Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας*

Αναντίρρητα και να το ξεκαθαρίσω εξαρχής, η βία είναι ο μεγαλύτερος εχθρός για την ελευθερία, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την κοινωνία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την οικονομική ανάπτυξη, την κρατική λειτουργία και εν γένει τη Δημοκρατία. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η βία επιστρέφει στην πολιτική ζωή παγκοσμίως κι όχι μόνο ριζοσπαστικοποιείται αλλά γίνεται αυτοσκοπός.

Στο διεθνές επίπεδο, μετά την ισορροπία των συμφωνιών του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, η πολιτική Τραμπ με τον οικονομικό, νομισματικό και τεχνολογικό της πόλεμο εναντίον της Κίνας προκαλεί παράπλευρες απώλειες σε Ευρώπη, Ιαπωνία, Μεξικό, Νότια-Κορέα, Καναδά. Επίσης, η όξυνση των διαμαχών γύρω από την Ταϊβάν, ο συνεχής πόλεμος στη Συρία, η βίαιη όξυνση των σχέσεων Ισραήλ και Συρίας, η πίεση από Ρωσία-Τουρκία στην Ευρώπη τροφοδοτούν το κλίμα βίας διεθνώς. Δίπλα σε αυτά έχουμε την παγκοσμιοποίηση του Τζιχάντ με άγριες τρομοκρατικές επιθέσεις από τη Νιγηρία ως τις Φιλιππίνες, περνώντας από τη δράση του ισλαμικού κράτους μέσα από τις δυτικές κοινωνίες. Επίσης, έχουμε εμφύλιους πολέμους με γενοκτονίες, π.χ. των Ροχίνγκιας στη Μιανμάρ της Βιρμανίας.

Αλλά και στο εσωτερικό των Δημοκρατιών η βία δεν είναι λιγότερη. Ο Τζιχαντισμός παίρνει πια τη μορφή μιας στρατηγικής αποσταθεροποίησης και σαλαφισμοποίησης (επιβολή σαλαφισμού), ωθώντας τις μουσουλμανικές κοινότητες σε πολιτισμικό πόλεμο, δηλαδή σε εμφύλιο πόλεμο. Εχουμε επιστροφή του αντισημιτισμού μέσα από τον Ισλαμισμό και κάποιες φιλελεύθερες δημοκρατίες της Ανατολικής Ευρώπης. Η κοινή γνώμη ριζοσπαστικοποιείται γύρω από ζητήματα ταυτότητας κι εθνικών ή θρησκευτικών παθών , ενώ μεγάλο μέρος των νέων γοητεύονται από τη βία της άκρας Δεξιάς η άκρας Αριστεράς. Κοντολογίς, οι ρωγμές μεταξύ κοινωνικών τάξεων, κοινοτήτων, γενεών ή εδαφών μεγαλώνουν επικίνδυνα.

Το ξύπνημα της βίας βρίσκει την προέλευσή του στο τέλος του διπολισμού Σ. Ενωσης – Αμερικής και στην εγκατάλειψη της κοινωνίας στις οικονομικές φούσκες και την οικονομική ανισότητα. Οι μεσαίες τάξεις αποσταθεροποιημένες από την παγκοσμιοποίηση και την τεχνολογική επανάσταση διαλύθηκαν από την οικονομική κρίση του 2008. Οι ανισότητες κι ο ατομισμός έδωσαν τροφή στον λαϊκισμό. Ο ταυτοτικός φόβος, μεγεθυμένος από τα σόσιαλ μίντια, τρέφει το μίσος με αποτέλεσμα κάθε άτομο ή κάθε κοινότητα να ψάχνει την «καθαρότητα», αποβάλλοντας βίαια κάθε ανθρωπιά κι αποκλείοντας το διαφορετικό. Επίσης, η σχετικοποίηση των αξιών, η περιφρόνηση των νόμων, αλλά και η περιφρόνηση προς τα κοινά αγαθά ωθούν προς τη βία.

Τα fake news οξύνουν την αποσύνθεση του πολιτικού λόγου, μεγαλώνουν τη δυσπιστία του κοινού στην πολιτική και την ενημέρωση και μετατρέπουν την ως τώρα αντιπροσωπευτική δημοκρατία σε δημοκρατία των «ορμών». Το δίκαιο του πιο δυνατού κυριαρχεί και οδηγούμαστε σε έναν σκληρό μηδενισμό σε όλα τα επίπεδα ζωής. Ο μύθος του «αριστερού επαναστάτη», όπως τον ξέραμε παλιά, όσο δεν μετασχηματίζεται σε προσωπική επαναστατική αυτογνωσία η δημιουργία, επίσης συμβάλλει σε αυτή την πολιτικοκοινωνική κι ηθική αποσύνθεση. Παράλληλα, η κρατική συχνά δυσανάλογη βία στο όνομα της ασφάλειας απειλεί τις δημοκρατικές ελευθερίες και ωθεί σε ένα αίσθημα ανομίας και πολιτισμικής φτώχειας. Είμαστε στα πρόθυρα μιας ζουγκλοποίησης της πολιτικής μας ζωής.

Κι όμως, το αίσθημα ασφάλειας και κοινωνικής ισορροπίας είναι τα βασικά στοιχεία προστασίας του πολίτη. Πρέπει να δομηθεί ένα πολιτισμικό, δημοκρατικό μέτωπο εναντίον της βίας. Ενα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο» πρέπει να θεμελιωθεί μεταξύ των πολιτών και της δημοκρατίας, ένα μέτωπο όπου δεν θα λαμβάνονται υπόψη μόνο τα συμφέροντα των ολιγαρχών (οικονομικών, ηθικών, πολιτισμικών), αλλά κυρίως θα λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα των πολιτών. Αυτοί συμβάλλουν σε μια υγιή κοινωνία κι ευνομούμενη Πολιτεία.

Ο Δημοσθένης Δαββέτας είναι καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]