Η εκτόξευση της τιμής του, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και της καταστροφής της παραγωγής σε ελαιοπαραγωγικές χώρες, προκάλεσε ρεκόρ διασυνοριακών περιστατικών απάτης, νόθευσης και λανθασμένης σήμανσης κατά το πρώτο τρίμηνο της χρονιάς.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Guardian», ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2018 είχαν καταγραφεί στην Ε.Ε. μόλις 15 περιπτώσεις απάτης στο ελαιόλαδο, από τον Ιανουάριο έως και τον Μάρτιο του 2024 τα περιστατικά αυτά έφτασαν τα 50, αριθμός που -σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές Αρχές- ενδέχεται να είναι κατά πολύ υποτιμημένος σε σύγκριση με το πραγματικό πρόβλημα.

Πιο συγκεκριμένα, από τις συνολικά 182 ειδοποιήσεις απάτης και μη συμμόρφωσης με τις οδηγίες της Ε.Ε. για το ελαιόλαδο από τις αρχές του 2023, οι 54 αφορούσαν προϊόντα από την Ιταλία, 41 από την Ισπανία και 39 από την Ελλάδα.

Τι λένε οι επιστήμονες 

Αύξηση των περιστατικών εξαπάτησης από επιτήδειους έχουν διαπιστώσει και στην Ελλάδα οι επιστήμονες που ασχολούνται με την πιστοποίηση των ελαίων. Το τελευταίο διάστημα πυκνώνουν οι περιπτώσεις εντοπισμού φυτοφαρμάκων, όπως αποκαλύπτει μιλώντας στον «Ε.Τ.», ο αν. καθηγητής στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ, Προκόπης Μαγιάτης.

«Αυτό που συνηθίζεται το τελευταίο διάστημα και είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα είναι οι προσμίξεις με ελαιόλαδο, το οποίο περιέχει φυτοφάρμακα ή υπολείμματα από ορυκτέλαια. Αυτά είναι συστατικά δυνητικά επικίνδυνα για την υγεία. Στην πραγματικότητα είναι μια παρτίδα ελαιολάδου, η οποία περιέχει πολλά φυτοφάρμακα. Λόγω κακής παραγωγής, πουλιέται σε πολύ χαμηλή τιμή και μετά αναμιγνύεται με άλλα έλαια. Επίσης μόλυνση από γειτονικές καλλιέργειες περνά συχνά ακατάλληλα φυτοφάρμακα μέσα στο ελαιόλαδο», σημειώνει ο ειδικός,

Σύμφωνα με τον καθηγητή, οι συνηθέστερες απάτες αφορούν προσμίξεις με χαμηλότερης ποιότητας λάδια, σε μια προσπάθεια να τιμολογηθεί στην αγορά το ελαιόλαδο ως «έξτρα παρθένο».

«Αυτό που έχουμε διαπιστώσει εμείς είναι πρόσμιξη με άλλου τύπου έλαια. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο, λόγω του ότι το λάδι έχει πολύ υψηλή τιμή. Αναμιγνύεται με άλλα σπορέλαια ή ακόμη και με πρόσμιξη με ελαιόλαδο κατώτερης ποιότητας. Το πρόβλημα αυτό δεν είναι επικίνδυνο επί της ουσίας, αλλά είναι σίγουρα εξαπάτηση του καταναλωτή», επισημαίνει ο ειδικός.

Καρκινογενέσεις 

Η Γερμανία, τον περασμένο Φεβρουάριο, ανέφερε περιστατικό προϊόντος από το Ισραήλ το οποίο περιείχε έλαια εντελώς ακατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση και παρ’ όλα αυτά διοχετεύθηκε στο εμπόριο ως «έξτρα παρθένο ελαιόλαδο». Οι βλάβες στην υγεία ενδέχεται να προκύψουν όταν ο άνθρωπος καταναλώσει έλαιο με φυτοφάρμακα ή τα ορυκτέλαια και είναι δυνητικά μακροπρόθεσμες, λέει ο επιστήμονας.

«Τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν στην υγεία είναι κυρίως μακροπρόθεσμα και σχετίζονται με τον τύπο της ουσίας που χρησιμοποιείται για τη νόθευση και την ποσότητά της. Αποφεύγουμε την έκθεση σε υπολείμματα ορυκτέλαιων ή φυτοφαρμάκων κυρίως για την πιθανότητα καρκινογενέσεων.

Οταν κάποιος εκτίθεται συστηματικά σε μεγάλες ποσότητες από αυτές τις τοξικές ουσίες, τότε θεωρητικά κινδυνεύει», τονίζει ο καθηγητής κ. Μαγιάτης.

Το ίδιο επισημαίνει και η καθηγήτρια Υγιεινής και Επιδημιολογίας ΕΚΠΑ, Ανδρονίκη Νάσκα, πρόεδρος της νεοσυσταθείσας Εθνικής Επιτροπής Διατροφής του υπουργείου Υγείας.

«Εάν νοθεύεις με ηλιέλαιο δεν υπάρχει κίνδυνος για την υγεία, πέρα από το ότι εξαπατάς τον καταναλωτή, που νομίζει ότι καταναλώνει ελαιόλαδο που έχει μονοακόρεστα και καταναλώνει ηλιέλαιο που έχει πολυακόρεστα. Οι επιμολυντές είναι πολύ σοβαρό θέμα γιατί ενοχοποιούνται για πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας», σημειώνει.

Πώς μπορούμε να προστατευτούμε

Σύμφωνα με τον ειδικό, δεν υπάρχει κανένας τρόπος. Η πιο ασφαλής μέθοδος είναι οι καταναλωτές να προμηθεύονται μόνο τυποποιημένο ελαιόλαδο και όχι χύμα λάδι «από το χωριό». «Να αγοράζει κανείς τυποποιημένο ελαιόλαδο που να έχει τα πιστοποιητικά που συνοδεύουν την ποιότητά του. Αυτό είναι το βασικό στοιχείο. Φυσικά μπορεί να συμβεί νοθεία και σε τυποποιημένο προϊόν. Αλλά θα εκεί θα αναζητηθεί ο υπεύθυνος, οπότε είναι πιο εύκολο να βρεθεί το πρόβλημα. Ενώ στο χύμα δεν βγάζεις άκρη τι συμβαίνει. Γι’ αυτό προτείνουμε να αποφεύγουμε την αγορά χύμα ελαιολάδου», σημειώνει ο κ. Μαγιάτης και καταλήγει πως δεν υπάρχει τρόπος να αντιληφθεί κάποιος τη νοθεία, παρά μόνο εάν κάνει πολύ εξειδικευμένες εργαστηριακές εξετάσεις και αναλύσεις.