ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ, ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ

Η τεχνολογία δεν φτάνει στο βάθος της ψυχής

«Τιμιώτατοι αδελφοί Ιεράρχαι και τέκνα εν Κυρίω ευλογημένα,

»’Ανωθεν ευδοκία εφθάσαμεν και εφέτος εις την πανέορτον ημέραν της κατά σάρκα Γεννήσεως του Θεού Λόγου, του ελθόντος εις την γην και συναναστραφέντος ημίν “δι’ άφατον φιλανθρωπίαν”. Τιμώμεν εν ψαλμοίς και ύμνοις και εν χαρά ανεκλαλήτω το μέγα μυστήριον της Ενανθρωπήσεως, το “πάντων καινών καινότατον, το μόνον καινόν υπό τον ήλιον”, δια του οποίου διανοίγεται εις τον άνθρωπον η οδός της κατά χάριν θεώσεως και ανακαινίζεται η σύμπασα κτίσις. Τα Χριστούγεννα δεν είναι βίωσις συναισθηματισμών, οι οποίοι “γρήγορα έρχονται και ακόμη ταχύτερα παρέρχονται”. Είναι υπαρξιακή μετοχή εις το όλον γεγονός της Θείας Οικονομίας. Καθώς μαρτυρεί ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, η ηγεσία του κόσμου ηθέλησεν εξ αρχής να αφανίση το Θείον Βρέφος. Δια τους πιστούς, ομού με το “Χριστός γεννάται” της εορτής της Σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού Πατρός και τους πενθίμους κώδωνας του Πάθους, συνηχεί πάντοτε το “Χριστός Ανέστη”, το ευάγγελον μήνυμα της νίκης κατά του θανάτου και της προσδοκίας της κοινής αναστάσεως.

»Το “Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη” ακούεται και πάλιν εις ένα πλήρη βιαιοτήτων, κοινωνικής αδικίας και καταρρακώσεως της ανθρωπίνης αξιοπρεπείας κόσμον. Η εκπληκτική πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας δεν φθάνει εις το βάθος της ανθρωπίνης ψυχής, αφού ο άνθρωπος είναι πάντοτε περισσότερον από αυτό που δύναται να συλλάβη η επιστήμη και από αυτό εις το οποίον αποβλέπει η πρόοδος της τεχνολογίας. Δεν γεφυρώνεται επιστημονικώς το χάσμα μεταξύ ουρανού και γης εις το είναι του ανθρώπου.

»Σήμερον ηχεί ο λόγος περί του “μετανθρώπου” και εγκωμιάζεται η τεχνητή νοημοσύνη. Βεβαίως, το όνειρον ενός “υπερανθρώπου” δεν είναι καινοφανές. Η ιδέα του “μετανθρώπου” στηρίζεται εις την τεχνολογικήν πρόοδον και εις τον εξοπλισμόν του με πρωτοφανή εις την ανθρωπίνην εμπειρίαν και ιστορίαν μέσα, δια των οποίων θα δυνηθή να υπερβή το μέχρι σήμερον ισχύον ανθρώπινον μέτρον. Η Εκκλησία δεν είναι τεχνοφοβική. Προσεγγίζει την επιστημονικήν γνώσιν ως “θεόσδοτον δώρον εις τον άνθρωπον”, χωρίς όμως να αγνοή ή να αποσιωπά τους κινδύνους του επιστημονισμού. “Εις την Εγκύκλιον της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας (Κρήτη, 2016), τονίζεται η συμβολή του Χριστιανισμού και “εις την υγιά ανάπτυξιν του θύραθεν πολιτισμού”, αφού ο Θεός “έθεσε τον άνθρωπον οικονόμον της θείας δημιουργίας και συνεργόν Αυτού εν τω κόσμω”. Εν συνεχεία, σημειούται μετ’ εμφάσεως: “Η Ορθόδοξος Εκκλησία, έναντι του συγχρόνου ῾ανθρωποθεού’, προβάλλει τον ῾Θεάνθρωπον’ ως έσχατον μέτρον πάντων: ῾Ουκ άνθρωπον αποθεωθέντα λέγομεν, αλλά Θεόν ενανθρωπήσαντα’ (Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως, Γ΄, 2 PG 94, 988)”.

