Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Ο ρωσικός στρατός είναι μια υβριδική μορφή που συνδυάζει ένα παραδοσιακό σύστημα στρατευσίμων και εφέδρων, και ένα σύστημα επαγγελματικών συμβάσεων. Ενώ ο ρωσικός στρατός έχει καταβάλει προσπάθειες για να επαγγελματικοποιήσει τις τάξεις του, ιδιαίτερα τα τελευταία 15 χρόνια, εξακολουθεί να βασίζεται σε στρατευσίμους τόσο για τη δύναμη ενεργού υπηρεσίας όσο και για τις εφεδρικές δυνάμεις του σε περίπτωση γενικής επιστράτευσης. Οι περισσότερες μονάδες πρέπει να συμπληρώνονται από στρατευσίμους ή ανακληθέντες εφέδρους για να είναι μάχιμες. Οι συμβασιούχοι στρατιώτες εντάσσονται στις μονάδες ειδικών στελεχών ως και στην ελίτ, ειδικά στις αερομεταφερόμενες μονάδες. Οι μονάδες στελεχών και εφέδρων των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων διατηρούνται σε χαμηλή ετοιμότητα με περιορισμένο αριθμό επαγγελματιών και στρατευσίμων, με την προσδοκία ότι θα στελεχωθούν με εφέδρους σε περίπτωση κινητοποίησης.

Οι Ρώσοι έχουν ήδη χρησιμοποιήσει πολλές μονάδες στελεχών και εφεδρειών στην Ουκρανία και δεν έχουν αποδώσει καλά έναντι των Ουκρανών, με ορισμένες μονάδες να έχουν μάλιστα μεγάλες απώλειες. Η Ρωσία δεν έχει πιθανότατα ένα μεγάλο απόθεμα συμβασιακών μονάδων υψηλής ειδίκευσης, αν και πιθανότατα υπάρχουν κάποιες αδέσμευτες δυνάμεις.

Στρατολογική βάση

Οι ρωσικές Ενοπλες Δυνάμεις στρατολογούν κάθε εξάμηνο, με το φθινοπωρινό στρατό να συγκροτείται από την 1η Οκτωβρίου έως τις 31 Δεκεμβρίου και την εαρινή δύναμη από την 1η Απριλίου έως τις 15 Ιουλίου. Το 2022, το Κρεμλίνο ανακοίνωσε την ανοιξιάτικη κατάταξη στις 18 Φεβρουαρίου. Η στρατεύσιμη ηλικία αφορά όλους τους άνδρες 18 έως 27 ετών, αν και ορισμένοι στρατεύσιμοι μπορεί να είναι έως και 16 ετών. Οι Ρώσοι στρατεύσιμοι υπηρετούν συνήθως ένα έτος. Η ετήσια δεξαμενή στρατολόγησης όλων των Ρώσων στρατιωτικών ανδρών είναι περίπου 1,2 εκατομμύρια άτομα, αν και μόνο περίπου οι μισοί αναγκάζονται να παρουσιαστούν στο τοπικό στρατιωτικό επιτροπάτο/στρατολογικό.

Το ρωσικό Γενικό Επιτελείο ανέφερε ότι στρατολόγησε 127.000 άτομα για το φθινόπωρο του 2021 και 134.000 άτομα την άνοιξη του 2021 από τους 672.000 κληθέντες άνδρες. Ο αριθμός των στρατευσίμων είναι σχετικά σταθερός από έτος σε έτος, με 263.000 το 2020 και 267.000 το 2019. Περίπου 261.000 στρατεύσιμοι από το 2021 υπηρετούν επί του παρόντος σε ρωσικές μονάδες, με τους στρατευσίμους το φθινόπωρο του 2021 να εισέρχονται στον τρίτο μήνα της εκπαίδευσής τους. Οι νέοι στρατεύσιμοι υποβάλλονται σε βασική εκπαίδευση ενός έως δύο μηνών, ακολουθούμενη από τριών έως έξι μηνών προχωρημένη εκπαίδευση, πριν φτάσουν στις μονάδες που τους έχουν ανατεθεί.

Ο ισχύων νόμος απαγορεύει στους στρατευσίμους να αναπτυχθούν σε μάχιμες αποστολές με λιγότερους από τέσσερις μήνες εκπαίδευση. Ωστόσο, ο στρατιωτικός νόμος ή η γενική επιστράτευση θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν την τρέχουσα πολιτική, επιτρέποντας την άμεση πρόσληψη νέων στρατευσίμων ή επιστρατευμένων εφέδρων. Μερικοί από τους στρατευσίμους του φθινοπώρου του 2021 πιθανότατα υπηρετούν ήδη σε μονάδες που πολεμούν στην Ουκρανία. Η ταχεία απασχόληση σχετικά ανεκπαίδευτων εφέδρων είναι απίθανο να αυξήσει ουσιαστικά τη μαχητική ισχύ της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Εφεδρείες

Η ρωσική εφεδρεία έχει πάνω από δύο εκατομμύρια πρώην στρατευσίμους και συμβασιούχους στρατιωτικούς στα χαρτιά, αλλά λίγοι είναι ενεργά εκπαιδευμένοι ή προετοιμασμένοι για πόλεμο. Ιστορικά, μόνο το 10 τοις εκατό των εφέδρων λαμβάνει επανεκπαίδευση μετά την ολοκλήρωση της αρχικής θητείας του. Η Ρωσία δεν διαθέτει τη διοικητική και οικονομική ικανότητα να εκπαιδεύει εφέδρους σε συνεχή βάση. Σύμφωνα με μια ανάλυση της κορυφαίας αμερικανικής εταιρίας RAND του 2019 (που είναι συνολικά και ειδικά συνεργαζόμενη με την αμερικανική Πολεμική Αεροπορία – USAF), η Ρωσία διέθετε μόνο 4.000 έως 5.000 στρατιώτες σε κάτι που θα θεωρούνταν ενεργή εφεδρεία με τη Δυτική έννοια, δηλαδή στρατιώτες που παρακολουθούσαν τακτική μηνιαία και ετήσια εκπαίδευση. Ο Ρώσος υπουργός Αμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού, έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι ρωσικές Ενοπλες Δυνάμεις ήλπιζαν να έχουν 80.000-100.000 ενεργά εφεδρικά μέλη.

Το 2021, ο ρωσικός στρατός ξεκίνησε μια νέα πρωτοβουλία για να καλύψει την έλλειψη έτοιμης εφεδρείας, τη ρωσική Εφεδρεία Μάχης Στρατού (BARS-2021). Το BARS-2021 είχε ως στόχο τη δημιουργία ενεργού εφεδρικού αποθεματικού στρατολογώντας εθελοντές εφέδρους με συμβάσεις τριών ετών. Το BARS-2021 λειτούργησε με την ίδια αρχή με τις εφεδρείες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, όπου οι έφεδροι εκπαιδεύονται ενεργά και αποζημιώνονται. Η ιδέα του BARS-2021 ήταν ότι οι εθελοντές Ρώσοι έφεδροι θα συμμετείχαν τακτικά σε μηνιαίες ασκήσεις και θα διατηρούσαν την ετοιμότητά τους για κινητοποίηση, διατηρώντας παράλληλα τις θέσεις εργασίας τους ως πολίτες. Οι τοπικές διοικήσεις άρχισαν να διανέμουν πληροφορίες σχετικά με την κατάταξη στις ρωσικές εφεδρείες τέλη Αυγούστου και αρχές Σεπτεμβρίου 2021, προσφέροντας σημαντικά οικονομικά κίνητρα. Οι επιλέξιμοι έφεδροι περιλάμβαναν στρατιώτες κάτω των 42 ετών, κατώτερους αξιωματικούς κάτω των 47 ετών, συνταγματάρχες κάτω των 57 ετών και άλλους ανώτερους αξιωματούχους κάτω των 52 ετών. Οι έφεδροι θα συνέχιζαν να εκπαιδεύονται δύο ή τρεις φορές το μήνα.

