Η Ακροδεξιά θριάμβευσε στη Θουριγγία και πέτυχε εντυπωσιακά ποσοστά στη γειτονική Σαξονία, δείχνοντας τη δυναμική που έχει αποκτήσει σε ένα μέρος (τουλάχιστον) της κοινωνίας. Υπάρχουν, λοιπόν, εννέα σοβαρά ερωτήματα (και απαντήσεις) για το πού βαδίζει πλέον η Γερμανία.

 Πρώτο: Τι σημαίνει η πρωτιά του ακροδεξιού ΑfD στη Θουριγγία και η δεύτερη θέση στη Σαξονία για τις τοπικές κυβερνήσεις;

Βάσει των αποτελεσμάτων της Κυριακής, το ερώτημα είναι: Θα μπορέσει πραγματικά να κυβερνήσει; Ηταν απίθανο να συγκέντρωνε πάνω από 50% που απαιτείται για να έχει απόλυτη πλειοψηφία. Αρα, πιθανότατα θα χρειαστεί έναν συνασπισμό κομμάτων. Μέχρι στιγμής, τα άλλα κόμματα, όπως το CDU (Χριστιανοδημοκράτες), έχουν πει ότι δεν θα συμμετάσχουν ποτέ σε συνασπισμό με το AfD ούτε σε κρατικό ούτε σε εθνικό επίπεδο. Σκεφτείτε το ως ένα είδος «υγειονομικού αποκλεισμού», δηλαδή μια πολιτική τακτική κατά την οποία τα κόμματα αρνούνται να συνεργαστούν με το κόμμα (ή τα κόμματα) που θεωρούν ως απειλές για τη Δημοκρατία, κρατώντας μακριά τις επικίνδυνες πολιτικές τους.

Το AfD σίγουρα ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. Αλλά αυτό σημαίνει ότι άλλοι απίθανοι «σύντροφοι», όπως το CDU και το BSW (δύσκολα),  μπορεί να βρεθούν με την άλλοτε ασύλληπτη επιλογή της συνεργασίας. Η φαινομενική αδυναμία αυτού του σεναρίου μπορεί να σημαίνει ότι θα δούμε κάποια ενδιαφέρουσα πολιτική στάση όχι μόνο τις επόμενες εβδομάδες, αλλά τους επόμενους μήνες, καθώς η Γερμανία αρχίζει να κοιτάζει μπροστά στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2025.

Δεύτερο: Τι ανησυχεί περισσότερο τoν καγκελάριο Σολτς;

Ενώ τα νομοθετικά σώματα των Πολιτειών έχουν περιορισμένο αντίκτυπο στην εξωτερική και την αμυντική πολιτική της Γερμανίας, ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς ανησυχεί για τον αντίκτυπο των πολιτειακών εκλογών του Σεπτεμβρίου στους στόχους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για την ενέργεια και την πράσινη μετάβαση. Ο κυβερνητικός συνασπισμός των «φαναριών» ιδρύθηκε σε μεγάλο βαθμό στη διπλή υπόσχεση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της οικονομικής στασιμότητας, ωστόσο οι εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούνιο τόνισαν την πτώση στα ποσοστά του συνασπισμού. Στη Θουριγγία, στη Σαξονία και το Βρανδεμβούργο, το AfD ήταν εδώ και καιρό στο επίκεντρο. Με πληθυσμό άνω των τεσσάρων εκατομμυρίων, η Σαξονία έχει μεγαλύτερη επιρροή στο Ομοσπονδιακό Συμβούλιο από τα άλλα δύο κρατίδια, κάτι που θα μπορούσε να σημαίνει συνέχεια στις συζητήσεις εθνικής πολιτικής και λιγότερο πονοκέφαλο για τον Σολτς από το AfD.

Το Βρανδεμβούργο ηγείται της Γερμανίας σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας κατά κεφαλήν, με περισσότερη ηλιακή φωτοβολταϊκή δυναμικότητα και παραγωγή αιολικής ενέργειας (κατά κεφαλήν από οποιοδήποτε άλλο κρατίδιο της χώρας). Ως κόμμα που αμφισβητεί την έννοια της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο, μια νίκη του AfD στο Βρανδεμβούργο και αλλού θα μπορούσε να είναι spoiler για τους στόχους του Βερολίνου για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.

Τρίτο: Θα μπορούσε το αποτέλεσμα των πολιτειακών εκλογών της Κυριακής να επηρεάσει την ικανότητα του Σολτς να κυβερνήσει τον επόμενο χρόνο;

Βραχυπρόθεσμα, δεν είναι πιθανό αυτά τα εκλογικά αποτελέσματα να επηρεάσουν την κυβερνητική ικανότητά του, ενώ ο αντιδημοφιλής τριμερής συνασπισμός του δεν έχει να χάσει τίποτα. Η Γερμανία δεν έχει μια κουλτούρα ψηφοφορίας δυσπιστίας ή προκήρυξης πρόωρων εκλογών εν όψει μιας εκλογικής ήττας για το κυβερνών κόμμα, όπως η Γαλλία, για παράδειγμα. Κανένας από τους τρεις εταίρους του συνασπισμού δεν έχει προς το παρόν λόγο να τινάξει το εκλογικό δέντρο!

Το φιλελεύθερο FDP δεν θα έμπαινε καν στη Βουλή αν γίνονταν εκλογές σήμερα. Οι Σοσιαλδημοκράτες του Σολτς θα είχαν μεγάλες απώλειες. Οι Πράσινοι είναι το μόνο κόμμα που θα μπορούσε δυνητικά να επιβιώσει από την εκλογική ήττα, αλλά δεν υπάρχει λόγος να το διακινδυνεύσει σε αυτό το σημείο. Ετσι, μια σχετικά ασταθής κυβέρνηση συνασπισμού πιθανότατα θα συνεχίσει μέχρι να φθάσουμε στις ομοσπονδιακές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2025.

Τέταρτο: Η επιτυχία του ακροδεξιού AfD δείχνει ότι η Ανατολική και η Δυτική Γερμανία… απομακρύνονται περαιτέρω. H πρωτιά στη μικρή Θουριγγία και η δεύτερη θέση στη Σαξονία υπογραμμίζουν πως οι Ανατολικοί ψηφοφόροι διεκδικούν τη δική τους πολιτική ταυτότητα. Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου τον Νοέμβριο του 1989, ο αείμνηστος πρώην καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας, Βίλι Μπραντ, προέβλεψε ότι η επανένωση θα επέτρεπε, επιτέλους, «αυτό που ανήκει μαζί στο να αναπτυχθεί μαζί». Πόσο αισιόδοξη ακούγεται αυτή η εικόνα 35 χρόνια μετά… Τα ιστορικά αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών από τη Θουριγγία και τη Σαξονία δίνουν μια εικόνα μιας Γερμανίας της οποίας οι ανατολικές και δυτικές περιοχές, αν μη τι άλλο, έχουν βαθιές διαφορές.

Μόνο στις ανατολικές περιοχές το AfD μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει εντολή να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση, όπως έχει ισχυριστεί ο ηγέτης του στη Θουριγγία, Μπιορν Χέκε. Σε καμία από τις δυτικές Πολιτείες δεν προβλέπουν οι δημοσκοπήσεις ότι η Ακροδεξιά θα αμφισβητήσει τόσο σοβαρά τα καθιερωμένα κόμματα της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς (όσο πρόσφατα στη Σαξονία). Στο Βρανδεμβούργο, το κρατίδιο που περιβάλλει την πρωτεύουσα, το Βερολίνο, το AfD αναμένεται, επίσης, να αναδειχθεί ως το ισχυρότερο κόμμα αργότερα αυτόν τον μήνα. Οσο τα εναπομείναντα κόμματα καταφέρνουν να στηρίξουν τον «υγειονομικό κλοιό» γύρω από την Ακροδεξιά και να την εμποδίσουν να κερδίσει την πλειοψηφία, τα όνειρά της για κατάληψη της εξουσίας πιθανότατα θα παραμείνουν απλώς φιλοδοξίες.

Πέμπτο: Οι υπηρεσίες εσωτερικής ασφαλείας της Γερμανίας κατατάσσουν το AfD του Χέκε στη Θουριγγία ως δεδομένα ακροδεξιό. Σε μια συνέντευξή του στη «Wall Street Journal» το 2017, ο Χέκε ισχυρίστηκε ότι «το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι κάποιος παρουσιάζει τον Χίτλερ ως απολύτως κακό». Ενα γερμανικό δικαστήριο έκρινε τον Χέκε ως ένοχο επειδή χρησιμοποίησε εν γνώσει του τη φράση «Ολα για τη Γερμανία» σε ομιλίες (ένα σύνθημα χαραγμένο στα στιλέτα των στρατιωτών της SA, της παραστρατιωτικής πτέρυγας του ναζιστικού κόμματος). Το 2019, ένα άλλο γερμανικό δικαστήριο έκρινε ότι δεν θα ήταν συκοφαντικό να αποκαλεί τον Χέκε ως «φασίστα». Η ακροδεξιά αντιμεταναστευτική στάση του Χέκε ενισχύθηκε σαφώς μετά την επίθεση με μαχαίρι στο πρόσφατα φεστιβάλ του Σόλινγκεν.

Εκτο: Ωστόσο, αντί να απορρίπτουν τα επιχειρήματα του AfD, τα κοινοβουλευτικά κόμματα επικεντρώνονται στην ενίσχυση του αφηγήματος που επίσης τροφοδοτεί ένα επικίνδυνο στοιχείο υπερεθνικιστικής πολιτικής. Το πετυχαίνει αυτό απεικονίζοντας την απέλαση των απορριφθέντων αιτούντων άσυλο ως επείγον μέτρο ασφαλείας. Ο Σολτς αντέδρασε τονίζοντας την ανάγκη περιορισμού της παράτυπης μετανάστευσης, ανακοινώνοντας αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα και συνομιλίες για το θέμα με την αντιπολιτευόμενη Χριστιανοδημοκρατική Ενωση (CDU). Σε μια συνέντευξη στο «Der Spiegel», ο Σολτς δήλωσε: «Μπορούμε να επιλέξουμε ποιος επιτρέπεται να έρθει σ’ εμάς και ποιος όχι». Οι Πράσινοι της Γερμανίας κυκλοφόρησαν ένα έγγραφο που ζητούσε ένα «Zeitenwende» (σημείο καμπής), επαναπροσδιορίζοντας έναν όρο που επινοήθηκε για να περιγράψει τη νέα στρατιωτική εποχή της Γερμανίας σε έκκληση για απελάσεις και ως μέσο ενίσχυσης της εσωτερικής ασφάλειας.

Εβδομο: Η καθιέρωση του AfD ως μιας κυρίαρχης περιφερειακής δύναμης εγείρει σοβαρά και ανησυχητικά ερωτήματα σχετικά με την πολιτική ταυτότητα της Γερμανίας και τον τρόπο με τον οποίο περιορίζει την άνοδο τέτοιων δυνάμεων στο μέλλον.

Για χρόνια, η υπόθεση στη Γερμανία ήταν ότι από τη στιγμή που τα ανατολικά κράτη είχαν «πιάσει» οικονομικά την υπόλοιπη χώρα, η πολιτική τους προοπτική θα ευθυγραμμιστεί. Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, η άνοδος του AfD εκφράζεται ως ψήφος διαμαρτυρίας ενάντια στις συνεχιζόμενες ανισότητες στο εισόδημα, στην απασχόληση και το βιοτικό επίπεδο. Αλλά τα οικονομικά και τα δημογραφικά στοιχεία φτάνουν μόνο τόσο μακριά απλώς για να εξηγήσουν το αποτέλεσμα των ψηφοφοριών της Κυριακής. Ο πληθυσμός της Ανατολής είναι μεγαλύτερος ηλικιακά από αυτόν στη Δύση, αλλά δημογραφικά δεν «αιμορραγεί» πλέον όπως ήταν τα τελευταία χρόνια της αλήστου μνήμης Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας (ΛΔΓ) και τις δύο δεκαετίες που ακολούθησαν (1990-2010).

Ογδοο: Κάθε χρόνο από το 2017, περισσότεροι άνθρωποι μεταναστεύουν από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Η ανεργία είναι υψηλότερη, αλλά μόνο κατά ένα κλάσμα (η πραγματική αντίθεση εδώ είναι μεταξύ της Βόρειας και της Νότιας Γερμανίας). Τα τελευταία δύο χρόνια, οι οικονομίες των ανατολικών κρατιδίων αναπτύσσονται ταχύτερα από αυτές των δυτικών, καθώς παγκόσμιοι παίκτες, όπως η Tesla και η Intel, έχουν δημιουργήσει εργοστάσια στις ανατολικές περιοχές. Τα επίπεδα μετανάστευσης στις ανατολικές περιοχές που προσήλθαν σε κάλπες το βράδυ της Κυριακής είναι από τα χαμηλότερα σε ολόκληρη τη Γερμανία.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε από την κυβέρνηση του Ολαφ Σολτς στις αρχές του τρέχοντος έτους, περίπου το 19% των Ανατολικογερμανών δηλώνει ότι αισθάνεται ότι έχει μείνει πίσω. Αυτό είναι διπλάσιο απ’ ό,τι στη Δύση (8%), αλλά υποδηλώνει ότι το 80% του πληθυσμού των πέντε ανατολικών Πολιτειών δεν αισθάνεται ότι χάνει. Ωστόσο, ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς ψήφισε για ένα κόμμα που, στο παράρτημά του στη Θουριγγία, έχει πιστοποιηθεί ως δεξιό εξτρεμιστικό. Η Ανατολική Γερμανία ψηφίζει διαφορετικά από τη δυτική ακριβώς επειδή έχει ήδη προλάβει και τώρα διεκδικεί το δικαίωμα να έχει τη δική της ξεχωριστή ταυτότητα.

 Ενατο: Οτι το AfD κερδίζει στα ανατολικά, επειδή κατάφερε να κατανοήσει ξεκάθαρα τι συνεπάγεται η Δημοκρατία που διαμορφώθηκε έπειτα από 40 χρόνια υπό την κομμουνιστική κυριαρχία και παραμένει διαφορετικό από αυτό στη Δύση. Αυτό μπορεί να ακούγεται παράδοξο, καθώς η ΛΔΓ ήταν μια μονοκομματική δικτατορία χωρίς ελεύθερες εκλογές και χωρίς διαχωρισμό των κρατικών εξουσιών. Ωστόσο, το καθεστώς της ΛΔΓ διεκδίκησε την έννοια της Δημοκρατίας για τους δικούς του σκοπούς, και μάλιστα με έμφαση. Η ιστορική εμπειρία αυτού του είδους ψευδοδημοκρατίας ήταν μια εξήγηση για τα πώς το AfD κατάφερνε να κινητοποιήσει περισσότερους πρώην μη ψηφοφόρους στα ανατολικά από άλλα κόμματα.

Σε αντίθεση με τα καθιερωμένα κεντρώα κόμματα, το AfD όχι μόνο πραγματοποίησε υπολογίσιμες συγκεντρώσεις στην προεκλογική εκστρατεία, αλλά οργάνωσε spaziergänge («βόλτες») στα κέντρα των πόλεων, που έχουν σχεδιαστεί για να προκαλούν τις ειρηνικές διαμαρτυρίες της Δευτέρας που συνόδευσαν την κατάρρευση της σοσιαλιστικής Ανατολικής Γερμανίας.

Είναι το μόνο κόμμα στη Γερμανία που ζητά ο πρόεδρος να εκλέγεται απευθείας από τους πολίτες και όχι μέσω ομοσπονδιακής συνέλευσης, και έχει υποστηρίξει μια ελβετικού τύπου άμεση Δημοκρατία τακτικών δημοψηφισμάτων. «Στις προεκλογικές του εκστρατείες, το AfD αξιοποίησε πολύ αποτελεσματικά μια εμπειρία που μοιράζεται ευρέως μεταξύ των Ανατολικογερμανών. Ο,τι δεν ακουστεί μέσα από την ψηφοφορία (συμμετέχοντας σε πολιτικά κόμματα, ομάδες πολιτών ή συνδικάτα), τότε μπορεί να επιτευχθεί κινητοποιώντας τις μάζες για διαδηλώσεις στους δρόμους. Υπάρχει κάθε λόγος να μην εμπιστευόμαστε τους ισχυρισμούς του AfD ότι απλώς αντιπροσωπεύει μια διαφορετική δημοκρατική παράδοση. Κάτω από την ιστορία της ενδυνάμωσής του κρύβεται ένα βαθύτατα φασιστικό και ρατσιστικό σκέλος σκέψης, που θεωρεί τους Ανατολικούς ως πιο αγνούς Γερμανούς επειδή αντιστάθηκαν στην πολυπολιτισμικότητα και σε όλες τις ιδέες που εισήλθαν στη Δυτική Γερμανία.