Σίγουρα, επεξεργάστηκαν σχέδια για να ενισχύσουν τον αμυντικό τομέα της ΕΕ, αλλά ― και αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό στο άμεσο μέλλον ― απέτυχαν να συμφωνήσουν σε νέες δεσμεύσεις που να ενισχύουν τη θέση της Ουκρανίας στο εγγύς μέλλον.

Η Ουκρανία παλεύει με τη διακοπή της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας και της ανταλλαγής πληροφοριών, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ ασκεί πιέσεις στον Ζελένσκι να συμφωνήσει σε μια γρήγορη ειρηνική συμφωνία με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Προτού ξεκινήσει η σύνοδος στις Βρυξέλλες, διπλωμάτες από χώρες που στηρίζουν σθεναρά την Ουκρανία είχαν εκφράσει την ελπίδα ότι η συνάντηση θα αποφέρει νέες δεσμεύσεις για να ενισχύσουν τη θέση του Κιέβου.

“Πρέπει να στηρίξουμε την Ουκρανία τώρα περισσότερο από ποτέ”, δήλωσε η επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, πριν τη σύνοδο.

Ωστόσο, μετά από 10 ώρες συνομιλιών και παρά την δημόσια αγκαλιά του Ζελένσκι — ο οποίος μίλησε μπροστά στους δημοσιογράφους με τους ηγέτες των δύο κορυφαίων θεσμών της ΕΕ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Αντόνιο Κόστα — τα τελικά συμπεράσματα που διαμορφώθηκαν μεταξύ των εθνικών ηγετών επικεντρώθηκαν μόνο στις συλλογικές τους προσπάθειες για την ενίσχυση του κατακερματισμένου αμυντικού τομέα.

Το τμήμα για την Ουκρανία δεν πέρασε καν με την έγκριση όλων των 27 μελών λόγω της αντίθεσης του Ούγγρου Πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος δεν έχει κρύψει τη στήριξή του στον Πούτιν και είχε εκφράσει την αντίθεσή του στη δήλωση πριν τη συνάντηση και παρέμεινε στην ίδια θέση.

Η υπόλοιπη ΕΕ απέριψε κάθε αίσθημα διάσπασης. “Το έχει κάνει ξανά”, δήλωσε ο απερχόμενος Γερμανός Καγκελάριος Όλαφ Σολτς στους δημοσιογράφους. “Αυτό δεν ανέτρεψε την [Ευρωπαϊκή] Ένωση.”

Χωρίς την Ουγγαρία, 26 χώρες υπέγραψαν μια δήλωση για την Ουκρανία που καθορίζει κόκκινες γραμμές για μελλοντικές ειρηνικές συνομιλίες, καλεί για την ένταξη του Κιέβου στην ΕΕ και υπόσχεται μελλοντική στρατιωτική βοήθεια χωρίς συγκεκριμένους στόχους.

Ειρήνη μέσω δύναμης

Δεν φταίει η αποτυχία του Ζελένσκι. Φορώντας τη χαρακτηριστική του μαύρη ενδυμασία πολέμου που είχε προκαλέσει χλευασμούς από τον Τραμπ κατά την επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο την προηγούμενη εβδομάδα, ο Ουκρανός πρόεδρος ανέφερε μια σειρά από άμεσες ανάγκες κατά την ομιλία του κατά την άφιξή του στο κτίριο Justus Lipsius στις Βρυξέλλες.

Περιέγραψε τους καθημερινούς ρωσικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς που πλήττουν τις ουκρανικές πόλεις, καλώντας την Ευρώπη να “επισπεύσει” την εργασία για ένα χρηματοδοτικό εργαλείο που να βοηθήσει τον ουκρανικό στρατό. Ζήτησε ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας και κάλεσε την ΕΕ να προχωρήσει με τα σχέδια ένταξης της Ουκρανίας στην Ένωση έως το 2030.

“Η επίτευξη της ‘ειρήνης μέσω δύναμης’ απαιτεί να βρίσκεται η Ουκρανία στη δυνατότερη δυνατή θέση, με την ισχυρή στρατιωτική και αμυντική της ικανότητα ως βασικό συστατικό”, ανέφερε η δήλωση που υπογράφηκε από 26 ηγέτες. “Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει δεσμευμένη, σε συντονισμό με εταίρους και συμμάχους που έχουν την ίδια άποψη, να παρέχει ενισχυμένη πολιτική, χρηματοοικονομική, οικονομική, ανθρωπιστική, στρατιωτική και διπλωματική υποστήριξη στην Ουκρανία και τον λαό της.”

Ένας διπλωμάτης της ΕΕ που μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας υπερασπίστηκε τα σχέδια της ΕΕ για αύξηση της στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία. Η εργασία για μελλοντικά πακέτα όπλων θα συνεχιστεί ως μέρος μιας συμμαχίας προθύμων, η οποία πιθανόν να περιλαμβάνει και χώρες εκτός ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.

Πριν από τη Σύνοδο, η Κάλλας είχε προτείνει τη συγκέντρωση τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ για στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία το 2025. Παρότι έγιναν εκτεταμένες διαπραγματεύσεις, η πρόταση δεν εξασφάλισε καθολική υποστήριξη.

Παρά τις απογοητεύσεις, ο Ζελένσκι έλαβε ορισμένες συγκεκριμένες δεσμεύσεις – όχι όμως από την ΕΕ. Η Νορβηγία ανακοίνωσε ότι θα υπερδιπλασιάσει τη στρατιωτική της βοήθεια, φτάνοντας τα 8 δισ. ευρώ για το 2025.

Το κενό της αμερικανικής βοήθειας

Το μεγάλο ερώτημα που αιωρείται είναι αν η ΕΕ μπορεί να αντικαταστήσει ή να καλύψει το κενό που αφήνει η διακοπή της αμερικανικής στρατιωτικής στήριξης. Ο Εσθονός πρωθυπουργός Κρίστεν Μίχαλ έθεσε το ζήτημα ευθέως στη σύνοδο: «Μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας;». Η απάντηση ήταν η σιωπή.

Η ΕΕ έχει συνολικά δεσμεύσει περισσότερα χρήματα για την Ουκρανία από τις ΗΠΑ από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, αλλά η απώλεια της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας αφήνει τεράστιο κενό, ειδικά σε τομείς όπως η στρατιωτική πληροφόρηση και η στόχευση όπλων ακριβείας.

«Η διακοπή της ανταλλαγής πληροφοριών είναι εξαιρετικά σημαντική για την Ουκρανία», δήλωσε ο απόστρατος συνταγματάρχης Φίλιπ Ίνγκραμ. «Η ΕΕ δεν διαθέτει στρατηγικές δυνατότητες πληροφοριών, καθώς τα περισσότερα κράτη-μέλη εξαρτώνται πλήρως από το ΝΑΤΟ».

Την ίδια ώρα, δημοσίευμα του NBC News ανέφερε ότι οι ΗΠΑ μπορεί να περιορίσουν τις αμυντικές τους δεσμεύσεις στο ΝΑΤΟ, στηρίζοντας μόνο χώρες που διαθέτουν συγκεκριμένο ποσοστό του ΑΕΠ τους για την άμυνα.

Η αβεβαιότητα για τη στάση της Ουάσινγκτον έχει προκαλέσει γεωπολιτική κρίση στην Ευρώπη, οδηγώντας σε έντονη διπλωματική δραστηριότητα τις τελευταίες εβδομάδες.