Ένας πόλεμος στη συγκεκριμένη περιοχή μπορεί να οδηγήσει σε διακοπή της παραγωγής και αύξηση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου παγκοσμίως. Αυτό επηρεάζει την ενεργειακή ασφάλεια και το κόστος ενέργειας για όλες τις χώρες.

Του Δρ. Αθανάσιου Καζάνα*

Σημαντική αρνητική επίπτωση εκτιμάται στις παγκόσμιες εμπορικές συναλλαγές, καθώς μια γενικευμένη κατάσταση θα μπορούσε να διακόψει τις εμπορικές ροές και να οδηγήσει σε έλλειψη προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή η εξέλιξη θα οδηγήσει στην αύξηση των τιμών ορισμένων προϊόντων, όπως τροφίμων και ενέργειας, προκαλώντας όξυνση των πληθωριστικών πιέσεων, περιορίζοντας ακόμη περισσότερο την αγοραστική δύναμη του πληθυσμού.

Πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των γειτονικών της Μέσης Ανατολής, θα αντιμετωπίσουν αυξημένα κόστη στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας κάτι που μπορεί να επηρεάσει τα δημοσιονομικά τους αποτελέσματα, και, επομένως, τη δυνατότητά τους να μπορούν να αντιδράσουν χρησιμοποιώντας τα δημοσιονομικά τους εργαλεία σε οικονομικές διαταραχές, απειλώντας τη μακροικονομική σταθερότητα.

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές αντιδρούν, και ενίοτε με έντονες διακυμάνσεις, στην πολιτική και γεωπολιτική αβεβαιότητα με αποτέλεσμα να υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να παρατηρηθεί πτώση των τιμών των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, αύξηση των επιτοκίων και αστάθεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Κάτι ανάλογο παρατηρήθηκε την πρώτη εβδομάδα, και στο ελληνικό χρηματιστήριο, που δείχνει ότι οι αγορές ανησυχούν καθώς αυξάνεται η επικείμενη κλιμάκωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον όπου οι αποδόσεις των ομολόγων είναι αυξημένες, οι τιμές πετρελαίου έχουν αυξηθεί σημαντικά, το αμερικανικό νόμισμα ανατιμάται ενώ ο πληθωρισμός, και ειδικά των τροφίμων, δεν έχει τιθασευτεί. Αυτή η κατάσταση, επομένως, συντηρεί υψηλά επιτόκια αποθαρρύνοντας τις επενδύσεις, είτε πρόκειται για εγχώριες είτε για ξένες, καθώς οι επιχειρήσεις και τα διεθνή κεφάλαια συνήθως αναζητούν σταθερό περιβάλλον για τις τοποθετήσεις τους.

Πιθανή κλιμάκωση των συγκρούσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των προσφύγων προκαλώντας μια νέα ανθρωπιστική κρίση, απαιτώντας, επομένως, ανθρωπιστική βοήθεια και πρόσθετες δαπάνες από τις διεθνείς κοινότητες. Το γεγονός αυτό μπορεί να επηρεάσει τη γεωπολιτική αστάθεια σε ολόκληρη την περιοχή, με απρόβλεπτες επιπτώσεις στις οικονομίες των γειτονικών, και όχι μόνο, χωρών.

Όλες αυτές οι επιπτώσεις τείνουν να αυξάνουν τον ρυθμό πληθωρισμού και να οδηγούν την οικονομία σε στασιμότητα, ένα φαινόμενο γνωστό ως «στασιμοπληθωρισμός». Όπως επεσήμανε και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, αν και είναι νωρίς να μιλήσουμε για στασιμοπληθωρισμό, εντούτοις, οι πόλεμοι τείνουν να είναι “στασιμοπληθωριστικοί” καθώς αυτό το τοξικό μείγμα υψηλού πληθωρισμού και επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας, μερικές φορές, προκύπτει από ακριβότερες εισαγωγές πρώτων υλών.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι ακριβείς επιπτώσεις ενός πολέμου στη Μέση Ανατολή θα εξαρτηθούν από την κλίμακα και τη διάρκειά του, καθώς και από τις αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας και των εμπλεκόμενων χωρών. Ειδικά, δε, οι επιπτώσεις στην οικονομία της Ευρωζώνης θα εξαρτηθούν από τον βαθμό ευελιξίας των δημοσιονομικών αρχών αλλά και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Το πρόσφατο παρελθόν (βλέπε πανδημία Covid-19) έχει δείξει πως η δημοσιονομική αλλά και η νομισματική πολιτική στην ΕΕ, διαθέτουν την ευελιξία ώστε να μπορούν να αμβλύνουν τις επιπτώσεις αρνητικών διαταραχών και παράλληλα να θέτουν τις βάσεις για την επίτευξη της μακροοικονομικής σταθερότητας.

*Επίκουρος καθηγητής, Διευθυντής Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Οικονομικής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ

Ειδήσεις σήμερα