Για το δεύτερο σκέλος, ο Αντώνης Παπαβασιλείου, επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, έχει αφιερώσει πολύ ακαδημαϊκό χρόνο στην έρευνα αυτή. Ο κ. Παπαβασιλείου, ύστερα από τη βράβευσή του με το Επιστημονικό Βραβείο του Ιδρύματος Μποδοσάκη στον Τομέα Εφαρμοσμένων Επιστημών/Τεχνολογίας, μιλάει στον «E.Τ.» της Κυριακής για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η επιστημονική κοινότητα αλλά και τις χρυσές ευκαιρίες που κρύβονται πίσω από αυτό. Πρόκειται για τη νέα γενιά επιστημόνων που έχει επιστρέψει στην Ελλάδα για να συνεχίσει το ερευνητικό του έργο και όπως εξομολογείται: «Δεν το έχω μετανιώσει».

Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος των ΑΠΕ τις επόμενες δεκαετίες;

Οι ΑΠΕ μπορούν να συνεισφέρουν στη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας και στην προστασία του περιβάλλοντος.

Η παρούσα εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι 51 δισ. τόνοι ετησίως. Υπάρχουν σενάρια βασισμένα στη δουλειά του νομπελίστα Nordhaus από το Πανεπιστήμιο του Yale που δείχνουν ότι, αν μείνουμε στην ίδια πορεία χωρίς αλλαγές, η θερμοκρασία του πλανήτη μπορεί να ανέβει κατά περίπου 6 βαθμούς Κελσίου το 2200. Τα πιο φιλόδοξα σχέδια δράσης κρατάνε την αύξηση θερμοκρασίας στον 1 βαθμό Κελσίου, ενώ η Συμφωνία της Κοπεγχάγης οδηγεί σε άνω των 3 βαθμών Κελσίου αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Στο πολύ εύστοχο βιβλίο του «How to avoid a climate disaster», ο Μπιλ Γκέιτς περιγράφει μια στρατηγική μηδενισμού των εκπομπών μας, στο οποίο οι ΑΠΕ έχουν κομβικό ρόλο. Eν πολλοίς συμφωνώ με την επιχειρηματολογία του και ήταν ένας από τους λόγους που επέλεξα από νωρίς να εργαστώ σε συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας.

Για να αποκτήσουμε μια εικόνα της απαιτούμενης προσπάθειας, έχετε υπόψη σας ότι στο μελλοντικό μίγμα η οδηγία REPowerEU της Ευρωπαϊκής Ενωσης στοχεύει σε διείσδυση κοντά στα 1.000 GW από ΑΠΕ σε μορφή ανέμου και ηλιακής ενέργειας για το 2030. Οι ΑΠΕ από μία σταγόνα στον ωκεανό γίνονται κεντρική συνιστώσα των μελλοντικών μας συστημάτων.

 Τι είναι η επιχειρησιακή έρευνα στην οποία αναφέρεστε;

Η επιχειρησιακή έρευνα είναι τομέας των εφαρμοσμένων Μαθηματικών που αναπτύσσει υποδείγματα και αλγορίθμους για λήψη αποφάσεων σε σύνθετα συστήματα. Η επιχειρησιακή έρευνα είναι ήδη παντού στην καθημερινότητα. Ο τρόπος που προγραμματίζονται τα πληρώματα των αεροπορικών εταιριών, τα προγράμματα αμερικανικού football, οι διαδρομές φορτηγών σε εταιρίες courier, οι γεννήτριες και τα επίπεδα νερών των υδροηλεκτρικών μονάδων σε συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας και οι τιμές ηλεκτρισμού στις πανευρωπαϊκές δημοπρασίες ηλεκτρισμού αποφασίζονται από την επιχειρησιακή έρευνα. Οταν μιλάμε για τον ρόλο της επιχειρησιακής έρευνας στην ενεργειακή ασφάλεια και αξιοπιστία αναφερόμαστε (τουλάχιστον στη δική μου δουλειά) στο πώς προγραμματίζουμε την κατανάλωση ηλεκτρισμού σε ένα σύστημα που έχει τεράστιες ποσότητες αβέβαιης και μη ελεγχόμενης ανανεώσιμης παραγωγής αλλά και τεράστιες ποσότητες έμμεσης και άμεσης αποθήκευσης (από υδροηλεκτρικά φράγματα μέχρι τις μπαταρίες στα ηλεκτρικά μας αυτοκίνητα, καθώς και συνδέσεις με άλλους ενεργειακούς τομείς, όπως οι αντλίες θερμότητας, οι ηλεκτρολύτες κ.ο.κ.). Αυτές οι αποφάσεις μπορεί να αναθεωρούνται κάθε 15 λεπτά σε συνθήκες πραγματικής λειτουργίας συστημάτων ηλεκτρισμού. Η ομάδα μας αναπτύσσει αλγορίθμους που αντιμετωπίζουν αυτήν την αβεβαιότητα και εκτελούν έγκαιρα αυτόν τον προγραμματισμό και την υποκείμενη τιμολόγηση.

 Στην περίπτωση της Ελλάδας τι θα μπορούσε να αλλάξει στο ζήτημα της ενέργειας; Η χώρα μας είναι «ευνοημένη» λόγω των καιρικών συνθηκών, ώστε να δημιουργήσει νέες συνθήκες παροχής ενέργειας;

Σαφώς, είναι ευνοημένη η χώρα μας και θεωρώ ότι γίνονται σημαντικές προσπάθειες ένταξης ΑΠΕ στο σύστημά μας. Και, επίσης, με χαρά βλέπω ότι γίνονται σημαντικές προσπάθειες τόνωσης των επενδύσεων σε ηλεκτροκίνηση.

Προσωπικά, δεν σας κρύβω ότι με λυπεί η αρνητική στάση που τηρείται μερικές φορές προς τις ΑΠΕ. Σαφώς και τα έργα ΑΠΕ πρέπει να υπόκεινται σε περιβαλλοντικές μελέτες και, κατά τη γνώμη μου, το οικονομικό πλεόνασμα πρέπει να ωφελεί και τις τοπικές κοινότητες στον βαθμό που είναι εφικτό. Αλλά, επίσης, ισχύει ότι δεν υφίσταται τεχνολογία χωρίς παράπλευρες επιπτώσεις. Αν δεν θέλουμε ΑΠΕ, πρέπει να είμαστε είτε σε θέση να κόψουμε τη ζήτησή μας σε ηλεκτρισμό (και δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό είναι ρεαλιστικό) είτε να αποδεχθούμε άλλες μορφές ενέργειας, οι οποίες οδηγούν σε μακροπρόθεσμα αδιέξοδα λόγω κλιματικής αλλαγής.

Σε πιο εξειδικευμένο τεχνικό επίπεδο, θα ήθελα να κάνω ένα σύντομο σχόλιο για τον σχεδιασμό της αγοράς μας. Κατά τη γνώμη μου, ο υπάρχων σχεδιασμός της αγοράς μας βασίζεται σε στιβαρά θεμέλια και, συγκεκριμένα, συνβελτιστοποιεί την αγοραπωλησία ενέργειας, εφεδρειών και πρόσβασης στο δίκτυο ταυτόχρονα. Η συνβελτιστοποίηση είναι τεχνικά εφικτή από αλγοριθμικής άποψης και οδηγεί σε τιμές ηλεκτρισμού που ευθυγραμμίζονται με τα κίνητρα αυτών που συμμετέχουν στην αγορά και εμπλέκονται στην ταυτόχρονη αγοραπωλησία πολλών αγαθών (όχι μόνο ενέργειας αλλά και εφεδρειών). Δεν μου είναι ξεκάθαρο πώς η μετάβαση σε portfolios ή η απομόνωση των δημοπρασιών ενέργειας από τις δημοπρασίες εφεδρικής ισχύος θα οδηγήσουν σε κάποιο όφελος στην παρούσα συγκυρία.

Αναφέρατε ότι επιστρέψατε στην Ελλάδα για να συνεχίσετε την εργασία σας. Ποιο ήταν το ακαδημαϊκό σας ταξίδι και ποιες ευκαιρίες είδατε ώστε να γυρίσετε στη χώρα σας;

Ολοκλήρωσα τις προπτυχιακές μου σπουδές στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων του ΕΜΠ και το διδακτορικό μου στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, όπου εργάστηκα και ως μεταδιδακτορικός ερευνητής. Κατόπιν εξελέγην επίκουρος και μετέπειτα αναπληρωτής καθηγητής στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Λουβέν στο Βέλγιο, όπου και κατείχα την έδρα ENGIE. Εκεί «έχτισα» ένα διδακτικό και ερευνητικό πρόγραμμα σε θέματα βελτιστοποίησης συστημάτων ηλεκτρισμού και σχεδιασμού ενεργειακών αγορών. Μεταξύ άλλων, κατάφερα να χρηματοδοτηθώ από ένα ιδιαιτέρως ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα, το Starting Grant του European Research Council. Οι χρηματοδοτήσεις του ERC είναι μάλλον οι πιο ανταγωνιστικές ερευνητικές χρηματοδοτήσεις στην Ευρώπη, απονέμονται σε έναν μόνο κύριο ερευνητή και τον ακολουθούν αν αυτός μετακινηθεί σε άλλη χώρα.

Οταν άνοιξε θέση στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων του ΕΜΠ στο αντικείμενό μου, αν και ήταν σε βαθμίδα επίκουρου καθηγητή, αποφάσισα να κάνω αίτηση και είχα τη μεγάλη τιμή και χαρά να εκλεγώ. Το ΕΜΠ έχει εκπληκτικό ανθρώπινο δυναμικό και υποστηριζόμενος από ευρωπαϊκή χρηματοδότηση από τον περασμένο Οκτώβριο και για τα επόμενα 5 χρόνια, ήξερα ότι θα είχα τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για να επιστρέψω στην Ελλάδα, κάτι που το επιθυμούσα διακαώς επί χρόνια.

ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Τα Επιστημονικά Βραβεία του Ιδρύματος Μποδοσάκη απονεμήθηκαν από την Α.Ε. την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, την περασμένη εβδομάδα σε ειδική τελετή στο Ζάππειο Μέγαρο. Η φετινή τελετή τίμησε την επιστημονική αριστεία, αλλά και τα 50 χρόνια δράσης του. Οι έξι επιστήμονες που βραβεύθηκαν διακρίθηκαν για την εξαιρετική τους συμβολή στην εξέλιξη της γνώσης σε καίριους επιστημονικούς τομείς, όπως η Βιοϊατρική, τα Μαθηματικά, οι Οικονομικές Επιστήμες και η Τεχνολογία.

Ειδήσεις σήμερα