Η αρχή έγινε με το 12,6% του AfD (Eναλλακτική για τη Γερμανία) που αναδείχθηκε τρίτο κόμμα τον Σεπτέμβριο με 92 βουλευτές και συνεχίστηκε με το 26% του αυστριακού Κόμματος Ελευθερίας (FPO) στις εκλογές της Κυριακής.

«Οι γερμανικές εκλογές επανέφεραν το λαϊκισμό στο επίκεντρο της συζήτησης και οι αυστριακές εκλογές τον ενίσχυσαν», συμπύκνωσε ο πολιτικός επιστήμονας του αμερικανικού Πανεπιστημίου της Τζόρτζια, Κας Μούντε, συστηματικός μελετητής του ακροδεξιού φαινομένου.

Τα γεγονότα θυμίζουν σίκουελ του 2000, όταν δεν υπήρχε καν υποψία προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη. Παρ’ όλα αυτά ο μακαρίτης ηγέτης του FPO, Γκεργκ Χάιντερ (ενός κόμματος που ιδρύθηκε το 1956 από… ξέμπαρκα ορφανά του ναζισμού), κέρδισε 26,9% στο γύρισμα της χιλιετίας και συμμάχησε με το Λαϊκό Κόμμα (OVP) του καγκελάριου Βόλφγκανγκ Σιούσελ, ο οποίος επικρίθηκε σφοδρότατα επειδή έβαλε στην κυβέρνησή του «μεταλλαγμένους» επιγόνους του Χίτλερ. Τότε η Ε.Ε. επέβαλε διπλωματικές κυρώσεις και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απείλησε με άμεση αποβολή τους Αυστριακούς ευρωβουλευτές αν η κυβέρνησή τους παραβιάσει τις ευρωπαϊκές αρχές. Το Ισραήλ απέσυρε τον πρεσβευτή του από τη Βιέννη και οι «New York Times» προέτρεψαν τον πρόεδρο Μπιλ Κλίντον να το μιμηθεί. Με τούτα και με κείνα η «δεξιό-ακροδεξιά» κυβέρνηση της Αυστρίας επιβίωσε σαν ευρωπαϊκός παρίας ως το 2006, οπότε και κατέρρευσε.

Σχεδόν 17 χρόνια μετά βρίσκεται στα σκαριά ένας δεύτερος συνασπισμός των ίδιων κομμάτων, αλλά με ακόμη σκληρότερη ατζέντα στο μεταναστευτικό, σε θέματα συνόρων, αλλά και σε ευρύτερα ζητήματα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, όπου οι Αυστριακοί βάζουν πρώτα τα δικά τους συμφέροντα, όπως οι γειτονικές χώρες του Βίσεγκραντ (Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία), προάγοντας έναν μεσοπολεμικού τύπου κεντροευρωπαϊκό εθνικισμό.
Ισως το πιο ανησυχητικό πολιτικό συμπέρασμα των πρόσφατων εξελίξεων να είναι το… θόλωμα των διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα στα κεντροδεξιά και τα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης, καθώς για να επιπλεύσουν εκλογικά οι παραδοσιακοί συντηρητικοί υιοθετούν όλο και σκληρότερους τόνους απέναντι στη μετανάστευση, στο Ισλάμ και την εσωτερική ασφάλεια.

Το πράττει η γαλλική Δεξιά από την εποχή του Νικολά Σαρκοζί, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι στα φαβορί για την ηγεσία των Ρεπουμπλικανών συγκαταλέγεται τώρα ο σκληροπυρηνικός Λοράν Βοκιέ, με θέσεις που παραπέμπουν στη Λεπέν. Ακόμη και ο φιλελεύθερος Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε αναγκάστηκε να παίξει το εθνικιστικό χαρτί αξιοποιώντας μια σκληρή αντιπαράθεση με τον Ταγίπ Ερντογάν γύρω από τις απαγορεύσεις προεκλογικών ομιλιών Τούρκων πολιτικών στην Ολλανδία για το τουρκικό συνταγματικό δημοψήφισμα. Ας μην ξεχνάμε ότι στο τελευταίο προεκλογικό του σποτ ο Ρούτε, μολονότι καταδίκασε το ρατσισμό, τόνισε πως οι ξένοι στην Ολλανδία θα πρέπει να σέβονται τους νόμους και τα έθιμά της. Ανάλογο σποτάκι ένιωσε την ανάγκη να γυρίσει και ο απερχόμενος σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος της Αυστρίας, Κρίστιαν Κερν – δείγμα του αρνητικού «γκελ» που κάνει στην αυστριακή κοινωνία το τρίπτυχο Ισλάμ, άσυλο, μετανάστευση.

Για το γαλλογερμανικό δίδυμο Μέρκελ-Μακρόν, που προσπαθεί ακόμη να βρει τη χημεία του για να αλλάξει την Ευρώπη, η συμμαχία Λαϊκών-Ελευθέρων στην Αυστρία θα είναι ό,τι χειρότερο. Σαν να μην έφταναν τα προβλήματα του Brexit, της Καταλονίας και της ευρωζώνης, η κατ’ ουσίαν προσχώρηση της Αυστρίας στις χώρες του Βίσεγκραντ δυναμιτίζει κάθε προσπάθεια διαμόρφωσης κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για το άσυλο και τη μετανάστευση – κάτι που ακούγεται σαν πολύ άσχημο νέο για Ελλάδα και Ιταλία.

Η Αυστρία έχει κι άλλους λόγους να εξελιχθεί εκ νέου σε προβληματικό παιδί της Ε.Ε. Ο ακροδεξιός ηγέτης και υποψήφιος αντικαγκελάριος Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε τυγχάνει ένθερμος οπαδός του… Πούτιν και ζητά να αρθούν ευρωπαϊκές κυρώσεις στη Ρωσία για το Ουκρανικό. Οι φραστικοί όρκοι πίστης στην ευρωπαϊκή ιδέα του 31χρονου επόμενου καγκελάριου Σεμπάστιαν Κουρτς ακούγονται ελάχιστα πειστικοί στις Βρυξέλλες, δεδομένης της ιδιαίτερα θερμής σχέσης του με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπαν, γνωστό «παραβάτη» των ευρωπαϊκών δημοκρατικών αξιών κι επίσης στενό φίλο της Ρωσίας. Αρκεί να θυμίσουμε ότι ως «αμούστακος» υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας, ο Κουρτς είχε συγχαρεί τον Ορμπαν για το φράχτη στα σύνορα Ουγγαρίας-Σερβίας, που ανέκοψε τους πρόσφυγες του Βαλκανικού Διαδρόμου.

«Οπωσδήποτε πρέπει να αναμένουμε εντάσεις μεταξύ Αυστρίας-Ε.Ε.», σημείωσε ο αναλυτής του Economist, Πέπαϊν Μπέργκσεν, ιδίως στο δεύτερο εξάμηνο του 2018, όταν η Αυστρία θα αναλάβει την ευρωπαϊκή προεδρία στην τελική ευθεία των διαπραγματεύσεων του Brexit.

Μπορεί στο πλαίσιο των «ριζικών πολιτικών αλλαγών» που εξήγγειλε ο Κουρτς να άλλαξε και το χρώμα του Λαϊκού Κόμματος από μαύρο σε… τιρκουάζ, αλλά αυτό δεν παρηγορεί σε τίποτε τον Πράσινο πρόεδρο της Αυστρίας, Αλεξάντερ Φαν ντερ Μπέλεν, ο οποίος, σύμφωνα με το πρακτορείο Associated, κινδυνεύει να καταστεί όμηρος της Ακροδεξιάς. Τον Δεκέμβριο ο Μπέλεν είχε νικήσει στο νήμα τον ακροδεξιό υποψήφιο Νόρμπερτ Χόφερ, αλλά οι περιορισμένες αρμοδιότητές του δεν του επιτρέπουν ούτε να επηρεάσει τις κυβερνητικές συμμαχίες ούτε να παρέμβει –πλην ακραίων εξαιρέσεων- στην κυβερνητική πολιτική.

Ο χάρτης της ακροδεξιάς στην Ευρώπη

Εχοντας ήδη εξετάσει τα κέρδη της εθνικιστικής/αντιευρωπαϊκής Ακροδεξιάς σε Γερμανία και Αυστρία, ας δούμε πώς έχει σήμερα η κατάσταση σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

ΓΑΛΛΙΑ

Η Μαρίν Λεπέν πέρασε στο β’ γύρο των προεδρικών εκλογών τον Απρίλιο, αλλά περιορίστηκε στο 34%, χάνοντας καθαρά από τον φιλελεύθερο κεντρώο Εμανουέλ Μακρόν. Ακόμη κι έτσι διπλασίασε το 17,8% του πατέρα της Ζαν-Μαρί στις προεδρικές εκλογές του 2002, απέναντι στον Ζακ Σιράκ.

Στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου το Εθνικό Μέτωπο εξέλεξε μόνο 8 βουλευτές εξαιτίας του εκλογικού συστήματος, ενώ η «φαγωμάρα» για την πολιτική γραμμή το οδήγησε πρόσφατα σε de facto διάσπαση. Αποχώρησε από το κόμμα ο αριστερών καταβολών συνεργάτης της Λεπέν, Φλοριάν Φιλιπό (υποστηρικτής του Frexit), με αποτέλεσμα η αρχηγός να κάνει φιλοευρωπαϊκή στροφή, εγκαταλείποντας τα περί εξόδου από το ευρώ και δημοψηφίσματος για την Ε.Ε. Ταυτόχρονα όμως θα σκληρύνει τη γραμμή του κόμματος σε θέματα μεταναστών και ασφάλειας.

ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Το αντι-ισλαμικό Κόμμα Ελευθερίας (PVV) του Χέερτ Βίλντερς ονειρευόταν πρωτιά ή έστω ένα ποσοστό γύρω στο 20% στις εκλογές του Μαρτίου. Τελικά τερμάτισε δεύτερο με 13,1% κατακτώντας 20 από τις 150 έδρες κι έμεινε στην αντιπολίτευση. Η τετρακομματική κεντροδεξιά κυβέρνηση, που σχημάτισε ο Μαρκ Ρούτε την προηγούμενη εβδομάδα ύστερα από εξάμηνες (!) διαβουλεύσεις, θα εφαρμόσει αυστηρότερα μέτρα για τους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο, που περιλαμβάνουν περικοπή επιδομάτων.

ΙΤΑΛΙΑ

Η Βόρεια Λέγκα συμφώνησε προ ημερών για μετεκλογική συμμαχία με τον Μπερλουσκόνι, αν τα κόμματα της Δεξιάς κερδίσουν πλειοψηφία στις εκλογές της επόμενης άνοιξης. Αποτελεί αίνιγμα αν το κόμμα του Ματέο Σαλβίνι θα βάλει νερό στο κρασί της αντιευρωπαϊκής και αντιμεταναστευτικής του ατζέντας σε περίπτωση που φορέσει το κοστούμι της εξουσίας. Ο Μπερλουσκόνι πάντως έστειλε ήδη διαπιστευτήρια στις Βρυξέλλες, αποκηρύσσοντας τα περί επιστροφής στη λιρέτα. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν στη Λέγκα γύρω στο 14%.

ΣΟΥΗΔΙΑ

Οι Σουηδοί Δημοκράτες -με ρίζες στο νεοναζιστικό κίνημα- έκαναν την έκπληξη τον Σεπτέμβριο του 2014 κατακτώντας την τρίτη θέση με 13% και κερδίζοντας 48 από τις 349 έδρες της Βουλής. Η συγκυρία τούς ευνοεί εν όψει των εκλογών του Σεπτεμβρίου 2018, καθώς τα κόμματα του «συνταγματικού τόξου» (οι Σοσιαλιστές που ηγούνται της κυβέρνησης, οι Μετριοπαθείς της αντιπολίτευσης και οι μικρότεροι σύμμαχοί τους) έχουν καταλήξει σε συμβιβασμό αμοιβαίας ανοχής την επόμενη οκταετία. Πάντως η Σουηδία έχει πάψει από καιρό να είναι «παράδεισος των μεταναστών», έχοντας βάλει φρένο στην ανεξέλεγκτη απονομή ασύλου και παροχών.

ΟΥΓΓΑΡΙΑ

To φασίζον Κίνημα για μια Καλύτερη Ουγγαρία (γνωστό ως Jobbik) λειτουργεί σαν άτυπη ακροδεξιά πτέρυγα του κόμματος Fidesz του πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν, προσθέτοντας πινελιές ρατσισμού και αντισημιτισμού. Είναι δεύτερο σε δύναμη (!) και ουσιαστικά δίνει αέρα στον Ορμπαν απέναντι στη φιλοευρωπαϊκή, κεντροαριστερή αντιπολίτευση.

ΣΛΟΒΑΚΙΑ

Τον Μάρτιο του 2016 το νεοναζιστικό «Κόμμα του Λαού η Σλοβακία μας» (πολλές ομοιότητες με τη Χρυσή Αυγή) επωφελήθηκε από την προσφυγική κρίση για να μπει για πρώτη φορά στη Βουλή, με 14 έδρες επί συνόλου 150.

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

Για πρώτη φορά στην κυβέρνηση της Βουλγαρίας μπήκε τον Μάιο και ο ακροδεξιός συνασπισμός «Ενωμένοι Πατριώτες», που ήρθε τρίτος στις εκλογές με ποσοστό κοντά στο 10%. Είναι ο μικρότερος κυβερνητικός εταίρος του πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ, με έντονα εθνικιστικό και αντιμεταναστευτικό πρόγραμμα.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής