Ο Σεπτέμβριος είναι πάντα ο μήνας της επανεκκίνησης, αλλά και των λογαριασμών. Οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί δοκιμάζονται μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, ενώ οι δαπάνες για τη νέα σχολική χρονιά δεν είναι αμελητέες.

Για το λόγο αυτό το ζήτημα της ακρίβειας βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας των νοικοκυριών. Τα μηνύματα διεθνώς δεν είναι καλά. Το πετρέλαιο παίρνει ξανά την ανηφόρα, οι τιμές των σιτηρών αυξάνονται λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, οι πρώτες ύλες έχουν μπει σε τροχιά κερδοσκοπικών παιχνιδιών με τελικό αποδέκτη τον καταναλωτή.

Το ελαιόλαδο έχει ξεφύγει, η βουτιά στην παραγωγή της Ισπανίας, που τροφοδοτεί σχεδόν το 50% της παγκόσμιας ζήτησης, έχει εκτινάξει τις τιμές. Ελληνες παραγωγοί προτιμούν να προωθήσουν το λάδι στο εξωτερικό επιτυγχάνοντας συμφέρουσες συμφωνίες. Υπολογίζεται ότι φέτος θα ξεπεράσουν το 1 δισεκατομμύριο οι εξαγωγές ελαιόλαδου, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η προσφορά και να ωθούνται ανοδικά οι τελικές τιμές στην εγχώρια αγορά.

Γενικώς οι αυξήσεις στα τρόφιμα κινούνται με διψήφια ποσοστά εδώ και αρκετούς μήνες, περιορίζοντας το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Το πρόβλημα δεν πρέπει να πάρει άλλες διαστάσεις, γιατί δεν οφείλεται μόνο στη διεθνή συγκυρία αλλά και στην έλλειψη ανταγωνισμού, που είναι ο προθάλαμος της απληστίας των κερδών.

Ο πληθωρισμός ανεβαίνει διεθνώς λόγω υστέρησης στο σκέλος της προσφοράς, η ζήτηση παραμένει υψηλή, όπως και η κατανάλωση, μετά το διετές σοκ της πανδημίας, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η αναχαίτισή του, παρά τις αλλεπάλληλες αυξήσεις επιτοκίων.

Η κυβέρνηση οφείλει να αντιμετωπίσει τις στρεβλώσεις στην αγορά, που δημιουργούν συνθήκες αισχροκέρδειας. Η οικονομία πηγαίνει καλά χάρη στην ανάπτυξη, η ανεργία μειώνεται, αλλά τα εισοδήματα δεν μπορούν να ακολουθήσουν τον αυξητικό ρυθμό των τιμών, ιδίως σε βασικά αγαθά.

Η επέκταση του Market Pass μπορεί να «σβήνει» αυξήσεις έως 10% στα προϊόντα, αλλά δεν θεραπεύει το πρόβλημα, όσο ανεβαίνουν οι τιμές, η αγοραστική δύναμη μειώνεται.

Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν, όμως σε είδη όπως γαλακτοκομικά, ψωμί, λάδι και αβγά θα μπορούσαν να ξεκινήσουν σοβαροί έλεγχοι στην αλυσίδα παραγωγής και διακίνησης. Επιπλέον υπάρχουν ενδείξεις ότι παραγωγοί δεν έχουν πρόβλημα να υπερτιμολογήσουν πωλήσεις τους προς τους εμπόρους, καθώς η φορολόγηση είναι μικρή ή και μηδενική, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει η πρώτη τιμή, βάσει της οποίας διαμορφώνονται τα ποσοστά κέρδους μέχρι τα αγαθά να φτάσουν στα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Η μείωση του ΦΠΑ δεν είναι βέβαιο ότι θα φτάσει στον τελικό καταναλωτή, όταν μάλιστα ο πληθωρισμός των τροφίμων κινείται σε υψηλά επίπεδα και γρήγορα μπορούν να «απορροφηθούν» οι ελαφρύνσεις από τους χαμηλότερους συντελεστές. Στην Ισπανία, το μέτρο που εφαρμόσθηκε για τρόφιμα πρώτης ανάγκης δεν απέδωσε τα αναμενόμενα.

Συνολικά, η αγορά απαιτεί τομές που δεν έχουν γίνει επί δεκαετίες. Τώρα όμως που ο πληθωρισμός τροφίμων τρέχει, δεν υπάρχουν περιθώρια για καθυστερήσεις. Το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς είναι η ακρίβεια, η οποία «ροκανίζει» εισοδήματα αλλά προκαλεί και δυσαρέσκειες.