Σύμφωνα με έκθεση του ινστιτούτου Bruegel των Βρυξελλών, την οποία έφερε στη δημοσιότητα στα μέσα της εβδομάδας το πρακτορείο Bloomberg, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν -μέχρι στιγμής- διαθέσει ή προϋπολογίσει 280 δισ. ευρώ για τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται οι επιδοτήσεις του Σεπτεμβρίου, που καλύπτουν τα πάντα, «από τις ελαφρύνσεις των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα έως τις απευθείας πληρωμές σε καταναλωτές στο Βέλγιο», όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά το αμερικανικό πρακτορείο.

Θυσίες

Λιγότερο ή περισσότερο οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν προϊδεάσει τους λαούς τους για τις θυσίες που πρέπει να κάνουν, έχοντας απευθύνει ταυτόχρονα έκκληση στο φιλότιμο και τη λογική τους να μη σπαταλάνε ενέργεια, όσο μπορούν. Αλλωστε, η περίφημη βοήθεια του «θείου Σαμ», το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) που υποτίθεται ότι θα αντικαταστήσει το ρωσικό, θα φτάσει πολύ αργά και θα είναι πολύ λίγο.

Αυτήν τη στιγμή τα αποθέματα φυσικού αερίου της Ε.Ε. βρίσκονται γύρω στο 75%, περίπου 5% κάτω από τον στόχο που είχαν θέσει οι «27» της Ενωσης νωρίτερα το καλοκαίρι και απαγορευτικά μακριά από τον στόχο που έθεσε για τον εαυτό της η Γερμανία, για κάλυψη 95% έως την 1η Νοεμβρίου. Καλοί γνώστες της γερμανικής αγοράς ενέργειας υποστηρίζουν ότι αυτό πλέον είναι αδύνατον. Η Κομισιόν, από την πλευρά της, δέσμευσε τα κράτη σε εθελοντική μόνο μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15% έως τον Μάρτιο του 2023. Κάποιες χώρες έσπευσαν να συμμορφωθούν, όμως αυτό δεν λύνει το πρόβλημα. Για την Ελλάδα αυτό θα ήταν καταστροφικό, ενώ στην Ενωση υπάρχουν πολλές «ταχύτητες».

Για παράδειγμα, μια πλήρης διακοπή της ροής ρωσικού αερίου στη Γερμανία και την Ιταλία θα κατέστρεφε τη βιομηχανία τους και θα άφηνε τον κόσμο στο κρύο. Από την άλλη πλευρά, χώρες, όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, εξαρτώνται λιγότερο από το αέριο στο ενεργειακό τους κοκτέιλ και οι επιπτώσεις γι’ αυτές θα ήταν λιγότερο δραματικές.

Μεγάλα κράτη, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, αποφάσισαν, λοιπόν, να μειώσουν τη χρήση ενέργειας, γεγονός που θα επιφέρει συνολική μείωση της κατανάλωσης σε όλη την Ε.Ε., όπως επισήμανε ο επικεφαλής της ΜΚΟ «Coalition for Energy Savings», Αντονέν Σαπλό. Κατά τον ίδιο, οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να ασχοληθούν μόνο με το πώς θα βγάλουν τον χειμώνα, αλλά να εφαρμόσουν μακροπρόθεσμα σχέδια με οικολογική αναβάθμιση κτιρίων και στροφή σε πιο «πράσινες» τεχνολογίες κεντρικής θέρμανσης.

ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΗΓΕΤΩΝ Η «ΚΑΥΤΗ ΠΑΤΑΤΑ»

Οι χώρες της Ευρώπης προετοιμάζονται για τον πιο δύσκολο χειμώνα των τελευταίων -πολλών- ετών για να καλύψουν τις ανάγκες τους, καθώς δεν μπορούν να βασίζονται στο ρωσικό φυσικό αέριο. Ας δούμε, λοιπόν, τι σχεδιάζει κάθε χώρα ξεχωριστά:

» ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Η κυβέρνηση του Ολαφ Σολτς βρίσκεται σε δεινή θέση μετά την άρνηση της Νορβηγίας να της παράσχει περισσότερο φυσικό αέριο και την τεχνική αδυναμία του Καναδά να της εξαγάγει επαρκείς ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) το επόμενο διάστημα. Από τον Καναδά οι Γερμανοί εξασφάλισαν μόνο μία συμφωνία για πράσινο υδρογόνο, που δεν επαρκεί σε καμία περίπτωση για την κάλυψη των αναγκών τους. Στο τέλος Ιουλίου ο υπουργός Οικονομίας και Ενέργειας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, εξέδωσε κάποιες μη δεσμευτικές οδηγίες εξοικονόμησης ενέργειας προς το κοινό. Αυτές αφορούν, κυρίως, τη θέρμανση των δημόσιων κτιρίων, ενώ τα πράγματα είναι πιο χαλαρά στις ιδιωτικές κατοικίες, καθώς τα νοικοκυριά στενάζουν από τους υψηλούς λογαριασμούς και δεν αρκούνται στα ανακουφιστικά επιδόματα.

Μεγάλες πόλεις, όπως το Βερολίνο και η Κολωνία, εφάρμοσαν δικά τους μέτρα, μειώνοντας τον δημόσιο φωτισμό και τη φωταγώγηση ιστορικών κτιρίων.

Γερμανικές ΜΚΟ και εμπειρογνώμονες κάλεσαν ήδη την κυβέρνηση να λάβει δεσμευτικά μέτρα όπως η Ισπανία, κάτι που ο Χάμπεκ δεν απέκλεισε εντελώς αν δεν επιτευχθεί ο στόχος των αποθεμάτων. Ωστόσο, η υπουργός Δημοσίων Εργων, Κλάρα Γκέιβιτς, αντιτάχθηκε κατηγορηματικά στη «συνταγογράφηση ξεπαγιάσματος» των Γερμανών πολιτών. Πέρα από τις διαφωνίες στον τρικομματικό συνασπισμό (π.χ. κάποιοι Φιλελεύθεροι ζήτησαν να λειτουργήσει ο Nord Stream 2 την ώρα που ο Nord Stream 1 τροφοδοτεί στο 20% των δυνατοτήτων του), ο Σολτς αντιμετωπίζει σοβαρό πολιτικό πρόβλημα, όπως έδειξαν οι εις βάρος αποδοκιμασίες στο Νόιρουπιν.

Σε γενικές γραμμές, η Γερμανία είναι η πιο εκτεθειμένη χώρα της Ευρώπης στην ενεργειακή κρίση και αυτό μπορεί να έχει δραματικές συνέπειες, αν οι Ρώσοι ανεβάσουν την τιμή της μεγαβατώρας στα 400 ή και τα 700 ευρώ.

» ΓΑΛΛΙΑ

Η εξαγγελία του «τέλους της αφθονίας» από τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν πάγωσε τους Γάλλους, σε συνδυασμό με τον τερματισμό του πλαφόν στις τιμές της ενέργειας, που ανακοίνωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ολιβιέ Βεράν.

Στα μέσα Ιουλίου η κυβέρνηση εξήγγειλε ένα πρόγραμμα «ενεργειακής εξοικονόμησης», που αναμένεται να οριστικοποιηθεί στα τέλη Σεπτεμβρίου. Ηδη η υπουργός Ενεργειακής Μετάβασης, Ανιές Πανιέ Ρινασέ, έδωσε το στίγμα απαγορεύοντας στα καταστήματα όπου λειτουργεί κλιματισμός ή θέρμανση να ανοίγουν τις πόρτες, καταργώντας τις φωτεινές διαφημίσεις στις πόλεις μεταξύ 01.00 π.μ. και 06.00 π.μ. κ.λπ. Το σχέδιο αποσκοπεί στη μείωση κατά 10% της κατανάλωσης ενέργειας στη Γαλλία το 2024 σε σχέση με το 2019.

Η Γαλλία βρίσκεται σε σχετικά πιο πλεονεκτική θέση από τη Γερμανία, αφού εισάγει μόνο το ένα πέμπτο του φυσικού αερίου από τη Ρωσία, έναντι του ενός τρίτου του Βερολίνου. Ωστόσο, ετοιμάζεται και αυτή για χειμερινά μπλακάουτ, καθώς η ηλεκτροπαραγωγή της βρίσκεται σε χαμηλό δεκαετιών και η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας στο ναδίρ λόγω της ξηρασίας.

» ΙΣΠΑΝΙΑ

Μακράν η χώρα που έσπευσε να λάβει τα πιο ριζοσπαστικά μέτρα, δίχως την παραμικρή καθυστέρηση. Οι επιχειρήσεις «διατάχθηκαν» να βάλουν τον θερμοστάτη στους 27 βαθμούς Κελσίου το καλοκαίρι και στους 19 βαθμούς τον χειμώνα. Στα καταστήματα μπήκαν ειδικά λουκέτα για να σφραγίζουν οι πόρτες όσο λειτουργούν καλοριφέρ ή κλιματιστικά, ενώ τα φώτα στις βιτρίνες σβήνουν μετά τις 10 το βράδυ. Ανάλογα μέτρα εφαρμόστηκαν στα δημόσια κτίρια, αλλά προς το παρόν για τους πολίτες δεν υπάρχει κάτι υποχρεωτικό πέρα από συστάσεις.

Παρόλο που η Μαδρίτη καλύπτει μόνο το 10% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από την Gazprom, η κεντροαριστερή κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ υποστηρίζει ότι οι αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά θα μειώσουν τη ζήτηση αερίου και πετρελαίου κατά 5% σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Παράλληλα θα συμβάλουν στο να επιτευχθεί ο στόχος για περικοπή της κατανάλωσης αερίου κατά 7% έως του χρόνου τον Μάρτιο.

Η σοβαρότερη πολιτική αντίδραση ήρθε από τη δεξιά λαϊκίστρια πρόεδρο της περιφέρειας της Μαδρίτης, Ιζαμπέλ Ντίας Αγιούσο, που χαρακτήρισε τα μέτρα «καταστροφή για την κατανάλωση και τον τουρισμό» και ορκίστηκε να μην τα εφαρμόσει.

» ΙΤΑΛΙΑ

Ο πρώην πρωθυπουργός, Μάριο Ντράγκι, ήταν ο πρώτος που έθεσε στους Ιταλούς το ουκρανικό δίλημμα «ελευθερία ή κλιματιστικά». Αν έμενε στην εξουσία, σίγουρα θα εφάρμοζε πιο δραστικά τα ισπανικού τύπου μέτρα που είχε αποφασίσει η κυβέρνησή του (πλαφόν θέρμανσης και κλιματιστικών στους 27 και 19 βαθμούς, μείωση δημόσιου φωτισμού, νωρίτερο κλείσιμο των καταστημάτων κ.λπ.). Πλην όμως η προεκλογική περίοδος οδήγησε σε μια γενικότερη χαλάρωση, που μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική στην πορεία. Μολονότι η Ιταλία καλύπτει το 40% των αναγκών της από ρωσικό αέριο, ο υπουργός Οικολογικής Μετάβασης, Ρομπέρτο Τσινγκολάνι, απέκλεισε τη λήψη «δρακόντειων» μέτρων υποχρεωτικής μείωσης της κατανάλωσης για τους πολίτες. Η «καυτή πατάτα» θα περάσει μετά τις 25 Σεπτεμβρίου στα χέρια της Τζόρτζια Μελόνι και των συμμάχων της, οι οποίοι θα πρέπει να βρουν τρόπους για να μειώσουν κατά 7% τη ζήτηση για αέριο έως τον Μάρτιο, εν μέρει αυξάνοντας την παραγωγή από άνθρακα. Ο Τσινγκολάνι ισχυρίστηκε πως η Ιταλία θα είναι εντάξει έως τον Φεβρουάριο του 2023, ακόμη και αν η Ρωσία κλείσει εντελώς τη στρόφιγγα του αερίου. Δεν είναι όμως εξίσου αισιόδοξη η Εθνική Υπηρεσία Νέων Τεχνολογιών, Ενέργειας και Βιώσιμης Οικονομικής Ανάπτυξης της Ιταλίας, που ζήτησε σε πρόσφατη έκθεσή της από την κυβέρνηση να κάνει περισσότερες παρεμβάσεις, ώστε να μειωθεί η ενεργειακή ζήτηση.