»Η απάντησις εις το κρίσιμον ερώτημα, πως άχρι της εσχάτης “ογδόης ημέρας”, με τον τιτανισμόν και τον προμηθεϊσμόν του τεχνολογικού πολιτισμού, των μετεξελίξεων και των μεταπτώσεών του, εν μέσω ανθρωποθεϊστικών μετανθρωπισμών ή υπερανθρωπισμών, θα διασωθή ο “πολιτισμός του προσώπου”, ο σεβασμός της ιερότητος και η ανάδειξις της ωραιότητός του, εδόθη άπαξ και δια παντός εν τω μυστηρίω της Θεανθρωπινότητος. Ο Θεός Λόγος εγένετο σαρξ, η “αλήθεια ήλθε” και “παρέδραμεν η σκιά. Εις το διηνεκές το αληθεύειν δια τον άνθρωπον θα συνδέεται με την σχέσιν του με τον Θεόν, ως απάντησις εις την κάθοδον του Θεού προς αυτόν και ως αναμονή και υπάντησις του ερχομένου Κυρίου της δόξης. Η ζώσα αυτή πίστις στηρίζει τον αγώνα του ανθρώπου να ανταποκριθή εις τας αντιφάσεις και τας προκλήσεις του επιγείου βίου του, εις την “επ’ άρτω” ζωήν, εις την επιβίωσιν και την κοινωνικήν και πολιτισμικήν ανάπτυξιν. Τίποτε όμως εις την ζωήν μας δεν ευδοκιμεί άνευ αναφοράς εις τον Θεόν, με ορίζοντα την “πληρότητα ζωής, την πληρότητα χαράς και την πληρότητα γνώσεως” της Βασιλείας Του.

»Τα Χριστούγεννα είναι ευκαιρία δια να συνειδητοποιήσωμεν το μυστήριον της ελευθερίας του Θεού και το μέγα θαύμα της ελευθερίας του ανθρώπου. Ο Χριστός κρούει την θύραν της ανθρωπίνης καρδίας, όμως μόνον ο ίδιος ο ελευθερία τετιμημένος άνθρωπος δύναται να την ανοίξη. “Ασφαλώς, χωρίς Αυτόν, χωρίς τον Χριστόν”, γράφει ο μακαριστός π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, “ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Κι όμως, υπάρχει κάτι που μόνο από τον άνθρωπο μπορεί να γίνει – το να ανταποκριθεί στην κλήση του Θεού και να ῾δεχθεί’ τον Χριστόν”.

»Δια του “Ναι” εις την άνωθεν κλήσιν ο Χριστός αποκαλύπτεται ως “το φως το αληθινόν”, ως “η οδός, η αλήθεια και η ζωή”, ως η απάντησις εις τα έσχατα ερωτήματα και τας αναζητήσεις του νοός, εις τους καρδιακούς πόθους και τας ελπίδας του ανθρώπου, αλλά και εις το πόθεν και προς τι της δημιουργίας. Εις τον Χριστόν ανήκομεν, εν Αυτώ είναι ηνωμένα τα πάντα. Ο Χριστός είναι “το Α και το Ω, ο πρώτος και ο έσχατος, αρχή και τέλος”. Εν τη εκουσία σαρκώσει Του “δι’ ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν”, ο του Θεού Λόγος “ουκ ανθρώπων ώκησεν ένα, αλλ’ ανθρώπου φύσιν τη εαυτού περιέθηκεν υποστάσει”, θεμελιώσας τοιουτοτρόπως τον κοινόν αιώνιον προορισμόν και την ενότητα της ανθρωπότητος. Δεν απελευθερώνει ένα λαόν, αλλά σύμπαν το γένος των ανθρώπων, δεν τέμνει σωστικώς μόνον την ιστορίαν, αλλά καινοποιεί την κτίσιν πάσαν. Ομού μετά της ιστορίας, ισχύει και δια τα σύμπαντα οριστικώς και καθοριστικώς το “προ Χριστού” και το “μετά Χριστόν”. Καθ’ όλην την εν τω κόσμω, εν τη ιστορία και δι’ αυτής προς τα Έσχατα, προς την ανέσπερον ημέραν της επουρανίου Βασιλείας του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος πορείαν της, η “ουκ εκ του κόσμου” Εκκλησία μαρτυρεί περί της αληθείας, επιτελούσα το αγιαστικόν και πνευματικόν αυτής έργον “υπέρ της του κόσμου ζωής”.

