Ας γυρίσουμε νοερά στη Λιβύη του 2006, μία πενταετία πριν από την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι. Τη χρονιά εκείνη, ο υδρολόγος Αμπντούλ Ουανίς Ασούρ εκπόνησε μία μελέτη για τα φράγματα που προστάτευαν το λιμάνι της Ντέρνα, επιβεβαιώνοντας κάτι που αποτελούσε κοινό μυστικό στους κατοίκους. Σε περίπτωση πλημμύρας κινδύνευαν να πνιγούν σαν τα ποντίκια. «Ανακάλυψα ένα σωρό προβλήματα στην κοιλάδα της Ντέρνα», δήλωσε, 17 χρόνια μετά, ο Λίβυος επιστήμονας στο πρακτορείο Reuters, κι ενώ μεσολάβησε η επέλαση του «Ντάνιελ» με τους 11.300 καταγεγραμμένους νεκρούς και τους δεκάδες χιλιάδες αγνοουμένους. «Τα φράγματα είχαν αποκτήσει ρωγμές», λέει, «ενώ οι βροχοπτώσεις είχαν ενταθεί, όπως και τα πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή».

Σε περσινή του εργασία, ο Ασούρ προειδοποίησε για τελευταία φορά τους αρμοδίους να συντηρήσουν τα φράγματα, ειδάλλως θα συμβεί αυτό που έγινε. Δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που έκρουσε τον κώδωνα.

Ομως η Δημόσια Επιτροπή Υδάτων της Λιβύης περιορίστηκε σε αυτοψίες μαζί με εκπροσώπους ξένων εταιριών και τίποτα περισσότερο. Κοντολογίς, ήξεραν ότι επίκειται καταστροφή, αλλά την άφησαν να συμβεί. Εκείνοι, βλέπετε, ήταν ασφαλείς στην Τρίπολη, κάνοντας ντιλ με τους Τούρκους για τις στρατιωτικές βάσεις, με τους Ιταλούς για το Μεταναστευτικό, με τους Δυτικούς για τα πετρέλαια και παίζοντας πόλεμο με τις δυνάμεις του Χαφτάρ στη Δυτική Λιβύη.

Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς να περιμένεις πολλά από ένα αποτυχημένο κράτος (failed state) που οι Δυτικοί φρόντισαν να διαλύσουν, όπως τη Συρία και το Ιράκ. Για την ιστορία, τα φράγματα της Ντέρνα κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του ’70 από Γιουγκοσλάβους μηχανικούς και αποτελούσαν πρότυπα έργα υποδομής στην εποχή τους. Το ερώτημα που θα παραμείνει αναπάντητο είναι τι θα είχε συμβεί αν ζούσε ο Καντάφι – ή έστω αν κάποιος από το… σόι τον είχε διαδεχθεί ομαλά. Θα είχαν προχωρήσει τα απαραίτητα έργα συντήρησης στην Ντέρνα; Θα είχε αποφευχθεί η τραγωδία, τουλάχιστον σε αυτή την έκταση; Τέτοια ώρα, τέτοια λόγια…