» ΠΟΛΩΝΙΑ

Θεωρητικά βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, λόγω της χαμηλής της εξάρτησης από ρωσικό αέριο. Ομως, οι ελλείψεις άνθρακα έχουν σημάνει συναγερμό στη Βαρσοβία, με τον πρωθυπουργό, Ματέους Μοραβιέτσκι, να καλεί τους συμπατριώτες του να μονώσουν και να αναβαθμίσουν ενεργειακά τα σπίτια τους λόγω του δύσκολου χειμώνα. Για τον σκοπό αυτόν υποσχέθηκε ότι θα διαθέσει «δισεκατομμύρια ευρώ», χωρίς να αποφύγει τις επιθέσεις της αντιπολίτευσης. Μολονότι η Πολωνία συνεχίζει να πραγματοποιεί το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, συνολικά καλύπτει με αέριο μόνο το 9% των αναγκών της, που σημαίνει ότι η πραγματική ενεργειακή της εξάρτηση από τη Μόσχα ανέρχεται μόλις στο 4%. Αυτό που τρομάζει τους Πολωνούς είναι η αναμενόμενη έλλειψη 1-2 εκατομμυρίων τόνων άνθρακα τον χειμώνα, που κανείς δεν περιμένει ότι θα καλυφθεί από τα επιδόματα ενεργειακής αναβάθμισης του Μοραβιέτσκι.

» ΒΡΕΤΑΝΙΑ

Εξω πλέον από την Ευρωπαϊκή Ενωση, βρίσκεται αντιμέτωπη με την τέλεια ενεργειακή και πολιτική καταιγίδα, καθώς και οι δύο υποψήφιοι πρωθυπουργοί των Συντηρητικών, Λιζ Τρας και Ρίσι Σούνακ, πελαγοδρομούν χωρίς στίγμα στην κρίση.

Το μεγάλο διακύβευμα των επόμενων εβδομάδων και μηνών δεν είναι τόσο ποιος θα αντικαταστήσει τον Μπόρις Τζόνσον όσο τι θα γίνει με τον τριπλασιασμό έως πενταπλασιασμό των λογαριασμών της ενέργειας στις 4.000-6.000 λίρες ετησίως, όπως έχει ήδη προαναγγελθεί από τις εταιρίες.

Για ευνόητους λόγους, η Τρας, ο Σούνακ και οι υποστηρικτές τους στην κυβέρνηση ορκίζονται ότι στη Βρετανία δεν θα γίνουν προγραμματισμένες διακοπές ρεύματος σε σπίτια και εργοστάσια, όπως αυτές που αναμένονται μετά βεβαιότητος σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες τον χειμώνα. Η επιδοματική πολιτική της κυβέρνησης φτάνει στα όριά της και δεν επαρκεί (τελευταία επιταγή ήταν ένα εφάπαξ βοήθημα… 150 λιρών σε 6 εκατομμύρια δικαιούχους επιδομάτων αναπηρίας) και η ηγεσία των Εργατικών πιέζει τους Συντηρητικούς δελφίνους να λάβουν δραστικά μέτρα, που φτάνουν έως την προσωρινή εθνικοποίηση των εταιριών ενέργειας και το πολύμηνο πάγωμα των λογαριασμών. Και εδώ, όπως στην Ιταλία, η «καυτή πατάτα» θα βρεθεί στα χέρια του επόμενου (της επόμενης;) πρωθυπουργού.

Ειδήσεις σήμερα

Ελληνοτουρκικά: Νέο γύρο προκλήσεων ετοιμάζει ο Ερντογάν