»Αδελφοί και τέκνα εν Κυρίω,

»Κλίνοντες ευσεβοφρόνως το γόνυ ενώπιον της βρεφοκρατούσης Θεομήτορος και προσκυνούντες εν ταπεινώσει τον την ημετέραν μορφήν αναλαβόντα “εν αρχή Λόγον”, ευχόμεθα πάσιν υμίν ευλογημένον ‘Αγιον Δωδεκαήμερον, αίσιον δε, υγιηρόν, ειρηνικόν, εύκαρπον εν έργοις αγαθοίς, πλήρη πνευματικής ευφροσύνης και θείων δωρημάτων τον νέον ενιαυτόν της χρηστότητος του Κυρίου, κατά τον οποίον σύμπας ο χριστιανικός κόσμος συνεορτάζει και τιμά την 1700ην επέτειον της Α’ εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου.

»Χριστούγεννα 2024

Ο Κωνσταντινουπόλεως

διάπυρος προς Θεόν ευχέτης πάντων υμών»

ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, ΘΕΟΦΙΛΟΣ

Παύση του πολέμου

Στους πολέμους που βρίσκονται σε εξέλιξη στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής στέκεται από την πλευρά του ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων, Θεόφιλος.
«Η Εκκλησία δε των Ιεροσολύμων, η Εκκλησία των Αγίων Τόπων, η Μήτηρ των Εκκλησιών από του πανσέπτου και θεοδέγμενος Σπηλαίου, από της φάτνης και από της Κωνσταντινείου Βασιλικής της Γεννήσεως, ποιείται έκκλησιν διά παύσιν του πολέμου εις την Αγίαν Γην και την ευρυτέραν περιοχήν της Μέσης Ανατολής και προσεύχεται υπέρ προστασίας όλων των κατοίκων της Αγίας Γης των μελών του ποιμνίου αυτής, υπέρ των δεινοπαθούντων εν Γάζη και δη υπέρ των προστατευομένων εις το άσυλον της Μονής του αγίου Πορφυρίου και υπέρ των ευσεβών προσκυνητών της εορτής των Χριστουγέννων».

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ

Να ανατρέψουμε κάθε παραλογισμό

Αδελφοί καί παιδιά μου εν Κυρίῳ αγαπητά,

H δοξολογία των Αγγέλων για τη γέννηση του Σωτήρος Χριστού κορυφώθηκε με τη διαπίστωση και την ευχή για ουράνια πανήγυρη και επίγεια ειρήνη.

«Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη».

Ο Θεός, «Θεὸς ων ειρήνης» καί «Πατὴρ οικτιρμών» κενώνεται, αναλαμβάνει την ανθρώπινη φύση χωρίς την αμαρτία, για να θεοποιηθεί ὁ άνθρωπος.

Ωστόσο είναι στο πεδίο ακριβώς της ανθρώπινης Ιστορίας που το κακό δείχνει τη δύναμή του. Αθέμιτες επιδιώξεις, εκμετάλλευση και αδικία, πόλεμοι και πόνος. Θύμα πάντα ο άνθρωπος.

Παρακολουθούμε με οδύνη την αιματοχυσία στα διάφορα σημεία του πλανήτη, την αβάσταχτη συμφορά. Γευόμαστε εξ άλλου το κακό στην καθημερινή του διάσταση. Μοναξιά, αδιαφορία για τον συνάνθρωπο, θλίψη, απουσία νοήματος. Το ερώτημα γίνεται κάποτε κραυγή. Γιατί το κακό στον κόσμο;

Καλούμαστε επιτακτικά να ανατρέψουμε τον παραλογισμό σε κάθε επίπεδο της ζωής. Οφείλουμε να δράσουμε. Πρωτοπόροι σε κάθε προσπάθεια για την ειρήνη, σε δράσεις κοινωνικές, σε κάθε ευγενή ανθρώπινη διάθεση, σε κάθε φιλανθρωπία. Στο πρόσωπο του Χριστού ο άνθρωπος γίνεται αποδέκτης άπειρης δωρεάς.

