Και τα τρία αυτά ζητήματα ήρθαν «αιφνιδιαστικά» στην επικαιρότητα τον περασμένο Νοέμβριο και έως σήμερα παραμένουν ανοιχτά, μια και βρίσκονται σε στάδιο μελέτης και διαβούλευσης μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας. Μέσα στο 2019 αναμένεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο καθώς η Ιεραρχία θα εγκρίνει ή θα απορρίψει τις αλλαγές που προωθούνται και πυροδότησαν «εκρήξεις» σε εκκλησιαστικό και πολιτικό επίπεδο. Επιπλέον, η Εκκλησία θα πρέπει να διαχειριστεί και το μέτωπο που έχει ανοίξει με το Φανάρι, η δυσαρέσκεια του οποίου για τη συμφωνία «επικύρωσε» στην ουσία τις κακές σχέσεις ανάμεσα στον Αρχιεπίσκοπο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη.

1. ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΙΕΡΕΩΝ

Το πρώτο θέμα που καλείται να αντιμετωπίσει η Ιεραρχία και προσωπικά ο Αρχιεπίσκοπος είναι αυτό της συμφωνίας. Ηδη, η αρμόδια επιτροπή που συστάθηκε κατά την τελευταία συνεδρίαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (ΔΙΣ) και αποτελείται από τους μητροπολίτες Ναυπάκτου, Πατρών, Κορίνθου, τον πρόεδρο του Ιερού Συνδέσμου Κληρικών Ελλάδος (ΙΣΚΕ), από νομικούς και πανεπιστημιακούς, έχει κάνει «φύλλο και φτερό» τα δεκαπέντε σημεία του προσυμφώνου. «Γράφουν και ξεγράφουν» λένε χαρακτηριστικά εκκλησιαστικές πηγές εκτιμώντας ότι ο διάλογος με το Μέγαρο Μαξίμου θα ολοκληρωθεί στα μέσα του 2019.

Η μισθοδοσία των κληρικών αποτελεί «κόκκινη γραμμή» που όρισε η Ιεραρχία για αυτό και είναι δεσμευτική για την επιτροπή. Παρ’ όλα αυτά, ιεράρχες εκφράζουν φόβους ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα προχωρήσει μονομερώς στο πλάνο αποχώρησης του κλήρου από το Δημόσιο.

Από την άλλη όμως πλευρά, ο νέος χρόνος θα φέρει και εκλογές. Και αυτό είναι που οδηγεί ορισμένους στην εκτίμηση ότι «τα σχέδια θα “παγώσουν” διότι δεν συμφέρει την κυβέρνηση να ανοίξει μέτωπο με την Εκκλησία», παρά την αρχική φιλοδοξία του πρωθυπουργού ότι με την αλλαγή του εργασιακού καθεστώτος των κληρικών θα μπορούσε να μοιράσει προεκλογικά δέκα χιλιάδες θέσεις στο Δημόσιο.

Ο Αρχιεπίσκοπος, αν και επιμένει στις θέσεις του («θα μιλήσω τελευταίος και θα δείτε ότι όλος ο θόρυβος ήταν φούσκα»), βλέποντας ότι η συμφωνία «ναυαγεί», δηλώνει σε κάθε ευκαιρία ότι «η Ιεραρχία θα λάβει τις τελικές αποφάσεις».

Αλλωστε, είναι ίσως η πρώτη φορά στα δέκα χρόνια που βρίσκεται στον αρχιεπισκοπικό θρόνο που ο κ. Ιερώνυμος δέχτηκε τόσο σφοδρή κριτική για τους χειρισμούς του, αδυνατώντας έτσι να συσπειρώσει δίπλα του τους μητροπολίτες. Η όλη ένταση έφερε στο προσκήνιο και τα σενάρια περί διαδοχής του, κάτι που «βάρυνε» ακόμη πιο πολύ την ατμόσφαιρα στην Αρχιεπισκοπή.

Ενώ κερδισμένοι από όλη την ιστορία, ως φαίνεται, βγήκαν (τουλάχιστον με τα μέχρι στιγμής δεδομένα) οι ιερείς. Και αυτό διότι για πρώτη φορά δεν είναι απλοί θεατές αλλά «βγαίνουν μπροστά», συμμετέχοντας στο διάλογο με την Πολιτεία.

Οι κληρικοί καταγγέλλουν «καταπάτηση» των εργασιακών τους δικαιωμάτων, τονίζοντας ότι η συμφωνία είναι «πρόχειρη» και έχει πολλές ασάφειες.

Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο Τσίπρα-Ιερώνυμου: α) οι κληρικοί δεν θα νοούνται στο εξής δημόσιοι υπάλληλοι και ως εκ τούτου διαγράφονται από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών, β) το Δημόσιο δεσμεύεται ότι θα καταβάλλει ετησίως στην Εκκλησία, με τη μορφή επιδότησης, ποσό αντίστοιχο με το σημερινό κόστος μισθοδοσίας των εν ενεργεία ιερέων, το οποίο θα αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις μισθολογικές μεταβολές του Δημοσίου και γ) η ετήσια επιδότηση θα καταβάλλεται σε ειδικό ταμείο της Εκκλησίας και προορίζεται αποκλειστικά για τη μισθοδοσία των κληρικών, με αποκλειστική ευθύνη της Εκκλησίας και σχετική εποπτεία των αρμόδιων ελεγκτικών κρατικών αρχών.
Δεν αποκλείεται, λένε πηγές, να τροποποιηθούν ορισμένα σημεία και να γίνουν πιο συγκεκριμένα.

2. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ

Η πρόταση για τη συγκρότηση ενός ιερού «ΤΑΙΠΕΔ», δηλαδή ενός Ταμείου (σ.σ.: είχε ήδη συσταθεί επί Νέας Δημοκρατίας το 2013), το οποίο θα προχωρήσει στην αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, δεν φαίνεται να προκαλεί εντάσεις στους κόλπους της Εκκλησίας καθώς η εκμετάλλευση της περιουσίας ήταν, είναι και θα είναι πάγιο αίτημα. Αυτό που ωστόσο προβληματίζει είναι το πώς θα γίνει η αξιοποίηση. Σύμφωνα με το σχέδιο της 6ης Νοεμβρίου, το Ταμείο θα αναλάβει τη διαχείριση και την αξιοποίηση των από το 1952 και μέχρι σήμερα ήδη αμφισβητούμενων μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και Εκκλησίας περιουσιών, αλλά και κάθε περιουσιακού στοιχείου της που εθελοντικά η ίδια η Εκκλησία θα θελήσει να παραχωρήσει προς αξιοποίηση. Τα έσοδα θα επιμερίζονται κατά ίσο μέρος στην Πολιτεία και την Εκκλησία. Τα ανάλογα θα ισχύουν και για τις περιουσίες των επιμέρους μητροπόλεων, ήτοι των αμφισβητούμενων περιουσιών, αλλά και όσων εθελοντικά θα παραχωρήσουν στο ΤΑΕΠ.
Από την πρώτη στιγμή, γνώστες των εκκλησιαστικών πραγμάτων χαρακτήρισαν «φιλόδοξο» το σχέδιο. Μάλιστα, ιεράρχες επεσήμαναν συχνά τις δυσκολίες που υπάρχουν, εκφράζοντας παράλληλα έντονες επιφυλάξεις «για τις πραγματικές βλέψεις της κυβέρνησης».

Αν και στο Μέγαρο Μαξίμου αισιοδοξούν ότι η καταγραφή των ιερών ακινήτων θα ολοκληρωθεί με επιτυχία, οπότε θα προχωρήσει και η εκμετάλλευσή τους, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Διότι ακόμη και σήμερα κανείς στην ουσία δεν είναι σε θέση να προσδιορίσει το ακριβές μέγεθος της περιουσίας, την οποία διαχειρίζονται περίπου 10.000 Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (μητροπόλεις, ναοί, μοναστήρια και ιερά ιδρύματα).
Εκτιμήσεις και στοιχεία αναφέρουν ότι στην Εκκλησία ανήκουν συνολικά 1.300.000 στρέμματα. Από αυτά, τα 733.000 στρέμματα είναι βοσκότοποι, τα 367.000 είναι δασικά και τα 189.000 στρέμματα είναι αγροτικά. Την ίδια στιγμή, περίπου 400.000 στρέμματα χαρακτηρίζονται ως διακατεχόμενα αφού γι’ αυτές τις εκτάσεις δεν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας. Στην κατοχή της Εκκλησίας φέρονται να βρίσκονται ολόκληρα νησιά και βραχονησίδες σε νησιωτικά συμπλέγματα, όπως στις Σποράδες και στις Κυκλάδες. Στο ιερό «θησαυροφυλάκιο» συμπεριλαμβάνονται, ανάμεσα στα άλλα, περισσότερα από 800 κτίρια (καταστήματα, ξενοδοχεία, κατοικίες και γραφεία).
Η Εκκλησία διαψεύδει τους αριθμούς αυτούς επισημαίνοντας ότι «από το 1830 έως σήμερα έχει χάσει το 96%».
Εκτάσεις-φιλέτα, τα οποία αν και εφόσον αξιοποιηθούν θα φέρουν τεράστια έσοδα, θεωρούνται, μεταξύ άλλων, τα 1.200 στρέμματα στη Φασκομηλιά, στη Βάρκιζα, το οικόπεδο (συνολικής επιφανείας 3.047,06 τ.μ.) δίπλα στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, που λειτουργεί ως ανοιχτό πάρκινγκ και έχει δεσμευτεί από το Δήμο. Τα 3.500 στρέμματα στη Μονή Πεντέλης, τα 83 στρέμματα στον Αστέρα Βουλιαγμένης αλλά και το οικόπεδο στην οδό Δεινοκράτους, έκτασης 11,5 στρεμμάτων.

3. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ

Η συντριπτική πλειοψηφία στην Ιεραρχία δεν βλέπει με «καλό μάτι» τις αλλαγές που προτείνονται από την κυβέρνηση εν όψει της συνταγματικής αναθεώρησης. Η εισαγωγή της θρησκευτικής ουδετερότητας «με ό,τι αυτό συνεπάγεται κανονιστικά και πρακτικά» και η αφαίρεση θεολογικών όρων -κυρίως οι λέξεις Αγία Τριάδα και Χριστός- από το Σύνταγμα ανατρέπει παραδόσεις και θεσμούς λένε μητροπολίτες που εξαρχής εξέφρασαν έντονες διαφωνίες και προβληματισμούς για τον τρόπο με τον οποίο θα ερμηνευθεί η ουδετερότητα.
Και για αυτό το ζήτημα, η Ιεραρχία βρίσκεται σε διαβούλευση με τους αρμόδιους κυβερνητικούς. Σε κάθε περίπτωση, η «μάχη» της Ιεράς Συνόδου θα συνεχιστεί το νέο έτος και εκτιμάται ότι θα είναι ιδιαίτερα σκληρή. Στο ζήτημα αυτό, σημειώνεται, αντιδρά και η Εκκλησία της Κρήτης, τονίζοντας ότι «κάθε πειραματισμός και ακροβασία στο θέμα αυτό θα επιφέρει στο μέλλον αρνητικές συνέπειες εις βάρος της Ορθοδοξίας».

«Μαύρα σύννεφα» στις σχέσεις Αθήνας-Φαναρίου

Ακόμη πιο δύσκολη αναμένεται να είναι η νέα χρονιά για τις σχέσεις Αθήνας-Κωνσταντινούπολης. Τα «μαύρα σύννεφα» τα οποία εμφανίστηκαν με την κόντρα που ξέσπασε ανάμεσα στις δυο πλευρές για το ναό του Αγίου Γεωργίου στο κτήμα Προμπονά (το Φανάρι κέρδισε δικαστικά) παραμένουν απειλώντας τις ισορροπίες.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος (φωτό), ο οποίος το 2018 δέχτηκε έναν πρωτοφανή «πόλεμο» από τη Μόσχα για την πρωτοβουλία του να παραχωρήσει Αυτοκεφαλία στην Ουκρανική Εκκλησία, εξαρχής εξέφρασε ενστάσεις για τη συμφωνία Αρχιεπισκοπής-Μεγάρου Μαξίμου και την ενόχλησή του επειδή έγινε εν αγνοία του.
Και παρά το ότι ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου έσπευσε στο Φανάρι για να «σβήσει» τις φωτιές, το κλίμα παραμένει τεταμένο. Η Αθήνα θα κληθεί να «απαντήσει» στην πρόκληση αυτή επιλύοντας οριστικά ή αφήνοντας στην άκρη τα προβλήματα που έχει με το Φανάρι.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]