Οι ρωσικές Ενοπλες Δυνάμεις προσπάθησαν να συστήσουν αποκλειστικά εφεδρικές μονάδες, αλλά πιθανότατα δεν πέτυχαν τους στόχους τους λόγω της χαμηλής συμμετοχής. Το ρωσικό υπουργείο Αμυνας ήλπιζε να στρατολογήσει περισσότερους από 100.000 εφέδρους από τον Αύγουστο του 2021, αλλά είναι απίθανο το Κρεμλίνο να κατάφερε να πετύχει τους στόχους του σε τόσο σύντομο χρονοδιάγραμμα. Η ρωσική κρατική Δούμα ενέκρινε νομοσχέδιο στις 22 Φεβρουαρίου για την ενίσχυση της γενικής επιστράτευσης, καθιστώντας υποχρεωτική την εμφάνιση ανδρών στο γραφείο ενός στρατιωτικού επιτρόπου χωρίς να λάβουν ειδοποίηση στρατολόγησης από τις περιφερειακές Αρχές. Αυτός ο νόμος θα μειώσει τον διοικητικό χρόνο που απαιτείται για την κατάταξη των στρατευσίμων, εάν το Κρεμλίνο ανακοινώσει στρατιωτικό νόμο.

Καθώς η χερσαία επίθεση στην Ουκρανία διαρκεί ήδη πολύ, ο ρωσικός στρατός πιθανότατα βρίσκεται μπροστά στην απαίτηση για νέα πρόσκληση εφεδρείας για να συμπληρώσει πρόσθετες μονάδες και να αντικαταστήσει απώλειες σε αυτές. Από τις 5 Μαρτίου υπάρχουν «ειδικές» αναφορές ότι 3.000 μεμονωμένοι αντικαταστάτες κινητοποιούνται πέρα από τα ρωσικά σύνορα από το Χάρκοβο για να αντικαταστήσουν τις υπολογίσιμες απώλειες ρωσικών μονάδων στις μάχες.

Ηδη από τον Δεκέμβριο του 2021, σύμφωνα με πληροφορίες του υπογράφοντα, η ρωσική Επιτροπή για τις Μητέρες του Στρατιώτη ισχυρίστηκε ότι νέοι έφεδροι άρχισαν να αναπτύσσονται σε μονάδες κοντά στα ουκρανικά σύνορα. Η Επιτροπή ισχυρίστηκε ότι οι νέοι έφεδροι έφθασαν στην Περιφέρεια Μπελγκορόντ στις παρακάτω μονάδες: Εκπαιδευτική Στρατιωτική Μονάδα στο Kovrov (αριθμός μονάδας 306616), 752ο Σύνταγμα Μηχανοκίνητου Τυφεκίου (Valuyki), 3η Μεραρχία Μηχανοκίνητων Τυφεκίων (Boguchar, Valuyki), 4η Μεραρχία Tank Guards και 2η Μεραρχία Μηχανοκίνητων Τυφεκίων Φρουρών. Αμερικανοί αξιωματικοί σημείωσαν στον υπογράφοντα ότι οι Ρώσοι έφεδροι θα ενσωματωθούν σε όλους τους σχηματισμούς, δηλαδή στα 120-125 τάγματα περιμετρικά της Ουκρανίας.

Αξιολόγηση-Συμπεράσματα

Η Ρωσία πιθανότατα εξαντλεί γρήγορα το ανθρώπινο δυναμικό που μπορεί εύκολα να χρησιμοποιήσει για να δημιουργήσει πρόσθετη αποτελεσματική μαχητική ισχύ, ακόμη και όταν οι δυνάμεις της χάνουν την αποτελεσματικότητα μάχης στην Ουκρανία εν μέσω υψηλών απωλειών. Οι ρωσικές προσπάθειες να κινητοποιήσουν περισσότερο ανθρώπινο δυναμικό μπορούν να φέρουν περισσότερους ανθρώπους στις ρωσικές μάχιμες μονάδες, αλλά αυτοί οι άνθρωποι είναι φύσει απίθανο να είναι αρκετά καλά εκπαιδευμένοι ή να έχουν κίνητρα για να επιτύχουν υψηλών προδιαγραφών μαχητική ισχύ. Οι μεμονωμένοι αντικαταστάτες των σημαντικών απωλειών στο πεδίο της μάχης είναι αδύνατον να έχουν την ίδια εκπαίδευση με τους προκατόχους τους, όπως και οι νέες μονάδες ή αυτές που ενισχύονται από αυτούς τους νεοφερμένους οι οποίοι δεν θα έχουν υποβληθεί σε εκπαίδευση σε επίπεδο μονάδας πριν από την απασχόληση.

Γιατί «εξαφανίστηκε» η ρωσική αεροπορία

Δέκα και πλέον ημέρες μετά τη απαράδεκτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Πολεμική Αεροπορία της Μόσχας δεν έχει ακόμη εμπλακεί σε επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας. Η αδράνεια αυτών των ημερών θα μπορούσε να αποδοθεί σε αρκετούς παράγοντες, αλλά η συνεχιζόμενη απουσία μεγάλων αεροπορικών επιχειρήσεων εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τις ικανότητες. Μία από τις μεγαλύτερες «εκπλήξεις» από την αρχική φάση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία ήταν η αδυναμία των στόλων μαχητικών και μαχητικών-βομβαρδιστικών των Ρωσικών Αεροδιαστημικών Δυνάμεων (VKS) να εδραιώσουν την αεροπορική υπεροχή ή να αναπτύξουν έστω μία σημαντική μαχητική ισχύ για την υποστήριξη των χερσαίων δυνάμεων.

Από την πρώτη ημέρα της εισβολής, μια αναμενόμενη σειρά από μεγάλης κλίμακας ρωσικές αεροπορικές επιχειρήσεις δεν υλοποιήθηκε. Μια αρχική ανάλυση των πιθανών λόγων γι’ αυτό εντόπισε πιθανές ρωσικές δυσκολίες με τον μη εντοπισμό των μπαταριών πυραύλων εδάφους-αέρος (SAM), την έλλειψη κατευθυνόμενων πυρομαχικών ακριβείας, ως και τον περιορισμένο αριθμό πιλότων με την απαιτούμενη τεχνογνωσία για τη διεξαγωγή καταλυτικών και ακριβών χτυπημάτων σε υποστήριξη των αρχικών χερσαίων επιχειρήσεων λόγω του χαμηλού μέσου όρου των ωρών πτήσης VKS.

Αυτοί οι παράγοντες παραμένουν σχετικοί, αλλά δεν επαρκούν πλέον από μόνοι τους για να εξηγήσουν την αναιμική δραστηριότητα του VKS, καθώς η επίγεια εισβολή συνεχίζεται πέραν των 11 ημερών. Τα ρωσικά αεροσκάφη έχουν πραγματοποιήσει περιορισμένες εξόδους στον εναέριο χώρο της Ουκρανίας, κατά μόνας ή σε ζευγάρια, πάντα σε χαμηλά υψόμετρα και κυρίως τη νύχτα, για να ελαχιστοποιήσουν τις απώλειες από τα ουκρανικά φορητά συστήματα αεράμυνας (MANPADS) και τα αντιαεροπορικά πυρά. Τα τελευταία χρόνια, οι αναλυτές, συμπεριλαμβανομένου και του υπογράφοντος, έχουν την τάση να επικεντρώνονται στον εντυπωσιακό εκσυγχρονισμό εξοπλισμού μάχης που διεξήγαγε η Ρωσία από το 2010. Πιο συγκεκριμένα, αυτό οδήγησε τη VKS να αποκτήσει περίπου 350 σύγχρονα αεροσκάφη σε μία δεκαετία, όπως μαχητικά αεροσκάφη υπεροχής 35S, μαχητικά πολλαπλών ρόλων Su-30SM και βομβαρδιστικά Su-34. Υπήρξε επίσης μια φιλόδοξη προσπάθεια εκσυγχρονισμού / αναβάθμισης περίπου 110 αναχαιτιστών Mikoyan Mig-31BM/BSM, ως και μικρότερου αριθμού αεροσκαφών εδάφους επίθεσης Su-25SM (3).

Η Ρωσία έχει περίπου 300 σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη που σταθμεύουν συνήθως στη Δυτική και Νότια Στρατιωτική Περιφέρεια -εντός εμβέλειας της Ουκρανίας- και είχε επίσης μετεγκαταστήσει συντάγματα από αλλού στη Ρωσία ως μέρος της στρατιωτικής της συσσώρευσης πριν από την εισβολή. Υπήρχε ξεκάθαρα η πρόθεση να σηματοδοτηθεί τουλάχιστον η χρήση τους, ειδικά υπό το φως της ρωσικής στρατιωτικής επέμβασης στη Συρία από το 2015, η οποία χαρακτηρίζεται από βαριά χρήση αεροσκαφών επί επτά χρόνια. Καθώς η ρωσική χερσαία επίθεση αγωνίζεται να σημειώσει πρόοδο στο βόρειο και ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας και οι απώλειες βαρέων οχημάτων και προσωπικού συνεχίζουν να προκαλούνται από τις ουκρανικές δυνάμεις, η έλλειψη ρωσικής αεροπορικής δραστηριότητας απαιτεί μια σοβαρή εξήγηση.

Ενα άλλο επιχείρημα που ακούστηκε είναι ότι οι στόλοι μαχητικών της VKS κρατούνται σε εφεδρεία, πιθανώς ως αποτρεπτικό μέσο σε περίπτωση τυχόν επέμβασης των δυνάμεων του ΝΑΤΟ. Αυτό όμως είναι απίθανο να συμβεί. Εάν η VKS είναι ικανή για επιχειρήσεις μάχης μεγάλης κλίμακας για να εδραιώσει γρήγορα την αεροπορική υπεροχή έναντι της Ουκρανίας, με το να μην το κάνει αυτό στην πραγματικότητα αποδυναμώνει την πιθανή αποτρεπτική του αξία έναντι των δυνάμεων του ΝΑΤΟ αντί να τη διατηρεί.

Η αποτυχία του φοβισμένου ρωσικού στρατού να συντρίψει γρήγορα τις πολύ μικρότερες και κακώς τοποθετημένες ουκρανικές δυνάμεις, ως και οι μεγάλες απώλειες σύγχρονων οχημάτων και προσωπικού έχουν ήδη επηρεάσει σοβαρά τις διεθνείς αντιλήψεις για την τάχα συμβατική στρατιωτική δύναμη της Ρωσίας. Από την άποψη της αποτροπής του ΝΑΤΟ, το ρωσικό Γενικό Επιτελείο και το Κρεμλίνο έχουν κάθε κίνητρο να χρησιμοποιήσουν την αεροπορική τους δύναμη στον μέγιστο βαθμό για να αποκαταστήσουν μέρος αυτής της χαμένης αξιοπιστίας.

Kάποιοι άλλοι επιχειρηματολογούν ότι η Μόσχα δεν καταστρέφει υποδομές αφού ελπίζει να κατακτήσει και να χρησιμοποιήσει την Ουκρανία ή επιθυμεί να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες αμάχων. Αυτή η εκδοχή ήταν πιθανώς έγκυρη στις πρώτες ημέρες της εισβολής, όταν η ρωσική ηγεσία σχεδίαζε μια γρήγορη στρατιωτική νίκη. Ομως καθώς αυτή η πιθανότητα έχει εξασθενήσει γρήγορα και οι ρωσικές δυνάμεις έχουν επικεντρωθεί σε ένα μοτίβο βομβαρδισμών βαρέος πυροβολικού ως και πυραύλων Κρουζ εναντίον πολλαπλών περικυκλωμένων πόλεων -κυρίως του Χάρκοβο και της Μαριούπολης- αυτή η θεωρία δεν εξηγεί πλέον την έλλειψη μεγάλης κλίμακας χτυπημάτων από τη VKS.

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις 

Ειδήσεις σήμερα

• Πόλεμος στην Ουκρανία: Live οι εξελίξεις από τα μέτωπα του πολέμου
• Πόλεμος στην Ουκρανία – Ζελένσκι: Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ μπορούν να κάνουν περισσότερα
• Ανδραβίδα: Το σκοτεινό παρελθόν του κτήνους – Σήμερα πάει στον ανακριτή
• Προέχει η ασφάλεια των ομογενών και η υποδοχή χιλιάδων προσφύγων
• Παγκόσμια ημέρα γυναίκας 2022 – Τι είναι και πως ξεκίνησε
• Είστε λάθος, κυρία Μαρία Ζαχάροβα

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr