Γράφει η Δρ Θεοδώρα Παπαδοπούλου Χαμουζά*

Ο άτυχος άντρας εκλιπαρούσε τον οίκτο τη στιγμή που ο ψυχικά διαταραγμένος αστυνομικός γευόταν την απόλυτη ηδονή της eξουσίας επάνω στον Floyd. Βλέποντας τον άτυχο άντρα να ασφυκτιά και να πεθαίνει από τη μπότα του αστυνομικού αναρωτιέμαι εάν πραγματικά είναι θέμα ρατσισμού.

Εάν θα άλλαζε κάτι εάν ο άτυχος άνδρας δεν ήταν έγχρωμος αλλά λευκός. Θα έδειχνε οίκτο ο αστυνομικός σε ένα λευκό άνδρα ή θα συνέχιζε να απολαμβάνει από τη θέση εξουσίας τον έλεγχο της ζωής ενός άλλου ανθρώπου;

Το διαφορετικό χρώμα του θύματος από το θύτη παραπέμπει σε ακραίο φαινόμενο ρατσισμού. Ο ρατσισμός είναι μια παγκόσμια πληγή που αιμορραγεί ακατάπαυστα. Σύμφωνα με τον Balibar (1988) ο ρατσισμός είναι ένα ολικό κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο αρθρώνεται γύρω από τα στίγματα της ετερότητας (όνομα, χρώμα δέρματος, θρησκευτικές πρακτικές) και εκδηλώνεται με διάφορες μορφές βίας, περιφρόνησης, αδιαλλαξίας, ευτελισμού και εκμετάλλευσης.

Ο ρατσισμός είναι η απόρροια του ανθρώπινου φόβου απέναντι σε ότι δεν είναι «οικείο». Ο όρος «οικείος» ετυμολογικά αναφέρεται σε κάτι που είναι «γνώριμο και φιλικό». Προσεγγίζοντας την οικειότητα και την ετερότητα από κοινωνιολογική σκοπιά, διαπιστώνουμε ότι προσδιορίζονται δύο στάσεις ζωής που αντιστοιχούν σε δύο ακραία μοντέλα συμπεριφοράς που καθορίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις.

Οι λόγοι αυτής της συμπεριφοράς είναι η έλλειψη κοινωνικής συνοχής, οι διαφορές στο «κοινωνικό ανήκειν» των πολιτών και η απουσία συμμετοχής στις ανησυχίες του άλλου (Πρεσβέλου, 2002).

Η λέξη ρατσισμός περιλαμβάνει κάθε μορφή έμμεσων και άμεσων διακρίσεων απέναντι σε κάθε τι που διαφέρει ως εικόνα, άποψη, στάση, αντίληψη, πεποίθηση και πιστεύω. Στις σύγχρονες κοινωνίες φαινόμενα δυσανεξίας σε ότι είναι διαφορετικό όπως επίσης και κατάχρηση εξουσίας σε ότι είναι αδύναμο είναι συνηθισμένα φαινόμενα.

Η σύγχρονη ζούγκλα που ζούμε καταβροχθίζει χωρίς οίκτο ότι τολμά να ξεχωρίζει από τη μάζα. Η
παγκοσμιοποίηση έχει επιβάλλει τους νόμους της καθιστώντας άξιο αποβολής κάθε τι που διαφέρει από το σύνολο. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ρατσισμός είναι ένα νόμισμα με δυο όψεις.

Ο φόβος διείσδυσης και αλλοτρίωση από τον Άλλο καθιστά κάθε διαφορετικό επικίνδυνο. Φυσικά αυτό γίνεται γιατί ο Άνθρωπος έχει χάσει την ταυτότητα του και την αναζητά στις ταυτίσεις και τη συγχώνευση με τον Άλλο.

Ένα ισχυρό Εγώ δεν απειλείται ποτέ από τον Άλλο. Μαθαίνει , ισχυροποιείται και συνεχίζει το ταξίδι της προσωπικής του ανάπτυξης μέσα από τη διαφορετικότητα και την ποικιλομορφία που επικρατεί γύρω του.

Καθημερινά αντιμετωπίζουμε την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στα σχολεία, στην εργασία, στα νοσοκομεία, σε υπηρεσίες, εντός και εκτός της οικογενειακής εστίας. Ο δυνατός ‘πατάει’ στο κεφάλι τον αδύναμο. Του πατάει το κεφάλι όταν τον περιθωριοποιεί και τον εξευτελίζει στο σχολείο, όταν τον εκμεταλλεύεται στους χώρους εργασίας και εξευτελίζει τη μόρφωση του για ένα κομμάτι ψωμί, όταν τον χλευάζει για τα θρησκευτικά του πιστεύω και τις προσωπικές του αξίες και όταν τον κακοποιεί λεκτικά και σωματικά μέσα στην οικογένεια.

Τον οίκτο εκλιπαρούν γέροντες και οικονομικά αδύναμοι άνθρωποι σε νοσοκομεία και ιδρύματα της συμφοράς σε πολλές χώρες στο κόσμο. Εκεί που η ευγένεια εκλείπει και η ανθρωπιά αποτελεί είδος πολυτελείας.

‘Δεν μπορώ να αναπνεύσω’ φωνάζει η Γυναίκα που κακοποιείται από τον άντρα της. ‘Δεν μπορώ να αναπνεύσω’ ουρλιάζει η ψυχή κάθε ανθρώπου που ξέρει ότι έχει δίκιο αλλά από φόβο σιωπεί. Η δολοφονία του Floyd έχει ξεσηκώσει θύελλά αντιδράσεων γιατί ξυπνά μνήμες ασφυξίας σε κάθε ένα από εμάς. Σε μια τοξική, απάνθρωπη και ναρκισσιστικά δομημένη ζούγκλα, ο οίκτος και η ανθρωπιά είναι είδη υπό εξαφάνιση.

Ο θάνατος του άτυχου άνδρα πρέπει να σηματοδοτήσει το τέλος της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα διασφαλίζουν την συνύπαρξη των λαών και το σεβασμό στην ανθρώπινη προσωπικότητα που μπορεί να διαφέρει σε όλους τους τομείς μιας και η ανθρώπινη ύπαρξη δεν μπορεί ποτέ να είναι ταυτόσημη με κάποια άλλη. Η αποδοχή της διαφορετικότητας δεν σημαίνει την επιβολή των απόψεων και του τρόπου ζωής του Άλλου. Το κέρδος από αυτή την αμοιβαία ανταλλαγή εμπειριών, γνώσεων και κουλτούρας είναι η διεύρυνση του πεδίου γνώσεων του ανθρώπου και η πνευματική του ανέλιξη.

Καλό ταξίδι George. Η αλήθεια είναι ότι αυτός ο κόσμος είναι τόσο τοξικός που κανείς δεν μπορεί να αναπνεύσει ελεύθερα.