Η ημέρα επικύρωσης της εκλογής του νέου προέδρου, Τζόζεφ Μπάιντεν, ήταν η θρυαλλίδα που φούντωσε τη φλόγα μιας μερίδας της λεγόμενης «αμερικανικής ακραίας Δεξιάς» για να αποτολμήσει ένα πρωτοφανές «πραξικόπημα» με τις ευλογίες του απερχόμενου Ντόναλντ Τραμπ. Με αυτό το «κίνημα» αμφισβήτησης του εκλογικού αποτελέσματος, ο Τραμπ έκλεισε την πιο αμφιλεγόμενη προεδρία στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία. Οποια κι αν είναι η πολιτική τύχη του στο εξής, ο Ντόναλντ Τραμπ θα φέρει πάντα το στίγμα του αποσυνάγωγου και του εξωσυστημικού.

Ο Τζο Μπάιντεν θα αναλάβει την προεδρική εξουσία στις 21 του μηνός, μετά την ορκωμοσία του, και μαζί με τα πολλά βαρίδια που θα κληρονομήσει από τον προκάτοχό του, θα έχει να αντιμετωπίσει αυτό το τμήμα της αμερικανικής Ακροδεξιάς, που εγκολπώνεται πολλά ετερόκλητα στοιχεία – από σκληρούς ρατσιστές, ένοπλες ομάδες και παραστρατιωτικούς που τάσσονται υπέρ ενός νέου εμφυλίου, καθώς και γραφικούς, συνωμοσιολόγους και κάθε λογής περιθωριακούς.

Αυτό το «περιθώριο» διογκώθηκε τα τέσσερα χρόνια της θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επέλεξε να στηριχτεί σε αυτούς περιφρονώντας το κατεστημένο της Ουάσιγκτον και το «βαθύ κράτος» της πολιτικής. Με την αχαλίνωτη δημαγωγία και το πολιτικό του μανιφέστο συμπυκνωμένο στη φράση «Θα κάνουμε την Αμερική μεγάλη» (Make America Great Again – MAGA), ο απερχόμενος πρόεδρος Τραμπ ενίσχυσε τα σκοτεινά ένστικτα, τις παράλογες θεωρίες, ακόμη και τις προσδοκίες απελπισμένων πολιτών που χτυπήθηκαν από την οικονομική κρίση. Η τετραετία Τραμπ ολοκληρώνεται αφήνοντας πίσω μεγάλη πόλωση, φυλετικούς διαχωρισμούς και κοινωνικό διχασμό.

Τα αίτια

Οσοι αναζητούν τα αίτια της σημερινής κατάστασης που θα πέσει στα χέρια του Μπάιντεν σαν καυτή πατάτα, ίσως θα ήταν καλό να θυμηθούν κάποιες από τις προεκλογικές ομιλίες του Τραμπ το 2016, στις οποίες δεν έκρυβε τις προθέσεις του. Ο Τραμπ επέκρινε τότε τη ρεπουμπλικανική ηγεσία επειδή απομακρύνθηκε από τις βασικές αρχές του συντηρητισμού. Ορισμένοι σχολιαστές τονίζουν ότι ο Τραμπ υποστήριζε αρκετές θέσεις του Κόμματος του Τσαγιού (Tea Party) ή και του αμφιλεγόμενου πολιτικού Τζορτζ Γουάλας. «Το Tea Party υπάρχει ακόμη, μόνο που λέγεται “Να κάνουμε την Αμερική Μεγάλη”», δήλωνε τότε ο Τραμπ. Μόνο που σήμερα, το κοινωνικό περιβάλλον είναι πολύ διαφορετικό και αυτές οι θέσεις ή ακόμη πιο ακραίες διαδίδονται ταχύτατα μέσω των κοινωνικών δικτύων (social media). Και οι νεόκοποι αντισυστημικοί δεν είναι παλαιών αρχών πολιτικοί με κοστούμια -όπως τα μέλη του Tea Party, που αποτελούσαν την υπερσυντηρητική πτέρυγα των Ρεπουμπλικανών- αλλά μέλη διαφόρων γκρουπ που αμφισβητούν τους θεσμούς, το Κογκρέσο και όλα όσα συνεπάγονται.

Οπως αναφέρει η «Γκάρντιαν», οι μεγάλες αλλαγές στον πολιτικό χώρο της Ακροδεξιάς και στο περιβάλλον του κοινωνικού περιθωρίου, συνέβησαν σιγά σιγά την τελευταία δεκαετία. Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί επιρρίπτουν ευθύνες εκατέρωθεν – οι μεν για τις περικοπές δημόσιων δαπανών και το Obamacare, οι δε γιατί το «μεγάλο παλαιό κόμμα» στηρίχθηκε σε διχαστικές πολιτικές και, κυρίως, γιατί στήριξε έναν αμφιλεγόμενο υποψήφιο για τον Λευκό Οίκο, όταν είδε ότι οι απόψεις του είχαν απήχηση. Ακόμη και σήμερα, που οι περισσότεροι καταξιωμένοι και υψηλόβαθμοι Ρεπουμπλικανοί καταγγέλλουν τις ακρότητες του Τραμπ, υπάρχουν κάποιοι που υπενθυμίζουν στον κομματικό μηχανισμό ότι «τους έφερε 70 εκατομμύρια ψήφους!». Οι βετεράνοι του κόμματος, που τώρα έχουν γυρίσει την πλάτη στον Τραμπ, δεν ίδρωναν όταν άκουγαν εδώ και καιρό, σε προεκλογικές συγκεντρώσεις του υποψηφίου τους, τις ιαχές για «επερχόμενο εμφύλιο» από οπλισμένους οπαδούς με παραστρατιωτικές στολές, που μιλούσαν για τον «πρόεδρό τους»!

Προειδοποίηση

Οταν το 2016 πολλοί προειδοποιούσαν πως η εκλογή του Τραμπ δεν αποτελεί παροδικό φαινόμενο, αλλά ενίσχυση του κινήματος των ακραίων, δεν υπερέβαλαν – όπως αποδείχθηκε. Ο «τραμπισμός» δεν ακολουθεί τον ίδιο τον Τραμπ στην έξοδο του Λευκού Οίκου. Μπορεί να μην κάθεται πια στο Οβάλ Γραφείο αυτή η πολιτική τάση, αλλά απειλεί να εισβάλει σε κυβερνητικά κτίρια, να επηρεάζει με ακρότητες την κοινή γνώμη, να διαταράσσει το σύστημα θεσμών και αξιών. Το έδειξαν με τον καλύτερο τρόπο οι πράξεις των «αποκριάτικα» ντυμένων οπαδών και των ενόπλων που τριγύριζαν στους διαδρόμους του Καπιτωλίου.

Οι Δημοκρατικοί ήλπιζαν ότι ύστερα από τέσσερα χρόνια λαϊκισμού, πόλωσης και διεθνούς απομόνωσης των ΗΠΑ, θα ερχόταν το τέλος του «Κινήματος MAGA». Ομως, η αμερικανική εργατική τάξη, που έχει χάσει δουλειές και λόγω της πανδημίας, δεν πάει στον Παράδεισο, αλλά στο κίνημα του Τραμπ, οι λιγότερο μορφωμένοι και αποκλεισμένοι από το σύστημα συσπειρώθηκαν γύρω από έναν ηγέτη, ο οποίος κολακεύτηκε από την προσωπική προτίμηση και ακόμη και όταν επικρατούσε η αναρχία στην Ουάσιγκτον, εκείνος τους δήλωνε «σας αγαπάμε!».

Οπως τονίζει στην «Ντόιτσε Βέλε» ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόννης, Κρίστιαν Χάκε, η προεδρία Μπάιντεν θα γνωρίζει ταραχές από τους οπαδούς του Τραμπ, οι οποίοι «δεν θα τον αφήσουν σε χλωρό κλαρί». Ο Τραμπ θα συνεχίσει τις παρεμβάσεις μέσω των social media ή από όπου μπορεί, διασπείροντας ψεύδη και «ντοπάροντας» τους οπαδούς του. Ο ίδιος, άλλωστε, έριξε λάδι στη φωτιά του διχασμού, ανακοινώνοντας ότι δεν θα παραστεί στην ορκωμοσία του Τζο Μπάιντεν – κάτι τέτοιο δεν έχει ξανασυμβεί στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία. Το 45% των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων δεν καταδίκασε την εισβολή στο Καπιτώλιο, ενώ οι οργανωμένες ομάδες των οπαδών του Τραμπ απείλησαν ότι «θα επανέλθουν» – και αυτό δεν δημιουργεί ευοίωνες προοπτικές για την προεδρία Μπάιντεν.