Η παχυσαρκία είναι νόσος, η ντροπή δεν έχει θέση σ’ αυτήν

Τα άτομα με παχυσαρκία αντιμετωπίζουν προκατάληψη και στίγμα που μπορούν να τους εμποδίσουν να λάβουν την κατάλληλη φροντίδα που χρειάζονται για τη θεραπεία και τη διαχείριση της νόσου τους.

Μπορεί να έχετε ακούσει φράσεις όπως «Η παχυσαρκία είναι μια επιλογή τρόπου ζωής» ή «Το βάρος είναι απλώς θέμα πρόσληψης και κατανάλωσης θερμίδων» ή «Μια δίαιτα x θερμίδων θα οδηγήσει σε x κιλά απώλειας βάρους».

Αυτές είναι κοινές παρανοήσεις που υπονομεύουν τη σύνθετη παθοφυσιολογία της παχυσαρκίας. Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια προοδευτική ασθένεια με αυξανόμενο επιπολασμό σε όλο τον κόσμο.

Τι συμβαίνει στην πραγματική ζωή

Ενώ είναι αλήθεια ότι η ισορροπία μεταξύ ενεργειακής πρόσληψης και ενεργειακής δαπάνης καθορίζει εάν θα πάρουμε ή θα χάσουμε βάρος, αυτή η ισορροπία εξαρτάται από πολύ περισσότερα από την πρόσληψη τροφής και τη σωματική δραστηριότητα.

Μελέτες έχουν δείξει ότι πολλοί παράγοντες πέρα από τον έλεγχό μας μπορούν να επηρεάσουν το βάρος και τις αντιδράσεις του σώματός μας στη διατροφή και τη δραστηριότητα. Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Περιβαλλοντικούς παράγοντες και παράγοντες τρόπου ζωής. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και οι παράγοντες του τρόπου ζωής, σε συνδυασμό με τη γενετική ευαισθησία στην παχυσαρκία, αντιπροσωπεύουν την πιο κοινή αιτιολογία της παχυσαρκίας.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε δεκαετιών, υπήρξε δραματική αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης, λόγω της μεγαλύτερης διαθεσιμότητας τροφίμων πτωχών σε θρεπτικά συστατικά, εξαιρετικά επεξεργασμένων και υψηλής ενέργειας, λόγω του αυξημένου μεγέθους μερίδων, της αυξανόμενης έκθεσης σε διαφημίσεις για τρόφιμα, καθώς και λόγω έλλειψης προσβασιμότητας σε υγιεινές επιλογές τροφίμων.

Παράλληλα, υπήρξε μείωση της σωματικής δραστηριότητας, κυρίως λόγω της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών που οδηγούν σε μια πιο καθιστική συμπεριφορά.

Αυτοί οι παράγοντες, σε συνδυασμό, έχουν συμβάλει στη δημιουργία ενός παχυσαρκιογόνου περιβάλλοντος από το οποίο πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να ξεφύγουν.

• Ορμονικές διαταραχές. Η αύξηση βάρους σε ορισμένα άτομα μπορεί να σχετίζεται με ορμονικές διαταραχές.

Οι ορμονικές διαταραχές που σχετίζονται με ορισμένες ενδοκρινικές παθήσεις (υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υπογοναδισμός, ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, υποθάλαμος ή ινσουλίνωμα) μπορεί να επηρεάσουν την πρόσληψη τροφής και την ενεργειακή δαπάνη και να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους.

Η αύξηση του βάρους και η αλλαγή στην κατανομή του κοιλιακού λίπους μπορούν, επίσης, να προκληθούν από φυσιολογικές ορμονικές αλλαγές, όπως η μείωση των οιστρογονικών επιπέδων που παρατηρείται στην εμμηνόπαυση.

• Ελλειψη ύπνου και διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού. Στοιχεία από μελέτες σε ζώα και ανθρώπους υποδεικνύουν μια συσχέτιση μεταξύ της ανεπάρκειας ύπνου και της αύξησης του σωματικού βάρους, ειδικά της συσσώρευσης σπλαχνικού λίπους. Η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε ορμονικές διαταραχές που αυξάνουν την όρεξη, μειώνουν την ενεργειακή δαπάνη και προκαλούν μεταβολές στον μεταβολισμό του σακχάρου. Οι εργαζόμενοι σε νυχτερινές βάρδιες ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας. Αλλά και αντίστροφα, ο αυξημένος λιπώδης ιστός έχει, επίσης, συνδεθεί με διαταραχή του κιρκάδιου συστήματος.
• Ψυχολογικούς παράγοντες. Η παχυσαρκία και ψυχολογικά ζητήματα, όπως το στρες, το άγχος και η κατάθλιψη, είναι στενά συνδεδεμένα.

Σύμφωνα με μια μετα-ανάλυση μελετών που διεξήχθησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα, η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης, ενώ και η κατάθλιψη αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας. Τα άτομα με κατάθλιψη μπορεί να έχουν δυσκολία στον έλεγχο της κατανάλωσης τροφής, στην άσκηση και τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους.

Οι βιολογικές δυσλειτουργίες που παρατηρούνται στην κατάθλιψη έχουν μεταβολικές συνέπειες που μπορεί να επηρεάσουν την ενεργειακή ομοιόσταση και να προωθήσουν την αύξηση του σωματικού βάρους.

• Χρήση φαρμάκων που μπορεί να προκαλέσουν αύξηση βάρους.

Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αύξηση βάρους. Αυτά τα φάρμακα για τον σακχαρώδη διαβήτη περιλαμβάνουν φάρμακα διαβήτη (όπως η ινσουλίνη), αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωσικά, φάρμακα κατά των επιληπτικών κρίσεων, κορτικοστεροειδή, αντιισταμινικά. Οι μηχανισμοί αύξησης βάρους περιλαμβάνουν αυξημένη όρεξη, αυξημένη αποθήκευση λίπους ή/και επιβράδυνση του μεταβολισμού.

• Γενετικούς παράγοντες. Αν και ο τρόπος ζωής έχει συμβάλει σημαντικά στην ταχεία αύξηση του επιπολασμού της παχυσαρκίας, η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στην ανταπόκριση των ατόμων στο παχυσαρκιογόνο περιβάλλον.

Τα μονοζυγωτικά δίδυμα έχουν πολύ παρόμοιο βάρος. Εάν έχουν παχυσαρκία, γενικά και οι δύο έχουν παχυσαρκία – αν είναι λεπτοί, είναι γενικά και οι δύο λεπτοί. Αυτό συμβαίνει ακόμα και αν μεγαλώσουν σε διαφορετικό περιβάλλον (όπως σε περιπτώσεις υιοθεσίας), πράγμα που επιβεβαιώνει ότι υπάρχει μια πολύ ισχυρή γενετική προδιάθεση για παχυσαρκία.

Εχουν ανακαλυφθεί περισσότερες από 900 γενετικές παραλλαγές σε όλο το γονιδίωμα, που συνδέονται με την παχυσαρκία. Σύμφωνα με μελέτες, η παχυσαρκία κληρονομείται σε ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ 40% και 70%.

Ωστόσο, ένας αριθμός ανθρώπων με αυτές τις γενετικές παραλλαγές δεν αναπτύσσει παχυσαρκία, καθώς μη γενετικοί παράγοντες, όπως η σωματική δραστηριότητα, μπορούν να εξουδετερώσουν ή να μετριάσουν τις επιπτώσεις γενετικών παραγόντων.

Τα μυστικά της «ενεργειακής ομοιόστασης» που καθορίζουν αν θα έχουμε σταθερό βάρος

Αν σκεφτούμε πόση ποικιλία υπάρχει από μέρα σε μέρα τόσο στην ποσότητα όσο και στα είδη των τροφίμων που τρώμε, καθώς και στη σωματική δραστηριότητα που κάνουμε, το σωματικό μας βάρος στην ενήλικη ζωή παραμένει αξιοσημείωτα σταθερό με την πάροδο του χρόνου. Αυτό δείχνει ότι με κάποιον τρόπο υπάρχει ισορροπία μεταξύ της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης και της ενεργειακής μας δαπάνης.

Στην πραγματικότητα, αυτή η ισορροπία εξαρτάται από πολύ περισσότερα από την απλή πρόσληψη τροφής από τη μία πλευρά και τη σωματική δραστηριότητα από την άλλη. Η σχετική σταθερότητα του σωματικού βάρους εξαρτάται από τη διατήρηση του ενεργειακού ισοζυγίου, το οποίο προκύπτει από τη συνεχή και πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ ενεργειακής πρόσληψης, ενεργειακής δαπάνης και αποθήκευσης ενέργειας. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται ενεργειακή ομοιόσταση και ρυθμίζεται από ένα πολύπλοκο δίκτυο ορμονών και νευρικών σημάτων, που «ενημερώνουν» τον εγκέφαλο για τις ενεργειακές ανάγκες του σώματος.

Οι τρεις κρίσιμες συνιστώσες: Πρόσληψη, δαπάνη και αποθήκευση ενέργειας

1. Ενεργειακή πρόσληψη. Η ενέργεια παρέχεται από την τροφή με τη μορφή θερμίδων και τροφοδοτεί τις εσωτερικές λειτουργίες του σώματος: επισκευάζει, χτίζει και διατηρεί τα κύτταρα και τους ιστούς. Επιπλέον, υποστηρίζει τις εξωτερικές δραστηριότητες που επιτρέπουν την αλληλεπίδραση με τον φυσικό κόσμο.

Οι πρωτεΐνες, τα λίπη και οι υδατάνθρακες, που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής μας, διασπώνται σε μικρότερα μόρια πριν μπορέσουμε να τα χρησιμοποιήσουμε. Αυτά τα μικρά μόρια είτε χρησιμοποιούνται ως πηγή ενέργειας αμέσως είτε αποθηκεύονται για μελλοντική χρήση. Πάνω από το 90% της ενέργειας αποθηκεύεται στον λιπώδη ιστό. Αυτό καθιστά τον λιπώδη ιστό ένα ενδοκρινικό όργανο εξαιρετικά σημαντικό για την ενεργειακή ομοιόσταση.

2. Ενεργειακή δαπάνη. Η συνολική ημερήσια ενεργειακή δαπάνη είναι ο αριθμός των θερμίδων που καίμε κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 24 ωρών. Η πλειοψηφία της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης καθορίζεται από τον βασικό μεταβολικό ρυθμό του ατόμου (ΒΜR), που ορίζεται ως ενέργεια που καταναλώνεται από ένα άτομο σε ηρεμία. Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός αποτελεί περίπου το 60% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης του μέσου ατόμου.

Το υπόλοιπο 40% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης του μέσου ατόμου αποτελείται από την ενεργειακή δαπάνη σε κατάσταση μη ηρεμίας, η οποία καθορίζεται από διάφορες συνιστώσες. Αυτές οι συνιστώσες είναι:

• Η ενέργεια που καταναλώνεται κατά τη διάρκεια της δομημένης άσκησης (π.χ. περπάτημα, τρέξιμο, κολύμβηση κ.λπ.), γνωστή ως θερμογένεση δραστηριότητας άσκησης.
• Η ενέργεια που δαπανάται κατά τη διάρκεια καθημερινών σωματικών δραστηριοτήτων (μη προγραμματισμένη σωματική δραστηριότητα, όπως οι δουλειές στο σπίτι, η μετακίνηση από αίθουσα σε αίθουσα στον χώρο εργασίας κ.λπ.), γνωστή ως θερμογένεση δραστηριότητας χωρίς άσκηση.
• Η θερμική επίδραση των τροφίμων.

Η ενεργειακή δαπάνη ποικίλλει ανάλογα με το άτομο και μπορεί να μετρηθεί.

3. Αποθήκευση ενέργειας. Η αποθήκευση ενέργειας είναι μια ακόμα σημαντική συνιστώσα που συμβάλλει στην ενεργειακή ομοιόσταση. Οπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν ορμόνες στο σώμα που ενημερώνουν τον εγκέφαλο πόση ενέργεια είναι αποθηκευμένη και διαθέσιμη στο σώμα. Οταν υπάρχει μειωμένη διαθεσιμότητα ενέργειας, ο εγκέφαλος δίνει σήμα στο σώμα να αυξήσει την πρόσληψη τροφής.

Πώς διατηρείται η ισορροπία

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η διατροφική πρόσληψη ενέργειας, που απαιτείται για τη διατήρηση της ενεργειακής ομοιόστασης, ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, το μέγεθος του σώματος, γενετικούς παράγοντες, τη σωματική δραστηριότητα και τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Πολλαπλοί βιολογικοί μηχανισμοί, που περιλαμβάνουν τον εγκέφαλο, τον γαστρεντερικό σωλήνα, το ήπαρ, το πάγκρεας και τον λιπώδη ιστό, συνεργάζονται στενά για να εξασφαλίσουν ότι τα άτομα λαμβάνουν τις θερμίδες που απαιτούνται για τη διατήρηση της ενεργειακής τους ομοιόστασης, ως εξής:

• Τα περιφερειακά σήματα από τα ανωτέρω όργανα και συστήματα «αναφέρουν» την ενεργειακή κατάσταση του σώματος (τα επίπεδα ενέργειας) στον εγκέφαλο, ο οποίος με τη σειρά του στέλνει σήματα για αύξηση ή μείωση της πρόσληψης τροφής.
• Ο εγκέφαλος είναι, τελικά, ο κύριος ρυθμιστής της πρόσληψης τροφής. Αυτός θα καθορίσει το μέγεθος και τη διάρκεια του γεύματος, το διάστημα μέχρι το επόμενο γεύμα και την ποσότητα τροφής που καταναλώνεται κατά τη διάρκεια μίας ημέρας ή αρκετών ημερών, εβδομάδων ή μηνών.

Πείνα, κορεσμός, όρεξη

Η πείνα, ο κορεσμός και η όρεξη παίζουν κρίσιμο ρόλο στην ενεργειακή ομοιόσταση και αποτελούν μέρος του ευρύτερου ενεργειακού ισοζυγίου στο σώμα.

• Η πείνα μπορεί να οριστεί ως η οδυνηρή αίσθηση ή κατάσταση αδυναμίας, που προκαλείται από την ανάγκη για φαγητό. Η πείνα είναι ένα σήμα από το σώμα ότι χρειάζεται τροφή για ενέργεια.
• Ο κορεσμός είναι ένα αίσθημα πληρότητας ή ικανοποίησης. Μπορεί να οριστεί ως η κατάσταση λήψης τροφής ή ικανοποίησης, πέραν της ποσότητας.
• Η όρεξη. Είναι το ίδιο πράγμα με την πείνα. Αναφέρεται σε ενδιαφέρον ή επιθυμία για φαγητό. Ενα άτομο μπορεί να έχει όρεξη ακόμη και αν το σώμα του δεν δείχνει σημάδια πείνας και αντίστροφα. Λέγεται συχνά ότι η όρεξη κάποιου μπορεί να υπερισχύσει της πείνας και της πληρότητάς του.

Συνεργασία εγκεφάλου, εντέρου, λιπώδους ιστού και άλλων οργάνων

Οσον αφορά την ενεργειακή πρόσληψη, ο εγκέφαλος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της πρόσληψης τροφής. Για παράδειγμα, η επιθυμία για φαγητό σηματοδοτείται εν μέρει μέσω της αύξησης της ορμόνης της πείνας, καθώς και των χαμηλών επιπέδων ορμονών κορεσμού. Αντίθετα, μετά την κατανάλωση τροφής, οι ορμόνες κορεσμού αυξάνονται και η ορμόνη πείνας μειώνεται, γεγονός που με τη σειρά του σηματοδοτεί στον εγκέφαλο ότι η διαθέσιμη ενέργεια είναι υψηλή.
Το τελευταίο έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται η όρεξη και να αυξάνεται η ενεργειακή δαπάνη.

Συμπερασματικά, η ενεργειακή ομοιόσταση επιτυγχάνεται με την επικοινωνία μεταξύ του εγκεφάλου, του εντέρου, του λιπώδους ιστού και άλλων οργάνων, μέσω σηματοδότησης με ορμόνες και νεύρα, η οποία, τελικά, οδηγεί στην ισορροπία μεταξύ της ενεργειακής πρόσληψης, της ενεργειακής δαπάνης και της αποθήκευσης ενέργειας.

Προκλήσεις για την απώλεια βάρους και τη διατήρησή του χαμηλά

Η θεραπεία της παχυσαρκίας είναι εξατομικευμένη. Οι τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένων των διατροφικών και συμπεριφορικών αλλαγών και της αυξημένης σωματικής δραστηριότητας, είναι εξαιρετικά σημαντικά βήματα για την απώλεια βάρους, αλλά συχνά ανεπαρκή από μόνα τους. Και αυτό, γιατί πολλοί ενήλικες με παχυσαρκία που προσπαθούν να χάσουν βάρος με δίαιτα και άσκηση μπορεί πράγματι να το επιτύχουν βραχυπρόθεσμα, ωστόσο, η διατήρηση αυτής της απώλειας βάρους με την πάροδο του χρόνου είναι συνήθως η πιο δύσκολη.

Στην πραγματικότητα, σε μια μετα-ανάλυση 29 μελετών απώλειας βάρους…

• περισσότερο από το 50% του χαμένου βάρους ανακτήθηκε μέσα σε 2 χρόνια και
• περισσότερο από το 80% του χαμένου βάρους ανακτήθηκε μέσα σε 5 χρόνια.

Το ίδιο το σώμα μας «σαμποτάρει» τις ολιγοθερμιδικές δίαιτες

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η απώλεια βάρους που προκαλείται από περιορισμό των θερμίδων μπορεί να μεταβάλει τις ορμόνες που ρυθμίζουν την όρεξη και να επιβραδύνει τον μεταβολισμό. Δηλαδή, όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να χάσουν βάρος μέσω μιας δίαιτας μειωμένων θερμίδων, το σώμα τους προσπαθεί να λειτουργήσει ενάντια σε αυτές τις προσπάθειες, μεταβάλλοντας τις ορμόνες που εμπλέκονται στην πείνα και τον κορεσμό (αύξηση της ορμόνης της πείνας και μείωση των ορμονών κορεσμού), καθώς και μειώνοντας την ενεργειακή δαπάνη.

Αυτές οι μελέτες εξηγούν τις φυσιολογικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα κατά τη διάρκεια προσπαθειών απώλειας βάρους με δίαιτα, και που, τελικά, καθιστούν δύσκολη τη διατήρηση αυτής της απώλειας με την πάροδο του χρόνου σε άτομα με παχυσαρκία.

Δείκτες ελέγχου σωματικού βάρους

Δείκτης Μάζας Σώματος. Ο ΔΜΣ ορίζεται ως το βάρος ενός ατόμου διαιρούμενο με το τετράγωνο του ύψους του. Οπως κάθε άλλο εργαλείο ελέγχου, εάν ο ΔΜΣ βρίσκεται σε μη φυσιολογικό εύρος, το επόμενο βήμα είναι η κλινική κρίση, με ή χωρίς πρόσθετο διαγνωστικό μέτρο. Και, αν και χρησιμοποιείται συνήθως στην κλινική πρακτική, η μέτρηση του ΔΜΣ έχει ορισμένους περιορισμούς.

 

• Δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τη σύνθεση του σώματος: τις σχετικές αναλογίες λίπους και άπαχου ιστού.
• Δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με υπάρχουσες επιπλοκές που σχετίζονται με την παχυσαρκία.
• Δεν λαμβάνει υπ’ όψιν την ηλικία, το φύλο και τις φυλετικές διαφορές στη σύνθεση του σώματος.

Περίμετρος Μέσης. Δεδομένων των περιορισμών του ΔΜΣ και της αδυναμίας του να υπολογίσει τη σύνθεση του σώματος, η Περίμετρος Μέσης (Π.Μ.) χρησιμοποιείται μερικές φορές για τη μέτρηση της παχυσαρκίας. Η Π.Μ. ήταν ένα από τα πρώτα μέσα ποσοτικοποίησης της κατανομής του σωματικού λίπους και ορισμένες κλινικές κατευθυντήριες γραμμές έχουν συστήσει τη μέτρησή της για την παροχή πρόσθετων πληροφοριών σχετικά με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Αυτό το μέτρο συσχετίζεται στενά με τον σπλαχνικό λιπώδη ιστό. Ο σπλαχνικός λιπώδης ιστός βρίσκεται βαθιά μέσα στην κοιλιακή κοιλότητα και περιβάλλει σημαντικά όργανα, συμπεριλαμβανομένων του στομάχου, του ήπατος και των εντέρων. Οι υπερβολικές ποσότητες σπλαχνικού λιπώδους ιστού συσχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.

Θεραπευτική προσέγγιση ατόμων με υπερβολικό βάρος ή παχυσαρκία

Κατά τη θεραπεία ατόμων με υπερβολικό βάρος ή παχυσαρκία, ο πρωταρχικός θεραπευτικός στόχος θα πρέπει να είναι η βελτίωση της υγείας τους με την πρόληψη ή τη θεραπεία επιπλοκών που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Είναι σημαντικό κατά την ανάπτυξη ενός σχεδίου θεραπείας διαχείρισης βάρους να αξιολογούνται οι ασθενείς για κινδύνους και επιπλοκές που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει, για παράδειγμα, την παραπομπή του ασθενούς στον γιατρό για πιθανές ενδοκρινικές παθήσεις ή την αντιμετώπιση αιτιών, όπως η κατάθλιψη ή η προκαλούμενη από φάρμακα αύξηση βάρους.

Αρκετές κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση της παχυσαρκίας συνιστούν μια πολυπαραγοντική προσέγγιση για τη θεραπεία της παχυσαρκίας. Αυτή περιλαμβάνει:

• ολοκληρωμένη τροποποίηση/παρέμβαση στον τρόπο ζωής ως βάση,
• συμπληρωματική φαρμακοθεραπεία κατά της παχυσαρκίας ή/και
• βαριατρική χειρουργική επέμβαση.

Η διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής παραμένει ζωτικής σημασίας ακόμη και μετά τη θεραπεία.

Τροποποίηση/παρέμβαση στον τρόπο ζωής

Πρόκειται για το πρώτο βήμα στη διαχείριση της παχυσαρκίας. Συμπεριλαμβάνει:

• Διατροφή
• Σωματική δραστηριότητα
• Συμπεριφορική θεραπεία

Η παρέμβαση στον τρόπο ζωής ποικίλλει για κάθε άτομο. Οι επαγγελματίες Υγείας θα πρέπει να συνεργάζονται με τους ασθενείς τους για να καθορίσουν κατάλληλα σχήματα τροποποίησης του τρόπου ζωής με βάση τις ατομικές ανάγκες.

Σωματική δραστηριότητα

Η τακτική σωματική δραστηριότητα έχει οφέλη για την υγεία πέρα από την απώλεια βάρους για τα άτομα με υπερβολικό βάρος/παχυσαρκία.

• Χαμηλότερος καρδιακός ρυθμός και αρτηριακή πίεση.
• Μειωμένη φλεγμονή του μυοκαρδίου και της αθηρωματικής πλάκας.

• Μικρότερος κίνδυνος εμφάνισης και υποτροπής του καρκίνου.
• Αυξημένη αποτελεσματικότητα της αντικαρκινικής θεραπείας.

• Λιγότερος χρόνος για την έλευση του ύπνου και λιγότερος χρόνος αφύπνισης κατά τη διάρκεια της νύχτας.
• Ενδεχόμενο μείωσης των υπναγωγών φαρμάκων.

• Χαμηλότερος κίνδυνος άνοιας, κατάθλιψης και άγχους.
• Βελτιωμένη διάθεση.

• Βελτιωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη και βελτίωση των λιπιδίων του αίματος.
• Μειωμένη υπεργλυκαιμία.

• Βελτιωμένη ισχύς μυών και συνδέσμων.
• Βελτιωμένη ισορροπία και συντονισμός.

Ο ρόλος της σωματικής δραστηριότητας στη διαχείριση του βάρους είναι διπλός: να υποστηρίξει την απώλεια βάρους και να διατηρήσει τη μυϊκή μάζα. Ο συνδυασμός της διατροφής και της αυξημένης σωματικής δραστηριότητας γενικά οδηγεί σε μεγαλύτερη απώλεια βάρους απ’ ό,τι κάθε μέθοδος ξεχωριστά. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η ανταπόκριση κάθε ατόμου είναι διαφορετική.

Συμπεριφορική θεραπεία

Διάφοροι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν το διατροφικό πρότυπο, συμπεριλαμβανομένων του ψυχικού στρες, της συναισθηματικής κατάστασης, των περιβαλλοντικών επιδράσεων και πιθανής έλλειψης πληροφόρησης. Διατροφικές διαταραχές, όπως η ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση τροφής, η νευρική βουλιμία και το σύνδρομο νυχτερινής κατανάλωσης φαγητού, μπορούν, επίσης, να έχουν αντίκτυπο.

Φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας

Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας μπορούν να θεωρηθούν ότι βοηθούν τους ασθενείς να επιτύχουν συγκεκριμένους στόχους απώλειας βάρους και υγείας, συμπληρωματικά με την ολοκληρωμένη παρέμβαση στον τρόπο ζωής. Ενδείκνυνται για άτομα που έχουν κίνητρο να χάσουν βάρος και έχουν Δείκτη Μάζας Σώματος μεγαλύτερο ή ίσο με 30 kg/m² ή ΔΜΣ μεγαλύτερο ή ίσο με 27 kg/m² και με τουλάχιστον μία συννοσηρότητα που σχετίζεται με την παχυσαρκία (π.χ. διαβήτης τύπου 2, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία ή αποφρακτική άπνοια ύπνου).

Πριν γίνει έναρξη ενός φαρμάκου για την απώλεια βάρους, είναι σημαντικό οι επαγγελματίες Υγείας να συζητήσουν με τους ασθενείς ότι η παχυσαρκία είναι μια χρόνια ασθένεια και ότι η διατήρηση του αποτελέσματος προϋποθέτει μακροχρόνια λήψη της αγωγής.

Βαριατρική χειρουργική

Η βαριατρική χειρουργική επέμβαση οδηγεί σε μεγαλύτερη βελτίωση των αποτελεσμάτων απώλειας βάρους και των επιπλοκών που σχετίζονται με το βάρος, σε σύγκριση με τις μη χειρουργικές επεμβάσεις. Η βαριατρική χειρουργική επέμβαση θα πρέπει να εξετάζεται σε ασθενείς που έχουν κίνητρο, αλλά δεν έχουν επιτύχει επαρκή απώλεια βάρους έπειτα από συμπεριφορική θεραπεία, με ή χωρίς φαρμακοθεραπεία.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες, η βαριατρική χειρουργική συνιστάται για άτομα με ΔΜΣ:

• ≥35 kg/m² ανεξάρτητα από την παρουσία, την απουσία ή τη σοβαρότητα των συννοσηροτήτων.
• 30-34,9 kg/m² με μεταβολική νόσο.

Στιγματισμός και μεροληψία

Οι άνθρωποι με παχυσαρκία ή υπερβολικό βάρος αντιμετωπίζουν δύσκολες προκλήσεις κάθε μέρα, λόγω του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζονται από άλλους ανθρώπους. Τα στερεότυπα ή/και οι προκαταλήψεις γύρω από το υπερβάλλον βάρος ή την παχυσαρκία οδηγούν σε αυτές τις αρνητικές στάσεις.

Το στίγμα της παχυσαρκίας: Αναφέρεται σε ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν αποκλεισμό και περιθωριοποίηση και να οδηγήσουν σε ανισότητες – για παράδειγμα, όταν τα άτομα με παχυσαρκία υφίστανται διακρίσεις στον χώρο εργασίας, σε κοινωνικά ή εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, ακόμα και στον χώρο της Υγείας.

Μπορεί να είναι δύσκολο να ξεφύγουμε από την ιδέα ότι κάθε άτομο είναι πλήρως υπεύθυνο για το βάρος του. Υπάρχει ευρέως διαδεδομένη εσφαλμένη αντίληψη ότι η υπερβολική κατανάλωση τροφής και η έλλειψη άσκησης είναι οι κύριες αιτίες της παχυσαρκίας. Με βάση αυτήν την υπόθεση, η κοινωνία ρίχνει την πλήρη ευθύνη για την παχυσαρκία στους ώμους ενός ατόμου. Ωστόσο, δεκαετίες επιστημονικής έρευνας μας λένε ότι αυτό είναι απλώς λάθος. Υπάρχει ανάγκη να καταρριφθεί αυτός ο μύθος και να εξεταστούν οι πραγματικές αιτίες του υπερβάλλοντος βάρους.

Τελικά, πόσο σίγουροι είμαστε ότι ένα άτομο με παχυσαρκία είναι προσωπικά υπεύθυνο για το υπερβάλλον βάρος του; Ή ότι η παχυσαρκία προκαλείται από υπερκατανάλωση τροφής και έλλειψη επαρκούς άσκησης; Η μη απώλεια βάρους είναι ένδειξη έλλειψης θέλησης;

Η μεροληψία κατά των παχύσαρκων. Τη βλέπουμε παντού! Σε κινούμενα σχέδια, ταινίες, διαφημίσεις και ειδήσεις. Ερευνες δείχνουν ότι οι χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων αυξημένου μεγέθους απεικονίζονται διαφορετικά σε σύγκριση με άλλους τύπους σώματος. Είναι πολύ πιο πιθανό να απεικονιστούν ως μη ελκυστικοί, μη έξυπνοι ή δυστυχισμένοι. Είναι, επίσης, πιο πιθανό να τρώνε πρόχειρο φαγητό ή να είναι σωματικά επιθετικοί.

Οι εικόνες μπορεί να επηρεάσουν την αντίληψή μας για τα άτομα με υπερβάλλον βάρος. Μπορούν να ενισχύσουν την ιδέα ότι οι άνθρωποι που ζουν με παχυσαρκία τρώνε υπερβολικά και είναι τεμπέληδες, λιγότερο ικανοί, απείθαρχοι και λιγότερο παραγωγικοί. Αντίθετα, οι αδύνατοι άνθρωποι θεωρούνται αυτόματα δραστήριοι, υγιείς και εργατικοί.

Τα άτομα με παχυσαρκία αξίζουν ολοκληρωμένη φροντίδα

Η παχυσαρκία έχει πολυπαραγοντική προσέλευση. Παράγοντες βιολογικοί, γενετικοί, συμπεριφορικοί, περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί και πολιτισμικοί μπορεί να είναι η αιτία. Οπως πολλές χρόνιες ασθένειες, η παχυσαρκία έχει σημαντικό αντίκτυπο στο άτομο που ζει με αυτήν και στους ανθρώπους γύρω του. Και όπως και σε άλλες χρόνιες νόσους, απαιτείται ολοκληρωμένη φροντίδα.

Εξαιτίας της προκατάληψης και του στιγματισμού, η παχυσαρκία δεν διαγιγνώσκεται ούτε αντιμετωπίζεται πάντα κατάλληλα, ενώ οι διαθέσιμες θεραπείες πολλές φορές δεν αποζημιώνονται. Η καλύτερη κατανόηση της παχυσαρκίας και η αποδοχή της ως χρόνιας νόσου θα οδηγήσουν τις μελλοντικές εξελίξεις.

Αγώνας με την παχυσαρκία και τουλάχιστον 200 επιπλοκές της

Η ζωή με τα πολλά παραπάνω κιλά μπορεί να συνοδεύεται από σωματικούς περιορισμούς, μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία και σχετίζεται με περισσότερες από 200 επιπλοκές. Οι άνθρωποι που αγωνίζονται με την παχυσαρκία μπορεί να αισθάνονται αβοήθητοι έπειτα από ανεπιτυχείς προσπάθειες να χάσουν βάρος εξαιτίας παραγόντων εντελώς εκτός του ελέγχου τους ή μπορεί να παγιδεύονται σε έναν αέναο κύκλο απώλειας βάρους και ανάκτησης. Μπορεί ακόμη και να βιώνουν χαμηλότερη ποιότητα ζωής, λιγότερη παραγωγικότητα στην εργασία και μεγαλύτερο ιατρικό κόστος.

Οι τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένων των διατροφικών και συμπεριφορικών τροποποιήσεων και της αυξημένης σωματικής δραστηριότητας, είναι σημαντικά βήματα για την απώλεια βάρους, αλλά συχνά ανεπαρκή από μόνα τους. Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα υποστήριξης των ανθρώπων με εργαλεία όπως η εντατική συμπεριφορική θεραπεία, τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας και οι χειρουργικές επεμβάσεις που τους επιτρέπουν να ελέγχουν τη νόσο τους.

 *Από το ένθετο Διαβήτης που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής

Ειδήσεις σήμερα

Αυτή είναι η νέα Μέγκαν Μαρκλ της βρετανικής βασιλικής οικογένειας – Βοούν τα ξένα Μέσα

Τα μεγάλα πλανητικά γεγονότα και οι εκλείψεις του 2025 – Πώς θα επηρεαστούν τα ζώδια

Οι πρωταγωνιστές από τη «Γη της Ελιάς» αποκαλύπτουν τι θα δούμε το 2025

5 tips για να καθαρίσετε εύκολα το σπίτι από το χριστουγεννιάτικο πάρτι

Καφές, τσάι ή σοκολάτα; Τα κατάλληλα ροφήματα για αδυνάτισμα μετά τις κραιπάλες των Χριστουγέννων

Η τέλεια συνταγή με τη γαλοπούλα που περίσσεψε – Φτιάξτε το νοστιμότερο σουφλέ

Δέσποινα Βανδή – Βασίλης Μπισμπίκης: Οι υπέροχες γωνιές στο σαλόνι τους

Πριγκίπισσα Σαρλίν – πρίγκιπας Αλβέρτος: Σπάνιο βίντεο μέσα από το μεγαλοπρεπές παλάτι

Μέλπω Ζαρόκωστα: Μιλά, για πρώτη φορά, μέσα από το γηροκομείο