Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Οι προσπάθειες που έγιναν ήσαν ουσιώδεις και εμπεριστατωμένες ενώ επιταχύνθηκαν ειδικά μετά την υπογραφή του προβληματικού μνημονίου Τρίπολης-Αγκυρας της 27ης Νοεμβρίου 2019, αλλά έλαβαν ώθηση ακόμα μεγαλύτερη μετά την πρόσφατη υπογραφή παρόμοιας συμφωνίας με την Ιταλία για την οριοθέτηση θαλάσσιων περιοχών στο Ιόνιο.

Στον χάρτη

Η γεωγραφική περιοχή που αφορά η συμφωνία του Καΐρου είναι μεταξύ του 26ου και 28ου γεωγραφικού μεσημβρινού. Ο πρώτος διέρχεται από τον Κόλπο του Μεράμπελου στα όρια των νομών Ηρακλείου και Λασιθίου στην Κρήτη και τα όρη της Σητείας, ενώ ο δεύτερος διέρχεται πάνω από τμήμα της Ρόδου. Μεταξύ τους ο 27ος είναι επίσης σημαντικός γιατί διέρχεται από το Καρπάθιο πέλαγος προερχόμενος από το Πυθαγόρειο της Σάμου, δυτικά των Κω, Λέρου και δυτικά της Κάσου. Οπως τονίστηκε και από τα δύο μέρη η συμφωνία στηρίζεται πάνω σε αρχές του Δικαίου της Θάλασσας τις οποίες η Ελλάδα εφαρμόζει και ακολουθεί, ενώ ευχή της Αθήνας είναι να υπάρξουν και άλλες τέτοιες συμφωνίες με γειτονικά ανατολικομεσογειακά κράτη.

Σημαντική ήταν και η στροφή του Καΐρου για να επιτευχθεί η συμφωνία, δεδομένου ότι το στρατιωτικό καθεστώς της Αιγύπτου αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα, όπως η αδυναμία του να αντιμετωπίσει την ισχυρή ασύμμετρη απειλή των ισλαμιστών στο Σινά, η εντυπωσιακή αύξηση σε αριθμό κρουσμάτων του κορονοϊού, η εκ νέου ενισχυόμενη σε ανατρεπτικές ενέργειες Μουσουλμανική Αδελφότητα, η αστάθεια στο δυτικό της μέτωπο λόγω του 9χρονου λιβυκού εμφυλίου πολέμου, καθώς και πολύ σοβαρών ζητημάτων από τα νότια της χώρας, δηλαδή στην εκ μέρους της Αιθιοπίας απόφαση να μην επιτρέπει υπολογίσιμες ποσότητες των νερών του Γαλάζιου Νείλου να φθάνουν στην Αίγυπτο (μέσω Σουδάν) με αποτέλεσμα να πλήττεται η αγροτική οικονομία και παραγωγή σε μία από τις πιο φτωχές χώρες του Αραβικού Συνδέσμου που κατά βάση η οικονομία της υποστηρίζεται από τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

«Πονηρή» Τουρκία

Η Τουρκία και η νόμιμη κυβέρνηση Σάρατζ στην Τριπολιτάνα (βάσει των δεδομένων του ΟΗΕ ως και επειδή είναι αναγνωρισμένη από το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.) εξέφρασαν -όπως ήταν αναμενόμενο- την κάθετη διαφωνία τους με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία, ενώ η ανακοίνωση των ΗΠΑ ήταν πάλι… ποντιοπιλατική, διφορούμενη και βερμπαλιστική. Είναι γνωστό ότι η Τουρκία δεν αποδέχεται ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, άρα απορρίπτει τη διμερή συμφωνία Αθήνας-Καΐρου.

Η συμφωνία -όπως έχω επισημάνει- από την πρώτη στιγμή θα στρατιωτικοποιήσει περαιτέρω την ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και ειδικά στο ΝΑ Αιγαίο, στο σύμπλεγμα Μεγίστης/Καστελλόριζου καθώς και στον γεωγραφικό «χώρο» του μνημονίου Ερντογάν-Σάρατζ, με όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά, συμπεριλαμβανομένων και «θερμών κρίσεων». Οι αναμενόμενες πολύ σοβαρές εξελίξεις στην περιοχή θα επηρεαστούν από την επόμενη φάση της διευρυμένης αντιπαράθεσης στη Λιβύη, καθώς και από τις προωθημένες κινήσεις και επιλογές του τουρκικού ναυτικού στο πλαίσιο του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας». Η Αγκυρα -όπως αποκαλύπτω σε άλλο άρθρο μου στην εφημερίδα- έχει προχωρήσει σε σειρά μυστικών επαφών και συνεργασιών με διάφορα κράτη της Μεσογείου, της βορειοαφρικανικής ακτής και της υποσαχάριας Αφρικής.

Ανησυχία

Σύμφωνα με πληροφορίες μου, η πρόσφατη «μυστική» συνάντηση του Τσαβούσογλου με τον αντιπρόεδρο της επιτροπής της Ε.Ε. και υπεύθυνο για τα θέματα ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής, Ισπανό Ζοζέπ Μπορέλ, στη Βαλέτα της Μάλτας, σε συνδυασμό με την τριμερή Τουρκίας-Λιβύης-Μάλτας σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών  στην Τρίπολη την περασμένη Πέμπτη θα πρέπει να προκαλούν προβληματισμό και ανησυχία σε Ελλάδα και Κύπρο γιατί έχουν υπογραφεί διάφορες μορφές συνεργασίας σε θέματα άμυνας, ασφάλειας, χειρισμού μεταναστευτικών ρευμάτων ως και κοινών διπλωματικών ενεργειών. Αίσθηση προκαλεί το ότι η Μάλτα, αν και κράτος-μέλος της Ε.Ε. από το 2004, ενεργεί στην ευρύτερη περιοχή της μη δίνοντας σημασία στο ότι η Ελλάδα και η Κύπρος ανήκουν στην Ε.Ε., ενώ η Τουρκία βρίσκεται σε διαφορετικό μήκος κύματος.

Υπό τις παρούσες συνθήκες είναι θέμα ελάχιστου χρόνου να δοθεί το «πράσινο φως» στην τουρκική κρατική εταιρία πετρελαίων TRAO από το αρμόδιο υπουργείο ενέργειας στην Αγκυρα για να προχωρήσει σε έρευνες μέσα στα γεωγραφικά όρια του τουρκολιβυκού μνημονίου, πιθανότατα από την πλευρά της Λιβύης. Και όπως έχω γράψει, με τις επιλογές της η Αγκυρα δεν παρέχει χώρο για πραγματικά σοβαρές διαπραγματεύσεις για αυτό και οι μελλοντικές εξελίξεις στην περιοχή μας είναι δυσοίωνες…

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση