Μετά την αποβίβαση των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Σμύρνη, ο δεσπότης με τους λόγους του συνεχώς ενίσχυε και ενθουσίαζε τον ελληνικό πληθυσμό της Μητροπόλεώς του. Ο Φιλιππίδης γράφει πως η φλογερή αγάπη του στον Θεό και στην Ελλάδα αποτελούσε πάντοτε πηγή ενισχύσεως της εξ ιδιοσυγκρασίας αισιοδοξίας του. Παράλληλα αισθανόταν ένα δέος μπρος στο εγχείρημα.

Η πάλη αυτή μεταξύ πίστεως και αισιοδοξίας από τη μία και δέους από την άλλη αποτυπωνόταν στο βλέμμα του προς τους δύο μεγάλους ζωγραφικούς πίνακες που κοσμούσαν την αίθουσα του γραφείου του. Ο ένας παρίστανε το μαρτύριο του πρώτου επισκόπου Σμύρνης, Αγίου Πολυκάρπου. Ο άλλος ήταν μία σύνθεση. Παρίστανε στη μία πλευρά την Ακρόπολη και στην άλλη το Ναό της του Θεού Σοφίας στη Βασιλίδα των Πόλεων. Στο βάθος του πίνακα υπό χρυσοπόρφυρη ανταύγεια διακρινόταν επί του Γολγοθά ο Σταυρός. Η σύνθεση είναι προφανές ότι παρίστανε το ενιαίο του γένους και της ιστορίας μας.

Τον μοναδικής ιεροπρεπούς ομορφιάς, εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής και αρχοντιάς Ναό της του Θεού Σοφίας ο Σμύρνης Χρυσόστομος πρότεινε σε ετερόδοξους Αμερικανούς επισκέπτες του να καταστεί τόπος συνάντησης όλων των χριστιανών του κόσμου. Ενας τόπος, ο πρώτος, είναι ο Ναός της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα και ο άλλος είναι αυτός της του Θεού Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, τους είπε. Και πρόσθεσε: «Δεν είναι ούτε ο Ναός του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη ούτε του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο ούτε της Παναγίας στο Παρίσι ούτε του Αγίου Ανδρέου στο Εδιμβούργο ούτε οι μεγάλοι ναοί στο Σικάγο και στη Νέα Υόρκη… Σύμβολο της όλης χριστιανοσύνης και όλης της υφηλίου είναι ο Ναός της του Θεού Σοφίας, ο οποίος, κατά στοιχειώδη απαίτηση της θείας και ανθρώπινης δικαιοσύνης, πρέπει να αποδοθή εις τας χείρας της κατ’ Ανατολάς χριστιανοσύνης. Τούτο αναμένει ο χριστιανικός λαός της Ανατολής από τον χριστιανικό κόσμο της Αμερικής…».

Είναι λυπηρό ότι δεν εισακούστηκαν οι λόγοι του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης τότε και έως σήμερα. Ο αιμοσταγής Κεμάλ δέχθηκε τουλάχιστον να μετατραπεί σε μουσείο… Ο «εκσυγχρονιστής» Ερντογάν συμπεριφέρεται ως βάρβαρος κατακτητής και γυρίζει τους Τούρκους αιώνες πίσω, στον πολιτισμό των προγόνων τους, νομάδων των στεπών της Ασίας. Το γενικό στρατηγείο, στις 25 Φεβρουαρίου 1920, ζήτησε τη συνεργασία του Μητροπολίτου Σμύρνης προς επιστράτευση των νέων της Μικράς Ασίας. Ο μάρτυρας Αρχιερέας απάντησε αμέσως ότι έχει ήδη έτοιμο τον κατάλογο των στρατευσίμων επί τη βάσει του μητροπολιτικού αρχείου του. Ακολούθως εξαπέλυσε σχετική εγκύκλιο στην αρχή της οποίας γράφει «νυν υπέρ πάντων αγών!» και δηλώνει βέβαιος ότι «πάντες οι Ελληνες της Ιωνίας ομοθυμαδόν θα σπεύσωσι να περιβληθώσι την δοξασμένην στολήν του στρατιώτου, πλήρεις ενθουσιασμού»…