Στην καρδιά αυτής της δωρεάς βρίσκεται η ειρήνευση με το Θεό. Μπορεί πλέον ο άνθρωπος να υπάρξει ως ξένος της ιδιοτέλειας, της φιλαυτίας, της επιθετικότητας. Ο δρόμος για την ειρήνευση με τον αδελφό είναι ανοικτός. Σε αυτή την προοπτική το όραμα μιας παγκόσμιας ειρήνης μπορεί να θεωρείται ως ο μεγάλος και προσδοκώμενος καρπός των Χριστουγέννων.

Η προσευχή και η πνευματική ζωή είναι το επιστέγασμα της δράσης μας. Τούτη την ώρα αποτελεί το μεγάλο καθήκον μας. Ο πόλεμος με το κακό στον κόσμο απαιτεί να ζήσουμε με τον τρόπο του Χριστού. Είναι ο τρόπος που μαρτυρείται από το ευτελές σπήλαιο και τα ταπεινά σπάργανα. Από την εχθρότητα της κοσμικής εξουσίας της εποχής και το δρόμο της προσφυγιάς. Τρόπος ταπείνωσης και έσχατης αδυναμίας, ανάληψης της οδύνης του αδελφού. Αυτός είναι ο δρόμος της πληρότητας της υπάρξεως, αυτό είναι το έργο του πιστού μέσα στην πορεία της Δημιουργίας προς τα Έσχατα και τη Βασιλεία του Θεού. «Δεύτε ίδωμεν», λοιπόν αδελφοί μου, «που εγεννήθη ο Χριστός».

Αδελφοί και παιδιά μου εν Κυρίῳ αγαπητά,

Ας συστρατευτούμε στον αγώνα κατά του παραλόγου. Ας είναι αιχμή της συμπόρευσής μας η προσευχή μας και η εν Πνεύματι ζωή. Η όντως ειρήνη πηγάζει από το Σπήλαιο της Βηθλεέμ. Εύχομαι σε όλους αληθινά και ευλογημένα Χριστούγεννα!

Χριστός γεννάται δοξάσατε!

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

† ο Αθηνών Ιερώνυμος Β΄

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΤΙΡΑΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ, ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

Στάση ζωής η χριστιανική αγάπη

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 2024

 «Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκί»

 «Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκί» (Α΄ Τιμ. 3:16 )

«Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε·

Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν, ἀπαντήσατε»

Κεντρική αλήθεια και σταθερός άξονας σκέψεως και ζωής  όλων των πιστών Χριστιανών παραμένει η ενανθρώπηση του Λόγου του Θεού, ότι: «…ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ιω. 1:14). Ὁπως σταθερἀ ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως, πιστεύουμε στον Ιησού Χριστό «τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ τὸν μονογενῆ, τὸν ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθέντα πρὸ πάντων τῶν αἰώνων·…  Τὸν δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ ἐνανθρωπήσαντα». Κατά την υπέροχη σύνοψη του Μ. Αθανασίου «Αὐτὸς γὰρ ἐνηνθρώπησεν, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν». Τα Χριστούγεννα φανερώνουν δύο φάσεις της θείας οικονομίας: πρώτον την  έλευση του Υιού και Λόγου του Θεού στην ιστορία  της ανθρωπότητος, δεύτερον τον σκοπό της, που είναι η κατά χάριν θέωση του ανθρώπου∙ επίσης ότι ο μόνος τρόπος της πραγματοποιήσεως αυτού του σκοπού είναι ο δρόμος της αγάπης.

Ο σαρκωθείς Χριστός, ο αληθής «ἄρχων εἰρήνης», δεν «ἐφανερώθη ἐν σαρκί» ως   εξουσιαστής με ανθρώπινη δύναμη, γνώση και ισχύ. Ο άπειρος και απρόσιτος Θεός προσέλαβε την ανθρώπινη φύση στην πληρότητά της, επισημαίνοντας την απέραντη αξία του ανθρώπου. Αυτό που καταξιώνει το κάθε ανθρώπινο πρόσωπο δεν είναι η καταγωγή, η φυλή, οι γνώσεις, οι ικανότητές του, αλλά το γεγονός ότι είναι άνθρωπος.

Ο προσδιορισμός «ἐν σαρκί» περιλαμβάνει οτιδήποτε υλικό και πνευματικό, το οποίο συνιστά τον άνθρωπο.  Στο πρόσωπο του Χριστού περιχωρείται η θεία και η ανθρώπινη φύση ατρέπτως. Πρόκειται για ένα Γεγονός που αποτελεί τη βάση της χριστιανικής αποκαλύψεως, που στηρίζει κάθε χριστιανική αξία και πρόταση.

Τα Χριστούγεννα διαλαλούν πασίχαρα ότι «Οὕτως (τόσο πολύ, με αυτόν τον τρόπο) γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ιω.3:16). Και ακόμη ότι ο Υιός του Θεού σαρκούμενος φανερώνει το μυστήριο του Τριαδικού Θεού. Η κορυφαία αυτή δεσποτική εορτή της του Θεού Γεννήσεως φωτίζει την καρδιά με γαλήνη, παρηγοριά, αισιοδοξία, διάθεση γενναιοδωρίας. Κυρίως, όμως, αποκαλύπτει ότι ο Θεός είναι αγάπη. Η χριστιανική αγάπη δεν είναι μια αόριστη συναισθηματική έξαρση, αλλά μια στάση ζωής με εκφράσεις στην καθημερινότητα. Πρόκειται για ένα θείο φως που λάμπει στην όλη ύπαρξη. Τις ακτίνες του εκφραστικά τις προσδιορίζει ο Απ. Παύλος: «Η αγάπη μακροθυμεί, επιζητεί το καλό. H αγάπη δεν φθονεί. H αγάπη δεν κομπάζει, δεν επαίρεται, δεν φέρεται άπρεπα, δεν επιδιώκει το δικό της συμφέρον, δεν παροξύνεται, δεν μνησικακεί, δεν χαίρεται με την αδικία, αλλά συγχαίρει με την αλήθεια. Πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει. Ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει. (Α΄Κορ. 13:4-7).

Ο Δημιουργός και Κύριος του σύμπαντος, δεν είναι μια απρόσωπη ενέργεια, σοφία, δύναμη, που προσεγγίζεται με διανοητικές ικανότητες του εγκεφάλου. Είναι Θεός προσωπικός που αγαπά και αποκαλύπτεται στον άνθρωπο, ο οποίος βρίσκεται σε συνεχή σχέση μαζί του. Μια σχέση που εξυψώνει ολόκληρη την ανθρώπινη ύπαρξη.

Ο Θεός, στον οποίο έχουμε στηρίξει τη ζωή μας, δεν εγκατέλειψε την ανθρωπότητα, που ταλαιπωρείται από τον εγωισμό και την εχθρότητα. Παραμένει ο Εμμανουήλ, «ὁ Θεός μεθ’ ἡμῶν», χαρίζοντας νόημα και πληρότητα στη ζωή. Με την ταπείνωση, η οποία συνυφαίνεται πάντα με την αγάπη, αντιτάσσεται στην αλαζονεία, στην παντοτινή  ρίζα κάθε κακού, στην πλεονεξία, επιθετικότητα, φονικές συγκρούσεις, ολέθριες συρράξεις.  Στην ιδιότυπη σκληρή εποχή μας, που σε πολλές περιοχές λυσσομανά το μίσος και η βία, οι χριστιανοί, πιστοί στον φανερωθέντα εν σαρκί Άρχοντα της ειρήνης, πάντοτε να αντιστεκόμαστε, με όλες μας τις δυνάμεις ψυχικές και σωματικές, όπου και όσο μπορούμε.

Η Εκκλησία δεν περιορίζεται σε απλούς συλλογισμούς∙ εορτάζει με τρόπο δοξαστικό αυτά τα γεγονότα και με ύμνους τα υπομνηματίζει. «Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε. Χριστός ἐξ οὐρανῶν, ἀπαντήσατε. Χριστός ἐπί γῆς, ὑψώθητε». Όσοι πιστοί οφείλουμε αυτές τις εορταστικές ημέρες να υψωθούμε σε μια ζωή δοξολογίας και αγάπης.

Αδελφοί μου, υπενθυμίζω: Ό,τι πιο ωραίο είναι να αγαπάς, έστω κι αν κουράστηκες, όσο κι αν πονάς. Ό,τι πιο υπέροχο είναι ν’ αγαπάς, να αγαπάς αληθινά «ἐν Χριστῷ». «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει, καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ» (Α΄Ιω. 4:16).

Ευλογημένα Χριστούγεννα, με ειρήνη και ελπίδα το νέο έτος 2025.