Αν και μόλις τεσσάρων μηνών, ο νεαρός γύπας ασπροπάρης «Hedjet» ολοκλήρωσε με επιτυχία το πρώτο μεταναστευτικό ταξίδι του από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα στην Αίγυπτο. Αντίθετα, ο «Ικαρος» ξεκίνησε από την Πίνδο για το ίδιο ταξίδι, αλλά οι δυνάμεις του τον πρόδωσαν λίγο πριν φτάσει στα Χανιά, με αποτέλεσμα να πνιγεί για νερά του Κρητικού Πελάγους.

Ο ασπροπάρης είναι παγκοσμίως απειλούμενο είδος και ο πληθυσμός του στα Βαλκάνια έχει υποστεί μείωση μεγαλύτερη από 80% κατά τα τελευταία 30 χρόνια, με αποτέλεσμα να έχουν απομείνει λιγότερα από 70 ζευγάρια. Στην Ελλάδα, ο πληθυσμός του αριθμεί μόλις τρία ζευγάρια και δέκα μεμονωμένα πουλιά! Οι λόγοι της ραγδαίας μείωσης δεν βρίσκονται μόνο στους τόπους αναπαραγωγής στα Βαλκάνια, αλλά και κατά μήκος της μεταναστευτικής του διαδρομής. Από τα τέσσερα είδη γύπα που αναπαράγονται στην Ευρώπη, ο ασπροπάρης είναι ο μόνος τακτικός μετανάστης μεγάλων αποστάσεων. Διανύει περισσότερα από 8.000 χιλιόμετρα για να φτάσει στους τόπους διαχείμασης στην Αφρική.

Αρχικά, ο «Hedjet» διάλεξε την ασφαλή διαδρομή μέσω Τουρκίας, αλλά μετά αποφάσισε να επιλέξει μια πιο σύντομη, μεν, αλλά πολύ πιο επικίνδυνη, δε, διαδρομή για την Αφρική μέσω των νησιών, περνώντας από τις ακτές της Τουρκίας στη Ρόδο, από εκεί στην Κάρπαθο και στη συνέχεια με αδιάκοπτη πτήση πάνω από τη θάλασσα για τις ακτές της Αιγύπτου. Και ευτυχώς… τα κατάφερε κάνοντας μάλιστα ρεκόρ διάσχισης της Μεσογείου! Ο «Ικαρος» επέλεξε μία διαδρομή που θα του παρείχε ασφάλεια, καθώς σε μεγάλο ποσοστό της πτήσης ήταν πάνω από το έδαφος.

Ξεκίνησε από την Πίνδο και συνέχισε προς Στερεά Ελλάδα, Αττική, Πελοπόννησο και τελικά πνίγηκε λίγο έξω από την Κρήτη. Συνήθως οι ασπροπάρηδες επιλέγουν να μεταναστεύσουν στην Αφρική μέσω Τουρκίας και Μέσης Ανατολής. Προτιμούν να έχουν την ασφάλεια του εδάφους κάτω από τα φτερά τους και να έχουν τη δυνατότητα να ξεκουραστούν όταν αισθάνονται εξαντλημένοι από τις πολλές ώρες πτήσης. Αυτή τη διαδρομή επέλεξαν η «Αννα», ο «Αντυ» και ο «Αώος». Οι δύο πρώτοι ξεκίνησαν από τη Βουλγαρία και ο τελευταίος από την Πίνδο.

Οργανώσεις και φορείς από 14 χώρες στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή και την Αφρική (σ.σ.: από την Ελλάδα συμμετέχουν οι «Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία» και «WWF Ελλάς») έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους για τη διάσωση του απειλούμενου με εξαφάνιση γύπα, αποδεικνύοντας ότι οι δράσεις προστασίας δεν γνωρίζουν σύνορα. Κοινό τους σημείο είναι το πρόγραμμα New LIFE «ΖΩΗ για τον Ασπροπάρη», που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2017 και θα διαρκέσει 5,5 χρόνια, με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ε.Ε. Μία από τις δράσεις του προγράμματος προέβλεπε την τοποθέτηση ραδιοπομπών στους ασπροπάρηδες προκειμένου να καταγράφονται οι κινήσεις και η διαδρομή του. Ηδη, 55 πουλιά φέρουν πάνω τους τέτοιου είδους ραδιοπομπούς.

Ο ασπροπάρης, όπως και άλλα αρπακτικά, τρέφεται κυρίως με νεκρά ζώα. Συνεπώς, η οικογένεια των γυπών είναι γνωστή και ως «επιστάτες της φύσης». Το «μενού» του περιλαμβάνει επίσης προνύμφες, βατράχια και σαύρες τα οποία πιάνει ζωντανά, αλλά και έντομα που πιάνει στον αέρα εντοπίζοντάς τα με την οξύτατη όρασή του, αφού αναγνωρίζει αντικείμενα 4-8 εκατοστών από ύψος ενός χιλιομέτρου! Αγαπημένη του τροφή είναι και οι χελώνες και είναι το μόνο πουλί που καταφέρνει να τις φάει ζωντανές, τρυπώντας τις από το πίσω μέρος με το επιδέξιο ράμφος του. Μπορεί να τον παρατηρήσει κανείς να «περιπολεί» τους δρόμους σε αναζήτηση σκοτωμένων ζώων. Τρέφεται επίσης σε κοντινές χωματερές. Θεωρείται ένα από τα εξυπνότερα πουλιά του πλανήτη, όχι μόνο επειδή είναι από τα πρώτα είδη στον κόσμο που ανακαλύφθηκε ότι χρησιμοποιεί εργαλεία, αλλά και διότι είναι το μόνο που «διδάσκει» το κόλπο αυτό σε άλλα άτομα του ίδιου είδους, δηλαδή πώς να επιλέγουν τις κατάλληλες πέτρες και πώς θα τις χρησιμοποιούν για να σπάσουν αυγά στρουθοκαμήλου (στην Αφρική)!

Η λαθροθηρία -με τη μορφή της θανάτωσης των πουλιών ή της κλοπής των αβγών από τις φωλιές τους- συγκαταλέγεται μεταξύ των κύριων αιτιών για τη μείωση του πληθυσμού του είδους. Οταν υπάρχει ανθρώπινη όχληση κοντά στη φωλιά, οι γονείς αφήνουν τα αυγά απροστάτευτα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί μοιραίο για τα μικρά που δεν έχουν ακόμη εκκολαφθεί. Μια άλλη απειλή εντοπίζεται στους μη μονωμένους στύλους ηλεκτρικού ρεύματος, όπου τα πουλιά κινδυνεύουν να πάθουν ηλεκτροπληξία. Οι απειλές κατά μήκος των μεταναστευτικών διαδρομών καθώς και στις περιοχές διαχείμασης του ασπροπάρη είναι ουσιαστικά ταυτόσημες με εκείνες στις περιοχές αναπαραγωγής του, αλλά απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τον ακριβή σχεδιασμό των μέτρων που θα οδηγήσουν στην αποτελεσματική προστασία και διατήρηση του είδους.

Από την έντυπη έκδοση