεταλλευτεί τον διαθέσιμο χρόνο, να αδρανοποιήσει την έστω και ισχνή περίπτωση επιβολής κυρώσεων (που πλέον απομακρύνονται), ενώ το ίδιο χρονικό διάστημα αναμένει από τους Μπάιντεν, Μπλίκεν και Οστιν προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούν οι Αμερικανοί σε ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας, στο θέμα των πυρηνικών-πυραυλικών προγραμμάτων του Ιράν αλλά και στις επαφές τους με τη Μόσχα.

Επιπλέον, οι Τούρκοι παρακολουθούν τις εν εξελίξει διεργασίες του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλντεμπεργκ σε ό,τι αφορά την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, τις ιδέες περί «ΝΑΤΟ 2030», αλλά και τη «μεταφορά» του Ισραήλ από τη ζώνη ευθύνης της Ευρωπαϊκής Διοίκησης/EUCOM των ΗΠΑ με έδρα τη Στουτγάρδη στην αντίστοιχη ζώνη της Κεντρικής Διοίκησης/CENTCOM με έδρα την Τάμπα/Φλόριντα και την Αλ Ουντέιντ στο Κατάρ. Εδώ, στη χώρα μας, δεν έχουμε καθόλου ασχοληθεί με αυτές τις πολύ τελευταίες εξελίξεις. Σε διαβαθμισμένη έκθεση των Αμερικανών τονίζεται ο «παράγοντας Τουρκία στο φως επικείμενων εξελίξεων και στρατηγικού χαρακτήρα μετατοπίσεων από την Ανατολική Μεσόγειο προς τον κόλπο των πετρελαίων» (όπως είμαι σε θέση να γνωρίζω από την 105 σελίδων μελέτη του Δεκεμβρίου 2020).

Επιπρόσθετα οι Τούρκοι έχουν προχωρήσει σε ορισμένα «ανοίγματα» προς κάποιες αραβικές χώρες, όπως φάνηκε πρόσφατα με τη διμερή στρατιωτική συνεργασία με το Ιράκ, ενώ καταβάλλουν προσπάθειες «εξομάλυνσης» των σχέσεών τους με τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, καθώς και με το Ισραήλ (επιστροφή/διαπίστευση πρέσβη στο Τελ Αβίβ του διπλωμάτη Ουφάκ Ουλουτάς). Ως εκ τούτου είναι απαραίτητο να διαθέτουμε πολλές πληροφορίες από «βαθιά λαρύγγια» για όλα αυτά που ετοιμάζουν οι Τούρκοι, αφού τίποτα δεν μπορεί να είναι σίγουρο στην κινούμενη άμμο των διεθνών σχέσεων από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό.

3 Οι εξοπλισμοί της Τουρκίας θα συνεχιστούν με αμείωτη ένταση σε ξηρά, θάλασσα, αέρα και κυβερνοχώρο, αλλά και σε ερευνητικά-επιστημονικά προγράμματα και συνεργασίες στον διαστημικό χώρο και στον πυρηνικό τομέα. Οι «εκπλήξεις» που ετοιμάζουν για το 2023 αφορούν σε ευρύτατη «γκάμα» επιλογών, συμπεριλαμβανομένων των παραπλανητικών, προπαγανδιστικών και υβριδικών αποστολών και επιχειρήσεων σε διάφορα μέτωπα. Προφανώς το ναυτικό και τα drones θα κατέχουν τις πιο σημαντικές προτεραιότητες στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς της Αγκυρας.

4 Η επικείμενη άτυπη πενταμερής για το Κυπριακό κρύβει πάρα πολλές παγίδες. Στο μείζον εθνικό μας θέμα, δυστυχώς, «κάθε αύριο και χειρότερα», ενώ οι πολιτικές ηγεσίες στη Μεγαλόνησο εμφανίζονται πολύ κατώτερες των περιστάσεων. Η Κύπρος εμφανίστηκε στα στρατιωτικά-ενεργειακά ζητήματα και στις προκλήσεις της τελευταίας τριετίας απέναντι στους Τούρκους πολύ αδύναμη και χωρίς ισχυρά διπλωματικά και αποτρεπτικά σχέδια. Στην πενταμερή (Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία, Μ. Βρετανία, Κατεχόμενα) οι Τούρκοι προσέρχονται με πολύ σκληρές θέσεις, επικεντρωμένες στη νέα γραμμή του εμπρηστικού κατοχικού ηγέτη Τατάρ περί δύο κρατών, καθώς και στις απαράδεκτες, επικίνδυνες, αναθεωρητικές και παράνομες ενέργειες στην περιοχή Βαρωσίων/Αμμοχώστου. Επιπλέον, πάντοτε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ διατηρεί τις ισορροπίες και ο ρόλος του είναι ποντιοπιλατικός και αρκετά ανίσχυρος.

Η Αγκυρα επιδιώκει να τορπιλίσει τις όποιες επιλογές (έστω και περιορισμένες) περί δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας, απορρίπτει το Κραν Μοντανά και οι Ερντογάν-Τατάρ θεωρούν την Κυπριακή Δημοκρατία ως εκλιπούσα. Η Λευκωσία προσέρχεται στην πενταμερή σε πολλά επιμέρους θέματα χωρίς κρυστάλλινη ατζέντα. Δυστυχώς, τα όποια ερείσματά της από πλευράς βαθμού επιρροής έχουν υποβαθμιστεί. Αν ληφθεί υπόψη και η φιλοτουρκική στάση του Λονδίνου, δεν διαφαίνεται κάτι το ιδιαίτερο, ενώ δεν είμαι βέβαιος αν η Λευκωσία έχει έτοιμο κάποιο εναλλακτικό σχέδιο. Με το να εκδίδονται αποφάσεις στα Ηνωμένα Εθνη περί ανανέωσης της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ για άλλους έξι μήνες δεν ενισχύεται κάποια ουσιαστική θέση.

5 Στην έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ δεν επικεντρώνεται σε κάποια βάση συζήτησης για την πενταμερή. Καταγράφει λεπτομερώς τις θέσεις των δύο πλευρών και επισημαίνει ότι αναζητούνται κοινό έδαφος και συγκλίσεις μέσα σε κάποιο μη καθοριζόμενο χρονικό διάστημα. Είναι όλα δηλαδή στον αέρα. Ολα κινούνται μεταξύ της ισχνότατης «αποκεντρωμένης ομοσπονδίας» και της πολιτικής ισότητας και ισοδύναμης κυριαρχίας, που η παμπόνηρη τουρκική πλευρά διεκδικεί πλέον μέσα από μία λύση συνομοσπονδιακού χαρακτήρα («δύο ισότιμα συνιστώντα κράτη»). Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι δεν σταματούν εκεί. Επιδιώκουν την τουρκοποίηση και ασφαλώς τα δύο μέρη να χωριστούν οριστικά σε δύο κράτη.

Επίσης, ο Αντόνιο Γκουτέρες, όταν αναφέρεται στα γεγονότα, αποφεύγει επιμελώς να αναφερθεί στη νομιμότητα των κυπριακών Αρχών και κάνει λόγο για Βορρά και Νότο, προφανώς για να τηρήσει τις ίσες αποστάσεις, δηλαδή βάζοντας στην ίδια μοίρα τα Κατεχόμενα από τον Αττίλα με τη διεθνώς ιστορικά -και όχι μόνο- κατοχυρωμένη Κυπριακή Δημοκρατία.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr