της Δρος. Άννας Κωνσταντινίδου*

Χθες, παρά το γεγονός ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός μέσα στην Άγκυρα και στην κοινή συνέντευξη τύπου απάντησε στα επίμαχα σημεία της τοποθέτησης του Τούρκου προέδρου, ήτοι: α. η μειονότητα της Θράκης είναι θρησκευτική, β. η Μονή της Χώρας δεν έπρεπε να μετατραπεί σε τέμενος, γ. η Χαμάς είναι τρομοκρατική οργάνωση και το Ισραήλ έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα, δ. στο Κυπριακό συμφωνούν, ότι διαφωνούν, εντούτοις ο Ερντογάν δεν σήκωσε το γάντι της αντιπαράθεσης μέσω ανταπαντήσεων…

Και φυσικά, ο Τούρκος πρόεδρος κάθε άλλο παρά τήρησε αυτή την στάση από διπλωματική αβρότητα, που ως γνωστόν δεν φημίζεται, πολλώ δε μάλλον όταν “παίζει εντός του δικού του γηπέδου”…

Έκανε επίδειξη ισχύος ο Μητσοτάκης μέσα στην Άγκυρα; Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήδη μέσω της συνέντευξης που είχε δώσει σε τουρκική, φιλοκυβερνητική εφημερίδα είχε δηλώσει ευθέως πού θα κινηθεί, όπως άλλωστε ανέφερε ότι οι κόκκινες γραμμές ανάμεσα στις δύο χώρες είναι πολύ συγκεκριμένες, οπότε ήταν μία πτυχή που εκ των πραγμάτων οι δύο ηγέτες με πολύ μαεστρία δεν θα άγγιζαν, δίνοντας κατά κύριο λόγο έμφαση στη θετική ατζέντα… όσο θετική μπορεί να είναι μία σχέση δύο κρατών με κόκκινες γραμμές…

Ο Έλληνας πρωθυπουργός προσήλθε στη συνάντηση έτοιμος να πει στον Τούρκο πρόεδρο αυτά που είχε προαναγγείλει σε τουρκική φιλοκυβερνητική εφημερίδα, φυσικά γνωρίζει την αναβαθμισμένη θέση που έχει πλέον η χώρα μας σε σχέση με την Τουρκία στον περιφερειακό και δυτικό (κυρίως αμερικανικό) παράγοντα και πήγε με ιδιαίτερη αυτοπεποίθηση…ωστόσο θεωρώ σίγουρο, ότι παρά τα κελεύσματα που υπήρχαν από την τουρκική πλευρά για “ήρεμα νερά” στη συνάντηση των δύο ομάδων συνεργασίας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξαφνιάστηκε ως προς την ιδιαίτερα ισορροπημένη (sic) συμπεριφορά του Ερντογάν…

Οφείλουμε να εστιάσουμε σε κάτι πολύ σημαντικό, που δεν δόθηκε ιδιαίτερη σημασία… Παρά το γεγονός ότι αναφέρθηκε από τα ΜΜΕ, εντούτοις δεν ερμηνεύτηκε σε μεγάλο βαθμό γιατί το bras de fer ανάμεσα στους δύο ηγέτες “παίχτηκε” όσον αφορά τη Χαμάς… Εν προκειμένω, καθώς η εν λόγω συνάντηση ήταν μία καθαρά συνάντηση δύο ηγετών που ναι μεν θα γινόταν αναφορά στον περιφερειακό παράγοντα και δη στον πόλεμο στο Ισραήλ, όμως θα περίμενε κάποιος η “λογομαχία” των δύο ανδρών να εστιαστεί σε μεγάλο βαθμό στα μεταξύ τους εθνικά θέματα…

Πριν λίγες ημέρες, ο Ερντογάν στη συνέντευξη που έδωσε στην εφημερίδα Καθημερινή για ακόμα μία φορά κατηγόρησε ευθέως το Ισραήλ και τον πρωθυπουργό Νετανιάχου με βαρύτατους χαρακτηρισμούς… Εκ των πραγμάτων είχε ήδη προαναγγείλει τις προθέσεις του, ότι στην εν λόγω συνάντηση έθετε εμμέσως πλην σαφώς την παράμετρο διεξοδικης συζήτησης και όχι απλά αναφοράς του εν λόγω θέματος, δηλαδή του πολέμου στο Ισραήλ…

Επίσης, οφείλουμε να πούμε κάτι προτού γράψουμε το οτιδήποτε άλλο… Ναι μεν είναι γνωστότατο το γεγονός ότι η Τουρκία είναι από τις βασικότερες χώρες που χρηματοδοτεί και προσφέρει άσυλο στην τρομοκρατική οργάνωση που λυμαίνεται τους Παλαιστινίους, όμως ως αποδεικνύεται από την έμφαση που δίνει ο Ερντογάν για το θέμα Χαμάς (πολλές φορές μιλά εμφατικότερα από ό,τι τα ζητήματα που αφορούν το εθνικό κατεστημένο του), αποδεικνύεται ότι τα ηγετικά στελέχη της προφανέστατα είναι αναμεμειγμένα σε αυτό που αποκαλείται βαθέως κράτος της Τουρκίας που ουσιαστικά επηρεάζουν τις αντιδράσεις του Τούρκου προέδρου… Ειλικρινά, μετά και από την τοποθέτηση και το δημόσιο bras de fer ανάμεσα στους δύο ηγέτες, δεν ξέρω εάν ο Ερντογάν έχει στο χέρι τη Χαμάς ή η Χαμάς τον ίδιο… Η δεύτερη είναι η επικρατέστερη εκδοχή…

Από την άλλη πλευρά, ο Έλληνας πρωθυπουργός με τον τρόπο που διαχειρίστηκε και τα υπόλοιπα περιφερειακά θέματα, φυσικά με αιχμή του δόρατος τον πόλεμο στο Ισραήλ έβγαζε το προφίλ ενός επικεφαλής Διεθνούς Θεσμού… Ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε αυτήν την συνάντηση δεν προσήλθε απλά ως ηγέτης μίας χώρας, αλλά ως εκπρόσωπος του δυτικού παράγοντα, περισσότερο δε, της ΕΕ…

Ο Έλληνας πρωθυπουργός λέγοντας χαρακτηριστικά:  «με την Τουρκία δεν συμφωνούμε πάντα στα θέματα τα οποία αφορούν τη Μέση Ανατολή. Η θέση της Αθήνας είναι ότι το Ισραήλ είχε κάθε δικαίωμα να αμυνθεί σε μία αιματηρή και προκλητική εισβολή τρομοκρατών στο έδαφός του, σε μία επίθεση με θύματα αθώους, οι οποίοι δολοφονήθηκαν, απήχθησαν, βασανίστηκαν και μάλιστα από μία τρομοκρατική οργάνωση που δεν εκπροσωπεί τον παλαιστινιακό λαό», παρά το γεγονός ότι εστίασε στον παράγοντα Ελλάδα είναι φανερό ότι χρησιμοποιώντας την πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους κι όχι την κυβερνητική θέση ή ενδεχομένως την εθνική ταυτότητα, μιλούσε εξ ονόματος (και) της ΕΕ…

Εκτός των άλλων, η Ελλάδα έχει με το Ισραήλ αναντίρρητα και πλέον εν τοις πράγμασι δεδηλωμένους, συμμαχικούς δεσμούς, που το μόνο σίγουρο είναι ότι από εδώ και πέρα θα υφίσταται ακόμη περισσότερο εμβάθυνση και ισχυροποίησή τους, κυριότατα στον αμυντικό και στρατιωτικό τομέα (που φυσικά ήδη ως γνωστόν υπάρχει, αλλά μετά από την στάση της Ελλάδας από την πρώτη στιγμή του πολέμου, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα δούμε ακόμα περισσότερες συνεργασίες στους δύο αυτούς τομείς)… Και ο Έλληνας πρωθυπουργός γνώριζε ότι χρέος του ως ηγέτης της πλέον φιλικής χώρας με το Ισραήλ, ήταν τη δεδομένη στιγμή μέσα στη σφηκοφωλιά του αντιπάλου του, να υπεραμυνθεί του φιλικού μας Κράτους και ευθέως να αποτυπώσει τη μόνη αλήθεια…

Τέλος, ο Ερντογάν από τον τρόπο που αντιμετώπισε χθες την επίσκεψη Μητσοτάκη, απέδειξε ότι περπατά σε ένα τεντωμένο σχοινί και κυρίως ως προς τον παράγοντα Δύση… Και το γεγονός ότι στον επίσημο δείπνο κάλεσε τον Οικουμενικό Πατριάρχη, θέλοντας να καταδείξει ότι σέβεται τις θρησκευτικές ελευθερίες και κυρίως τιμά την Ορθοδοξία, φυσικά προσπάθησε όχι μόνο να θολώσει τα νερά για την μετατροπή των ιερών χριστιανικών μνημείων σε μουσουλμανικά τεμένη, αλλά κυρίως να εξευμενίσει το δυτικό παράγοντα, καθώς προφανέστατα ο Ερντογάν δεν κάνει τίποτα εάν δεν έχει πίεση … Και μπορεί η Τουρκία να έχει μέσω των χρηματοδοτήσεων που προσφέρει ακόμα και θέση ως εκλεγμένο μέλος στην Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς του ΟΗΕ, όμως πλέον ως φαίνεται, οι ΗΠΑ έχουν άλλη άποψη για την ίδια … Και μπορεί με τον πόλεμο στην Ουκρανία να συγχώρεσαν τον αλληθωρισμό του τουρκικού κράτους με τη Ρωσία, αλλά το Ισραήλ για τους Αμερικανούς αποτελεί “άλλη πίστα”…

* Η Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου & Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Επιστημονική Συνεργάτιδα του ΑΠΘ, διδάσκουσα στην Ανώτερη Διακλαδική Σχολή Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και τη Σχολή Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ).