Το κείμενο της έκθεσης που απλώνεται σε 92 σελίδες και φέρει τον τίτλο «Η πρόκληση των μεταναστευτικών ροών και της προστασίας των προσφύγων-Ζητήματα διοικητικής διαχείρισης και δικαιωμάτων» δεν αφήνει εκτός κριτικής τη στάση που κράτησε η Ευρωπαϊκή Ενωση και τα όργανά της, αλλά μοιραία αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος στην απουσία σχεδίου αντιμετώπισης των προβλημάτων που κατέληξε σε απανωτά λάθη, «δικαιωματική αμεριμνησία», «μυωπική αντίληψη» και αδιαφάνεια. Μάλιστα, στην εισαγωγή καταγράφεται η απειλή ότι «ο τρόπος διαχείρισης των χρηματοδοτήσεων, ευρωπαϊκών και εθνικών, αποτελεί από μόνος του ένα ιδιαίτερο και πολύ σημαντικό ζήτημα, το οποίο ενδεχομένως θα αποτελέσει αντικείμενο ξεχωριστής έρευνας»!

Οπως αναφέρεται σχετικά, για την κάλυψη των οικονομικών αναγκών που δημιούργησαν οι προσφυγικές ροές το πρόβλημα δεν ήταν η έλλειψη πόρων αλλά η «περιορισμένη απορρόφησή τους», η βέλτιστη αξιοποίησή τους, η διαφάνεια και η λογοδοσία.

«Οι μεταβολές στη συγκρότηση των αρμόδιων υπουργείων, των σχετικών αρμόδιων υπηρεσιών και εν συνεχεία η έκδοση των παρεπόμενων κανονιστικών πράξεων και η στελέχωση, αλλά και οι τροποποιήσεις της νομοθεσίας, συνέβαλαν σημαντικά στη μεγάλη καθυστέρηση απορρόφησης των πόρων» (η Κομισιόν μιλά για διαθέσιμα κονδύλια άνω του 1 δισ. ευρώ). Αναφέρεται ως πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αδυναμίας η προγραμματισμένη χρηματοδότηση από το ταμείο AMIF για το 2016 ύψους περίπου 86,5 εκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων απορροφήθηκαν 1,9 εκατομμύρια!

Σχετικά με την αξιοποίηση των πόρων, ο Συνήγορος του Πολίτη επιφυλάσσεται να επανέλθει μετά από ειδική έρευνα λέγοντας ότι «βασικό στοιχείο αδυναμίας υπήρξε η έλλειψη σχεδιασμού και βιωσιμότητας, καθώς επίσης και η αποσπασματικότητα των δράσεων». Παρατίθενται σειρά παραδειγμάτων, όπως ο συνωστισμός πολλών ατόμων σε σκηνές για μεγάλα χρονικά διαστήματα, η έκθεση στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, ακόμη και το περιστατικό της 24ης/11/16 στη Μόρια της Λέσβου όπου δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν και άλλοι δύο τραυματίστηκαν από έκρηξη φιάλης υγραερίου λόγω ανεπάρκειας στους χώρους παρασκευής φαγητού που οδήγησε στη λειτουργία αυτοσχέδιας κουζίνας.

Σκοτάδι επικρατεί επίσης σχετικά με την ύπαρξη απολογιστικών στοιχείων, καθώς «μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει, τουλάχιστον εμφανής, ενιαία, συγκροτημένη, αναλυτική, κατάσταση των πόρων που διατίθενται, τόσο από ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα όσο και από την ελληνική διοίκηση. Με την εξαίρεση του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, κανένα άλλο υπουργείο ή κρατικός φορέας δεν έχει δώσει στη δημοσιότητα συνολικά στοιχεία µε τρόπο συστηματικό, ο οποίος να διευκολύνει την επεξεργασία και τον έλεγχό τους», τονίζει ο ΣτΠ.
Ασυντόνιστοι

Ο Συνήγορος του Πολίτη διαπιστώνει την έλλειψη μίας αρχής η οποία αφενός θα συντονίζει, αφετέρου θα ελέγχει και σε κάποιο βαθμό θα αποφασίζει. Η Γενική Γραμματεία Υποδοχής του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής (σε ένα χρόνο πέρασαν και παραιτήθηκαν δύο γενικοί γραμματείς και σήμερα παραμένει ακέφαλη) «δεν μπόρεσε μέχρι σήμερα να ανταποκριθεί στο ρόλο της ως κεντρικού συντονιστικού και εποπτικού μηχανισμού για τη διαχείριση του πληθυσμού που εξακολουθεί να διαμένει στις δομές φιλοξενίας». «Στις αυτοψίες μας παρατηρήσαμε: α) Χαμηλή τεχνογνωσία σε πολλούς εμπλεκόμενους φορείς και ιδίως στους επικεφαλής σχετικά µε το αντικείμενό τους, β) μηδενικό έλεγχο και λογοδοσία σχετικά µε την εξέλιξη στην κάθε μονάδα (π.χ. κέντρα ανοιχτής φιλοξενίας), γ) εξαιρετικά χαμηλή δυνατότητα ανταπόκρισης και προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες».
Διοικητές

Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται «η επί 10 μήνες ανά μήνα εναλλαγή προσωπικού της υπηρεσίας πρώτης υποδοχής στη θέση του διοικητή των ομώνυμων κέντρων µε συνακόλουθα κενά στο συντονισμό λειτουργίας και στη θεσμική συνοχή και κοινή αντίληψη µε τις τοπικές αρχές».

«Ενα χρόνο μετά το κλείσιμο των συνόρων, δεν φαίνεται να έχουν αποσαφηνιστεί ακόμα οι αρμοδιότητες κάθε φορέα στους χώρους προσωρινής φιλοξενίας ανά την επικράτεια (υπουργεία Εθνικής Αμυνας και Μεταναστευτικής Πολιτικής, ΟΗΕ, ΜΚΟ, Αστυνομία), αλλά και της συναρμογής του», τονίζει ο ΣτΠ, ενώ «η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων, μεταξύ των υπηρεσιών του ίδιου του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, αλλά και μεταξύ του ως άνω υπουργείου και των άλλων εμπλεκόμενων δημόσιων φορέων και υπηρεσιών, διεθνών οργανισμών, ΜΚΟ κ.λπ. δημιουργούν προσκόμματα στην αποτελεσματική και άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων και αδυναμία απόδοσης ευθυνών στον τομέα της κάλυψης των βιοτικών αναγκών των προσφύγων και μεταναστών».

Στην τύχη τους

Σε μεγάλους κινδύνους εκτέθηκε η υγεία των προσφύγων αλλά και των γύρω πληθυσμών καθώς στα κέντρα φιλοξενίας, «παρά το ότι τυπικά ο Ελληνικός Στρατός είναι επιφορτισµένος µε την αρµοδιότητα παροχής υπηρεσιών υγείας, στην πραγµατικότητα ο ρόλος του είναι, επιεικώς, επικουρικός. Το κύριο βάρος έχουν αναλάβει διάφορες ΜΚΟ, αρκετά διαφορετικού προφίλ και τεχνογνωσίας. Για το διάστηµα των αυξηµένων ροών αυτό θα µπορούσε να είναι αποδεκτό ως λύση ανάγκης. Ωστόσο, σχεδόν δύο χρόνια µετά, η ελληνική Πολιτεία: αδυνατεί να θέσει όρους, προδιαγραφές κι ένα πρωτόκολλο δράσης στις ΜΚΟ που παρέχουν ιατρικές υπηρεσίες, προκειμένου να διασφαλίζεται η αναγκαία ειδική-επιστηµονική τεχνογνωσία για την κατ’ αρχήν περίθαλψη τέτοιων πληθυσµών και να μην επιβαρύνεται το σύστηµα υγείας ασκόπως»!!!

ΑΡΗΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ
[email protected]

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου