Οι τελευταίες εξαιρετικά καταστροφικές πυρκαγιές, που κατέκαψαν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δάσους και ιδιωτικών περιουσιών (σπιτιών, επιχειρήσεων, καλλιεργειών και ζωικού κεφαλαίου), θα έχουν κόστος που αναμένεται να ξεπεράσει τα 600 – 700 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά θα προστεθούν στο 1,1 δισ. ευρώ που έχει δοθεί για να καλυφθούν οι ζημιές από τις φυσικές καταστροφές που είχαμε μόνο από τις αρχές του 2020 μέχρι και τις πυρκαγιές που ζήσαμε τις τελευταίες ημέρες.

Σε μια προσπάθεια να υπάρξουν μονιμότερες λύσεις και σε ό,τι αφορά τον τομέα της πρόληψης που πάσχει αλλά και τη διόρθωση των ανθρώπινων παρεμβάσεων, που μεγεθύνουν τις φυσικές καταστροφές που προκαλεί η κλιματική αλλαγή, το πακέτο των παρεμβάσεων, που έχουν προβλεφθεί από το Ταμείο Ανάπτυξης, ξεκινά άμεσα, με προοπτική να έχει ολοκληρωθεί στο σύνολό του το 2025.

Ενα από τα πρώτα 12 έργα που έχουν μπει στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και ξεκινά άμεσα είναι το πρόγραμμα που αφορά στην εκπόνηση κάποιων από τα 1.100 Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) που απαιτούνται για την κάλυψη της χώρας, σε ένα έργο που ξεπερνά τα 400 εκατ. ευρώ. Τα νέα πολεοδομικά σχέδια θα αποτελέσουν και τη βάση για έναν μηχανισμό πρόληψης και μόνιμης αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών που έρχονται αμέσως μετά. Συγκεκριμένα:

» ΔΙΚΤΥΟ ΕΓΚΑΙΡΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

Ενα δίκτυο άμεσης αντίδρασης σε κάθε είδους φυσική καταστροφή αλλά και διορθώσεις σε λάθη και αβλεψίες του ανθρώπινου παράγοντα είναι η πρώτη γραμμή άμυνας για να περιοριστούν φυσικές καταστροφές, όπως οι τεράστιες πυρκαγιές που κατακαίνε αυτές τις μέρες τη μισή Ελλάδα.

Από το 2022 μέχρι και το 2025 με συνολικό προϋπολογισμό 271 εκατ. ευρώ, που θα καλυφθεί στο μεγαλύτερο μέρος του από το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ελλάδα θα ενισχύσει της άμυνές της από τις καταστροφές που έρχονται ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής.

Το πρώτο και πιο φιλόδοξο πρόγραμμα είναι το τεχνολογικά αναβαθμισμένο δίκτυο εντοπισμού και έγκαιρης αντίδρασης σε πυρκαγιές, πλημμύρες, κατολισθήσεις και σεισμούς. Η επένδυση αφορά, κατ’ αρχάς, την ανάπτυξη ενός συστήματος παρακολούθησης GPS για όλα τα οχήματα που χρησιμοποιούνται από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, την Πυροσβεστική Υπηρεσία, καθώς και τους δήμους και τις περιφέρειες, Επιχειρησιακά Κέντρα και εθελοντικές οργανώσεις και παράλληλη επέκταση του πληροφοριακού συστήματος εμπλοκής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Το σύστημα θα επιτρέπει τη συλλογή και την επεξεργασία πληροφοριών σχετικά με την επιχειρησιακή ικανότητα των οχημάτων και του προσωπικού σε πραγματικό χρόνο.

Το σύστημα εντοπισμού θα συνδυαστεί με ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για φυσικές καταστροφές (πυρκαγιές, πλημμύρες, κατολισθήσεις κ.λπ.). Για τον λόγο αυτό θα τοποθετηθούν πολλαπλά ραντάρ, μετεωρολογικοί σταθμοί και κάμερες, καθώς και σεισμογράφοι, ενώ θα δημιουργηθεί χάρτης πλημμυρών και κινδύνων. Επιπλέον, θα εγκατασταθεί σύστημα ανίχνευσης πυρκαγιάς για άμεση ανίχνευση φλόγας, καθώς και συσκευές τηλεμετρίας με αισθητήρες στάθμης με σκοπό την προειδοποίηση για την άνοδο της στάθμης των υδάτων.

Η επένδυση θα ολοκληρωθεί το 2025 και το συνολικό κόστος είναι 45 εκατομμύρια ευρώ.

» ΥΠΟΓΕΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΑΛΩΔΙΩΝ

Η αντιμετώπιση του φαινομένου που θέλει τα ηλεκτρικά καλώδια και οι μετασχηματιστές ηλεκτρικού ρεύματος σε δασικές περιοχές να γίνονται συχνά «εμπρηστές» ειδικά σε υψηλές θερμοκρασίες είναι το δεύτερο προληπτικό μέτρο κατά των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Η επένδυση αυτή περιλαμβάνει τις ακόλουθες δράσεις:

• Αντικατάσταση γυμνών αγωγών των εναέριων δικτύων MV, που διέρχονται από δασικές περιοχές, με καλυπτόμενους αγωγούς ή στριμμένα καλώδια.
• Απομάκρυνση και αντικατάσταση του εναέριου δικτύου με υπόγειο δίκτυο ή εναλλακτικά μετεγκατάσταση του εναέριου δικτύου με την τοποθέτησή του κατά μήκος των δρόμων σε περίπτωση που δεν επιλεγεί η υπογείωση λόγω υψηλού κόστους.
• Εγκατάσταση μονωτικών καλυμμάτων σε στοιχεία δικτύου.

Κύριος στόχος του είναι η βελτίωση της αξιοπιστίας του δικτύου (π.χ. δείκτες ενεργειακής ποιότητας SAIDI, SAIFI) και η προστασία της χλωρίδας και της πανίδας (π.χ. αποδημητικά πτηνά).

Η ανάλυση των δυνητικών κινδύνων από την ανάπτυξη γενικών δικτύων σύμφωνα με το status quo στις δασικές περιοχές αποκαλύπτει την απειλή για σημαντικές οικονομικές απώλειες, ως αποτέλεσμα των διακοπές ρεύματος, που μειώνουν την αξιοπιστία της ηλεκτρικής ενέργειας και αυξάνουν το κόστος παροχής ενέργειας.

Οι αναβαθμίσεις του δικτύου του ΙΤΕΝΟ σε δασικές περιοχές θα υλοποιηθούν μέσω υφιστάμενων μακροπρόθεσμων συμβάσεων με αναδόχους, οι οποίες θα καλύπτουν την περίοδο 2022-2025.

Το συνολικό κόστος εκτιμάται σε 100 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 40 εκατομμύρια ευρώ θα καλυφθούν από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με τη μορφή επιχορήγησης.

» ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ

Η αποτροπή καταστροφικών πλημμυρών από θεομηνίες, όπως αυτές που ζήσαμε τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αποτελεί αντικείμενο μιας τρίτης επένδυσης που θα γίνει με 110 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και θα υλοποιηθεί το διάστημα 2022 – 2025.

Το έργο περιλαμβάνει ένα σύνολο επενδύσεων πολλαπλών χρήσεων με στόχο τον περιορισμό των κινδύνων πλημμύρας, την παροχή νερού για αρδευτικό σκοπό σε περιοχές ξηρασίας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και την ενίσχυση της αποδοτικότητας διαχείρισης των επιφανειακών υδάτων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Το συνολικό κόστος του έργου ανέρχεται σε €130,7 εκατ. Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα επένδυση περιλαμβάνει τις ακόλουθες δράσεις:

▪ Κατασκευή συμπληρωματικών εργασιών για την ανακαίνιση υφιστάμενου φράγματος & ταμιευτήρων Βραμιάνου, αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή Γρα Λιγιάς και κατασκευή νέου φράγματος Μύρτου στο Λασίθι Κρήτης.

▪ Κατασκευή αρδευτικών και αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή Αμβρακία-Αμφιλοχία και Βάλτος στον Νομό Αιτωλοακαρνανίας.

▪ Κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή Λουτρακίου.

▪ Κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή Ωραιοκάστρου Θεσσαλονίκης.

Την άμεση ενίσχυση της προστασίας από τις φυσικές καταστροφές (πυρκαγιές, πλημμύρες) με ένα ποσό που φτάνει τα 600 εκατ. ευρώ έχει προγραμματίσει το υπουργείο Οικονομικών.

