Γράφει ο Πάνος Αμυράς*

Η κορυφαία αυτή διαδικασία για τη δημοκρατία μας, και ταυτόχρονα σπάνια για τα κοινοβουλευτικά χρονικά καθώς πρόκειται μόλις για την τέταρτη αναθεώρηση μετά την ψήφιση του Συντάγματος του 1975, δεν άγγιξε πολλά ζητήματα που η κοινωνία έχει στην κορυφή της ατζέντας της.

Δυστυχώς, η προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δείλιασε. Υποτάχθηκε σε ιδεοληψίες, περιόρισε το εύρος της διαδικασίας στους όρους λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, προέταξε το βραχυχρόνιο και έχασε τον ορίζοντα που πρέπει να έχει μια τέτοια διαδικασία. Και όμως ακόμη και ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ξεκινήσει εντελώς διαφορετικά.

Ολοι θυμόμαστε τις εξαγγελίες του κ. Τσίπρα από το 2016 κιόλας για τις Επιτροπές Αναθεώρησης του Συντάγματος και τις δεσμεύσεις του ότι θα εξασφάλιζε την «πλατιά» συμμετοχή του κόσμου στις πλατείες και στις τοπικές κοινωνίες.

Από το ένα άκρο φτάσαμε στο άλλο. Από τις λαϊκές συνελεύσεις που δεν έγιναν ποτέ, καταλήξαμε σε μία αναθεώρηση που χαρακτηρίζεται από πλήρη εσωστρέφεια. Και από το άνοιγμα προς την κοινωνία, φτάσαμε στο στρίμωγμα της διαδικασίας σε λίγα μόνο άρθρα.

Και όμως υπήρχε η δυνατότητα για μια γενναία ανανέωση του Συντάγματος. Η Νέα Δημοκρατία, ως αξιωματική αντιπολίτευση, στην προηγούμενη Βουλή είχε προτείνει να κριθούν αναθεωρητέα όλα τα άρθρα που θα πρότειναν τα κόμματα και η τωρινή Βουλή να όριζε το περιεχόμενο των διατάξεων.

Εάν είχε ακολουθηθεί αυτή η διαδικασία τα κόμματα θα αναζητούσαν πεδία συναίνεσης σε περισσότερα άρθρα γιατί το αίτημα της αλλαγής προέρχεται από την κοινωνία και όχι από τους κομματικούς μηχανισμούς. Αντί να επιδιωχθεί η διακομματική συνεργασία, κάποιοι προτίμησαν πολύ απλά τη μη συζήτηση.

Και αυτό συνιστά μια χαμένη ευκαιρία για τη δημοκρατία και τους πολίτες, που πιστεύουν ότι το Σύνταγμα δεν πρέπει να υποτάσσεται στην κομματική συγκυρία αλλά να προπορεύεται της εποχής ή τουλάχιστον να συνοδοιπορεί με τις ανάγκες της.

Από τις διατάξεις που αναθεωρούνται τρία βασικά σημεία έχουν ξεχωριστή σημασία:

Πρώτον, η αποσύνδεση της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από τις εθνικές εκλογές. Είναι μια μεγάλη αλλαγή προκειμένου να υπάρχει πολιτική σταθερότητα στη χώρα και να μην εργαλειοποιείται η διαδικασία ανάδειξης του κορυφαίου πολιτειακά παράγοντα της χώρας από πρόσκαιρες κομματικές ισορροπίες.

Η Ελλάδα πλήρωσε ακριβά στο πρόσφατο παρελθόν τη διατάραξη του εκλογικού κύκλου με πρόσχημα τη μη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, τώρα ο θεσμός ισχυροποιείται και η διαδικασία θωρακίζεται. Εάν σε αυτή την αλλαγή προσθέσουμε τις σημαντικές πρωτοβουλίες για την ψήφο των αποδήμων από τον τόπο κατοικίας τους, που μπορούν να ψηφισθούν ομόφωνα από τη Βουλή, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι γίνονται σημαντικά βήματα για τον εκσυγχρονισμό του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.

Δεύτερον, εντάσσεται στο Σύνταγμα η καθιέρωση συστήματος Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος για τη στήριξη της μέσης οικογένειας. Μία πρόταση που υποστήριζε με επιμονή επί χρόνια ο Κυριάκος Μητσοτάκης τώρα γίνεται πράξη ενισχύοντας τις δομές του κοινωνικού κράτους.

Τρίτον, επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη διαφάνεια στο εσωτερικό του πολιτικού συστήματος. Προβλέπεται η σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής και από την αντιπολίτευση, η διαδικασία αυτή δεν θα αποτελεί προνόμιο μόνο της πλειοψηφίας. Είναι μια κατάκτηση για τα δικαιώματα της κοινοβουλευτικής μειοψηφίας και είναι πολύ σημαντικό για τη διαφάνεια και τον δημοκρατικό έλεγχο.

Επίσης, αυστηροποιείται η ασυλία του βουλευτή και εξισώνεται η αποσβεστική περίοδος του υπουργού με τον απλό πολίτη ως προς την παραγραφή αδικημάτων ώστε να μην υπάρχουν δύο κατηγορίες Ελλήνων.

Εκτός, όμως, από τις βασικές τομές που επιχειρούνται με τις προτεινόμενες αλλαγές υπάρχουν και κραυγαλέες χαμένες ευκαιρίες. Η αναθεώρηση δεν άγγιξε καθόλου το «Οικονομικό Σύνταγμα», το πώς δηλαδή θα μπορούσε ο καταστατικός μας χάρτης να στείλει το μήνυμα της ανάπτυξης όταν ζούμε την 4η βιομηχανική επανάσταση. Ούτε πάλι κατέστη δυνατή η συζήτηση για το άρθρο 16 και τις τεράστιες δυνατότητες που έχει η Ελλάδα να καταστεί διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο.

Εδώ οι κομματικές διαφορές είναι γνωστές και δυστυχώς υπερίσχυσαν ακόμη και της κοινής λογικής.

Ας ελπίσουμε ότι με την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας η δημοκρατία θα βγει πιο ισχυρή για τα άρθρα που θα αναθεωρηθούν και δεν θα μετανιώσει για όσα θα μείνουν στα συρτάρια της Ιστορίας.

Ο Πάνος Αμυράς είναι ο διευθυντής του Ελεύθερου Τύπου

Από την έντυπη έκδοση