Ολοι όσοι παρευρέθησαν στη Διάσκεψη ήξεραν ότι κάτι μεγάλο θα ακολουθούσε. Η ομιλία του Αμερικανού αντιπροέδρου, Τζέι Ντι Βανς, ηλέκτρισε την ατμόσφαιρα και προκάλεσε αντιδράσεις. Μεταξύ αυτών που αντέδρασαν ήταν και ο πρόεδρος των Ενόπλων Δυνάμεων της Ρεπουμπλικανικής Γερουσίας, Ρότζερ Γουίκερ, ο οποίος είπε ότι η ομιλία Βανς ήταν σαν να είχε γραφτεί από τον ρωσόφιλο δημοσιογράφο Τάκερ Κάρλσον.

Επικρίσεις

Ο Βανς, λοιπόν, είπε ότι η απειλή για την Ευρώπη θα έρθει εκ των έσω και όχι από τη Μόσχα! Επέκρινε τους Ευρωπαίους ηγέτες για τη λογοκρισία των χριστιανικών αξιών και για το ότι δεν κάνουν αρκετά για τη μετανάστευση, αναφερόμενος ονομαστικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Ρουμανία και τη Γερμανία. Οταν ο Βανς τελείωσε την ομιλία του στο Μόναχο, έφυγε από την αίθουσα χωρίς να συμμετάσχει σε καμία συζήτηση, κάτι που δεν έχει ξαναγίνει επί 61 χρόνια. Το σοκ ήταν μεγάλο. Σε μία ημέρα, η ευρωπαϊκή θέση έπρεπε να μετατοπιστεί από το «τίποτα για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία» σε «τίποτα για την Ευρώπη χωρίς την Ευρώπη».

Με τους διατλαντικούς δεσμούς να είναι σε τεντωμένο σχοινί λόγω Τραμπ και συναφών ακροδεξιών παραγόντων, ο Ζελένσκι πιέζει για βαθύτερη ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία, υποστηρίζοντας ότι ο στρατός της Ουκρανίας θα πρέπει να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ασφάλεια της ηπείρου.

Στην επιδίωξή του για… κάποιο καθεστώς ειρήνης, ο Τραμπ φαίνεται να προσφέρει στο Κίεβο μόνο ένα -και μάλλον αναποτελεσματικό- σενάριο επίλυσης του πολέμου: μια «παγωμένη» σύγκρουση κατά μήκος της πρώτης γραμμής. Αυτό το «πάγωμα» θα σήμαινε άμεση παύση των εχθροπραξιών, δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ουδέτερης ζώνης και κάποιες «χλομές» εδαφικές ανταλλαγές.

Ωστόσο, η κατάπαυση του πυρός και η προσωρινή εκεχειρία δεν αποτελούν λύσεις. Είναι απλώς… παυσίπονα και όχι θεραπεία. Ο Τραμπ βλέπει την επίλυση του πολέμου σαν επιχειρηματική συμφωνία, η οποία μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης και να… τιμολογηθεί ανάλογα.

Κόστος

Κατάπαυση του πυρός με τη μορφή «παγωμένης» σύγκρουσης θα σήμαινε υψηλό τίμημα για την Ουκρανία, ειδικά χωρίς πρόσκληση του ΝΑΤΟ και επαρκείς εγγυήσεις ασφαλείας. Μέσω του νέου υπουργού Αμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, η Ουάσιγκτον δήλωσε ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν είναι ρεαλιστική. Αυτή, μάλιστα, δεν είναι μόνο η θέση των ΗΠΑ αλλά και αρκετών Ευρωπαίων.

Ορισμένοι προτείνουν ένα «γερμανικό σενάριο» για την Ουκρανία, επισημαίνοντας τον τρόπο με τον οποίο η Δυτική Γερμανία αποδέχθηκε το ξεχωριστό καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας μέχρι την επανένωση το 1990.

Αυτή η σύγκριση, όμως, αγνοεί μία κρίσιμη λεπτομέρεια: η Ανατολική Γερμανία καθιερώθηκε ως ξεχωριστό κράτος, ενώ η Ρωσία κατέχει ουκρανικά εδάφη μέσω άμεσης στρατιωτικής κατοχής. Αποδεχόμενοι τη ρωσική δικαιοδοσία σε Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ και Κριμαία, αυτόματα εδραιώνεται και η προσάρτησή τους.

Ο πρόεδρος Ζελένσκι έχει καταστήσει σαφές ότι η Ουκρανία δεν θα δεχθεί κάτι τέτοιο, αν και αναγνωρίζει ότι δεν υπάρχουν οι πόροι για την απελευθέρωση των εδαφών αυτών. Επιπλέον, οι δυνατότητες του ουκρανικού στρατού εξαντλούνται καθημερινά. Το ζήτημα υπερβαίνει πυρομαχικά, drones κ.λπ. και επικεντρώνεται στο ανθρώπινο δυναμικό. Η αναπλήρωση στρατιωτών είναι σαφώς πιο δύσκολη από την αναπλήρωση όπλων.

Η Ουκρανία, αυτήν τη στιγμή, αναζητά… δίχτυ ασφαλείας. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα λειτουργούσε ως εγγύηση ασφαλείας. Ωστόσο, ο Ζελένσκι φαίνεται να έχει συμβιβαστεί με την ιδέα ότι αυτό δεν θα συμβεί στο εγγύς μέλλον. Από την άλλη, η Ρωσία, έχοντας αναπληρώσει τους πόρους της και μάθει από τα λάθη της, είναι μόνο θέμα χρόνου να εξαπολύσει νέο γύρο επιθέσεων.

Επιδίωξη

Οι ΗΠΑ επιδιώκουν να μειώσουν τη συμμετοχή τους σε αυτήν τη σύγκρουση. Ο Πιτ Χέγκσεθ, σχολιάζοντας πιθανές εγγυήσεις ασφαλείας, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν θα συμμετάσχουν σε ειρηνευτική δύναμη στην Ουκρανία, αν επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μια ειρηνευτική αποστολή θα ήταν και λογική και αποτελεσματική λύση, παρέχοντας τις απαραίτητες εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία. Μια τέτοια αποστολή θα μπορούσε να διαδραματίσει βασικό ρόλο στη σταθεροποίηση της κατάστασης, στον έλεγχο της ζώνης των συγκρούσεων και την πρόληψη της κλιμάκωσης της βίας. Ωστόσο, παρά τα προφανή πλεονεκτήματα, είναι εξαιρετικά απίθανο η Ρωσία να συμφωνήσει στην ανάπτυξη ειρηνευτικών δυνάμεων στην ουκρανική επικράτεια.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ

Η αναγκαιότητα για ευρωπαϊκές Ενοπλες Δυνάμεις

Ο Ζελένσκι ελπίζει και πιέζει για τη συμμετοχή της Ευρώπης στις διαπραγματεύσεις. Οι εκκλήσεις του Ουκρανού προέδρου για ευρωπαϊκές Ενοπλες Δυνάμεις σίγουρα έχουν απήχηση στον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν. Οι δηλώσεις του για μια ανεξάρτητη Ευρώπη θα γίνουν, επίσης, καλοδεχούμενες από πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι είναι βαθιά δυσαρεστημένοι με την ομιλία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, όπως αποδείχθηκε από την επείγουσα συνάντηση που συγκάλεσε ο Μακρόν στο Παρίσι.

Απειλή

Στις ΗΠΑ, η απειλή που συνιστά η Ρωσία εκτιμάται ανεπαρκώς, ενώ στην Ευρώπη γίνεται αισθητή καθημερινά και ολοένα πιο έντονη. Εξάλλου, ο πόλεμος διεξάγεται σε ευρωπαϊκό έδαφος και οι Ευρωπαίοι έχουν σηκώσει το βάρος των συνεπειών του. Ως εκ τούτου, το Κίεβο υπολογίζει στις ευρωπαϊκές εγγυήσεις ασφαλείας.

Το πρόβλημα είναι ότι η ρωσική απειλή παρερμηνεύεται όχι μόνο στον Λευκό Οίκο αλλά και σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Οσο πιο μακριά από την πρώτη γραμμή τόσο πιο ψεύτικη φαίνεται η «δαμόκλειος σπάθη» που έχει κρεμαστεί πάνω από την Ευρώπη. Για παράδειγμα, ενώ η Πολωνία είναι έτοιμη να επενδύσει πόρους στην αντίσταση κατά της Ρωσίας (και του δορυφόρου της, Λευκορωσίας), στη Γερμανία η αντίληψη της ρωσικής απειλής είναι πολύ πιο ήπια, τόσο μεταξύ της πολιτικής ελίτ όσο και του λαού. Οσο πιο μακριά, δηλαδή, από το πεδίο της μάχης τόσο λιγότερο αισθάνεσαι τον κίνδυνο.

Ωστόσο, με το μειούμενο ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον και το αυξανόμενο ρήγμα στις διατλαντικές σχέσεις, οι ευρωπαϊκές χώρες θα αναγκαστούν να ενωθούν για να ξεπεράσουν τις κοινές προκλήσεις με τις δικές τους δυνάμεις. Επί του παρόντος, η Ευρώπη έχει ένα «παράθυρο» ευκαιρίας για να διεκδικήσει ρόλο ως ενοποιημένο κέντρο εξουσίας στη νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Βασικό στοιχείο αυτού θα πρέπει να είναι η δημιουργία πανευρωπαϊκών Ενόπλων Δυνάμεων. Ο Ζελένσκι επιμένει ότι η Ουκρανία πρέπει να είναι μέρος αυτού του ευρωπαϊκού στρατού. Ενώ οι Ενοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας χρησιμεύουν ως… σπαθί, υπερασπιζόμενες την Ευρώπη από τη ρωσική επιθετικότητα, μια αποτελεσματική άμυνα απαιτεί μια ασπίδα που θα ενισχύσει την ασφάλεια της Ευρώπης.

Και ως προς αυτό, υπάρχουν θετικές ενδείξεις. Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε ότι θα στείλει στρατεύματα σε οποιαδήποτε δύναμη εφαρμογής αναπτυχθεί στην Ουκρανία. Δημοσιεύματα στον Τύπο ανέφεραν ότι ο πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, σχεδιάζει να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες. Η Σουηδία είπε ότι θα μπορούσε, επίσης, να εξετάσει το ενδεχόμενο αποστολής στρατιωτικού προσωπικού, αν και άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, τόνισαν ότι οι συζητήσεις είναι πρόωρες.

Συνεργασία

Καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει αυξανόμενες προκλήσεις, καθίσταται σαφές ότι θα χρειαστεί να αναπτύξει στρατιωτική συνεργασία και στρατηγική ενότητα για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά αυτές τις απειλές. Η προσέγγιση αυτή περιλαμβάνει τη δημιουργία όχι μόνο πανευρωπαϊκών Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και κοινών πρωτοβουλιών για την άμυνα, τις μυστικές υπηρεσίες και την ασφάλεια στον Κυβερνοχώρο. Με αυξημένο εσωτερικό συντονισμό και ενεργό ρόλο για τα ευρωπαϊκά έθνη, η Ουκρανία, ως χώρα στην πρώτη γραμμή αυτής της μάχης, έχει μία μοναδική ευκαιρία να διαδραματίσει εξέχοντα ρόλο στην ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης, ενώ ενσωματώνεται σε νέες μορφές περιφερειακής ασφάλειας. Αυτή η στάση θα ήταν ένα σημαντικό βήμα στην πορεία προς την τελική ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Ουκρανίας.