Ενίσχυση του μηχανισμού αντιμετώπισης

Στην κατεύθυνση της πρόληψης τώρα δημιουργείται ένα ολοκληρωμένο πακέτο με παρεμβάσεις προς τις ακόλουθες κατευθύνσεις:

• Την ενίσχυση της παρουσίας και των εποπτικών μέσων για την Πολιτική Προστασία.
• Την ενίσχυση της επιτήρησης και της αεροπυρόσβεσης.
• Την απόκτηση μέσω αντιμετώπισης των πλημμυρών.

Μόνιμοι σταθμοί

Στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της παρουσίας της πολιτικής σχεδιάζεται να δημιουργηθούν 13 μόνιμοι σταθμοί για κλιμάκια της Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας με όλα τα κατάλληλα μέσα επιτήρησης και άμεσης παρέμβασης σε περιπτώσεις πυρκαγιών, πλημμυρών, σεισμών ή άλλων φυσικών καταστροφών. Το έργο έχει συνολικό προϋπολογισμό 87 εκατ. ευρώ, από τα οποία τα 21,3 δισ. ευρώ θα είναι χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και 68 εκατ. ευρώ θα είναι το μέρος του προϋπολογισμού που θα υλοποιηθεί μέσω ΣΔΙΤ. Η ολοκλήρωση όλων των σταθμών αναμένεται μέσα στο 2023.

Η δημιουργία των σταθμών θα συμπληρωθεί και με την αγορά μεταφορικών μέσων συνολικού προϋπολογισμού ύψους 115 εκατ. ευρώ. Ειδικότερα προβλέπεται:

• Αγορά πυροσβεστικών οχημάτων για τις τοπικές Αρχές (περιφέρειες, δήμοι και υπηρεσίες).
• Ανάπτυξη σχεδίων πρόληψης. Προμήθεια υλικών κατασκευής έργων προστασίας.
• Αγορά οχημάτων για Περιφερειακά/Τοπικά Κέντρα Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας και Εθελοντικές Οργανώσεις.
• Προμήθεια πτυσσόμενων μεταφερόμενων γεφυρών για την αντιμετώπιση πλημμυρών, καταστροφών κ.λπ., τύπου Bailey.

Αγορά οχημάτων – εναέριων μέσων

Παράλληλα για τη μετακίνηση του προσωπικού της Πολιτικής Προστασίας θα αγοραστούν: 4Χ4 οχήματα τζιπ (1,25 – 1,5 τόνο το καθένα) • 4Χ4 φορτηγά και ειδικά οχήματα (10 – 12 τόνοι το καθένα).

• Λεωφορεία (minibus 20 – 22 θέσεων) & πούλμαν (50 θέσεις).

Το δεύτερο βήμα που θα γίνει στο πλαίσιο της οχύρωσης από φυσικές καταστροφές θα έχει χρονοδιάγραμμα υλοποίησης που θα ξεκινά άμεσα και θα ολοκληρωθεί σταδιακά έως το 2026 με προϋπολογισμό 155 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει:

• Την αγορά δύο μεσαίων ελικοπτέρων που θα χρησιμοποιηθούν για μεταφορά ασθενών.
• Την αγορά μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) για εναέρια επιτήρηση.
• Την αγορά δύο μεγάλων πυροσβεστικών ελικοπτέρων Ericsson/Sicorsky.
• Τον εκσυγχρονισμό 7 πυροσβεστικών αεροσκαφών Canadair.
• Tην αγορά 11 μικρότερων πυροσβεστικών αεροσκαφών, που θα είναι εγκατεστημένα σε νησιά.
• Τον εκσυγχρονισμό των δύο ελικοπτέρων πολλαπλών αποστολών παντός καιρού SUPER PUMA που διαθέτει σήμερα η Ελλάδα.

Πακέτο 11,5 δισ. € για την «πράσινη» μετάβαση

Σε μια ακόμη μονιμότερη λύση κινείται το συνολικό πλέγμα παρεμβάσεων του Ταμείου Ανάκαμψης συνολικού ύψους 11,5 δισ. ευρώ για την «πράσινη» μετάβαση. Με τις παρεμβάσεις αυτές η Ελλάδα θα μπορέσει να μειώσει την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, ακόμη και να εκμηδενίσει της εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα. Παράλληλα θα μπορέσει να λύσει χρόνια προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και της κοινωνίας που αφορούν στην άρδευση αγροτικών περιοχών, στην αποθήκευση και τη διαχείριση καλής ποιότητας πόσιμου νερού και, φυσικά, το άλυτο -επί δεκαετίες- πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων.