Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας*

Μια από τις αιτίες της εξόδου της Βρετανίας, εκτός από το μεταναστευτικό, ας μην κρυβόμαστε, ήταν η όλο και μεγαλύτερη, αλλά δυσανάλογη ως προς τις παραγωγικές δυνατότητες, διεύρυνση της Ε.Ε. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα προτιμούσε ένα πιο κλειστό κλαμπ των ανεπτυγμένων βιομηχανικά χωρών.

Τρία είναι, κατά τη γνώμη μου, τα ουσιαστικά προβλήματα που πρέπει να λύσουν οι υπεύθυνοι των Βρυξελλών. Το ταυτοτικό (που ατυχώς έχει συνδεθεί με το μεταναστευτικό), ο εμπορικός επεκτατισμός των Κινέζων και η διάθεση των Αμερικανών να επιβάλλουν το δίκαιό τους στην Ευρώπη.

Το πρώτο. Συχνά ξεχνάμε ότι η συνθήκη Σένγκεν δεν προέβλεπε μόνον την κατάργηση των κοινών συνόρων, αλλά ταυτόχρονα φιλοδοξούσε να έχει έναν αποτελεσματικό έλεγχο των ευρωπαϊκών συνόρων από όσους ήταν εκτός. Και ναι μεν το πρώτο μέρος της συνθήκης έδωσε ευχάριστη κινητικότητα στους πολίτες της Ε.Ε.

Ομως η ευρωπαϊκή διπλωματία και οι 4.200 υπάλληλοι της Ενωσης (μπάτζετ 700 εκατ. ευρώ), αποδείχτηκε ανίκανη να ελέγξει τη μεταναστευτική κρίση του 2015, ενώ η Frontex δεν ενισχύθηκε όπως έπρεπε έγκαιρα. Ακόμη και σήμερα η κρίση αυτή υπάρχει με πρώτη την Τουρκία που εργαλειοποίησε για πολιτικούς λόγους τους μετανάστες. Αυτό που έγινε γι’ άλλη μια φορά γνωστό από έρευνες είναι ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θέλουν μια επιλεγμένη μετανάστευση και ξεκαθάρισμα τού τι είναι επιτέλους η ευρωπαϊκή ταυτότητα. Πρέπει να γίνει έλεγχος για το ποιος είναι πρόσφυγας, ποιος μετανάστης, έτσι ώστε κι οι ευρωπαϊκές αρχές να γνωρίζουν τις οικονομικές και κοινωνικές αντοχές τους. Κι αυτό επειγόντως χρειάζεται λύση.

Δεύτερο. Ως προς το θέμα της Κίνας. Η Ε.Ε. αφέθηκε στην εισβολή των κινεζικών προϊόντων. Δεν μπόρεσε να προστατεύσει τις κορυφαίες βιομηχανικές της μονάδες. Εταιρίες όπως η Alcatel, για παράδειγμα, υπέστησαν την κλοπή πνευματικής τους ιδιοκτησίας και δεν αντέδρασαν έγκαιρα. Οι Ευρωπαίοι παρακολουθούν ως θεατές τον σκληρό οικονομικό πόλεμο για την τεχνητή νοημοσύνη (και τα 5G) μεταξύ Κίνας κι Αμερικής. Κι όμως σε ζητήματα έρευνας η Ευρώπη είναι πολύ μπροστά έχοντας το 51% των δικαιωμάτων σε ζητήματα τεχνολογίας. Πώς γίνεται να μην αντιδρά και να αφήνει να τη «ληστεύουν»;

Κι ερχόμαστε στο τρίτο σημείο. Δεν είναι δυνατόν ευρωπαϊκές βιομηχανίες όπως η Peugeot ή η Total να φεύγουν από το Ιράν μόνο και μόνο γιατί υπακούουν στις εδαφικές αμερικανικές αποφάσεις. Ούτε πάλι να ανέχονται τα αμερικανικά καπρίτσια σε ζητήματα περιβάλλοντος. Απέναντι στους αμερικανικούς γίγαντες Google, Facebook, Amazon κ.λπ. η Ευρώπη πρέπει να αντισταθεί επιβάλλοντας τη δική της πορεία. Ακόμη κι αν η ηγεμονία του δολαρίου είναι τυραννική. Αν δεν αντιδράσει η Ε.Ε. σ’ αυτά που αναφέρθηκαν, τότε δεν ξέρω για πόσο καιρό ακόμη θα υπάρχει ως ένωση: και τα κράτη-μέλη της θα ’ναι ενωμένα.

*Ο Δημοσθένης Δαββέτας είναι Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός

Από την έντυπη έκδοση