Ο Αργύρης Σφουντούλης, επιζών της σφαγής του Διστόμου, μοιράζεται την ιστορία του μπροστά στις κάμερες. Το ερευνητικό πρόγραμμα «Μνήμες της Κατοχής στην Ελλάδα» έχει συγκεντρώσει 70 μαρτυρίες από επιζώντες σφαγών, επιζώντες του Ολοκαυτώματος, αντιστασιακούς και παιδιά που κρύβονταν για μήνες για να μην τους ανακαλύψουν οι Γερμανοί.

«Μετά από τόσα χρόνια, δεν έχω μίσος για τους Γερμανούς. Μάλλον, δεν θα πω Γερμανούς αλλά ναζί. Εχω τεράστια στεναχώρια. Γιατί υπήρξαν οι ναζί και γιατί τους αφήσαμε να υπάρξουν», ανέφερε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του ερευνητικού προγράμματος η Ροζίτα Ασσέρ Πάρδο, κρυμμένο παιδί επί της Κατοχής. Το ημερολόγιό της για την τρομακτική εμπειρία της στην ηλικία των 10 ετών υπάρχει στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας.

Το ερευνητικό πρόγραμμα αποτελεί μια σύμπραξη του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μάλιστα, η συλλογή και η αρχειοθέτηση οπτικοακουστικών μαρτυριών με στόχο τη διατήρηση και τη διάδοση πληροφοριών για την περίοδο αυτή της Ιστορίας, κατά την οποία η Ελλάδα μέτρησε απώλειες χιλιάδων ανθρωπίνων ζωών και υπέστη ανυπολόγιστες ζημιές στην οικονομία και τις υποδομές της, χρηματοδοτήθηκε από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών και το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου.

«Η προφορική ιστορία μπορεί να γίνει μέσο μετασχηματισμού τόσο του περιεχομένου όσο και του σκοπού της ιστορίας.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αλλάξει τον προσανατολισμό της ίδιας της Ιστορίας και να ανοίξει νέες περιοχές έρευνας, μπορεί να σπάσει τους φραγμούς στις σχέσεις δασκάλων- μαθητών, μεταξύ των γενεών, μεταξύ των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και του έξω κόσμου». Με αυτό το απόσπασμα από το βιβλίο του Πολ Τόμσον «Φωνές από το παρελθόν» η ιστοσελίδα http://www.occupation-memories.org προσπαθεί να ερμηνεύσει την εμβληματική σημασία της καταγραφής των μαρτυριών για τη συλλογική μνήμη, μιας και, μετά από τόσες δεκαετίες, οι άνθρωποι που βίωσαν εκείνη την περίοδο συνεχώς λιγοστεύουν.

«Η συστηματική συγκέντρωση των προφορικών μαρτυριών συμπολιτών μας που βίωσαν με διαφορετικούς τρόπους την επώδυνη εκείνη εποχή αποτελεί χρέος απέναντι σε όσους και όσες υπέφεραν και μαρτύρησαν τα δύσκολα εκείνα χρόνια», ανέφερε ο πρύτανης του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος, υπενθυμίζοντας στο λόγο του ότι οι δύο χώρες έχουν ακόμα ανοιχτούς λογαριασμούς: «Υπάρχουν ακόμη εκκρεμή ζητήματα και διεκδικήσεις ανάμεσα στις δύο χώρες, που απορρέουν από εκείνη την περίοδο, ζητήματα που αναζητούν πολιτικές και νομικές λύσεις».

Ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου στο χαιρετισμό του στην εκδήλωση σημείωσε: «Το δηλητήριο του Ναζισμού και του Φασισμού ξαναπαίρνει τα “πάνω” του. Θέλω να εκφράσω προσωπικά, αν θέλετε, το θαυμασμό μου σε μια κοινωνία όπως η γερμανική, η οποία κατάφερε να αντιμετωπίσει το μέλλον της με έναν τέτοιο τρόπο. Αυτό είναι ένα γεγονός που θα πρέπει παράλληλα με όλα τα άλλα να μας προβληματίσει θετικά. Επειδή εμείς όταν αντιμετωπίζουμε δικά μας προβλήματα με το παρελθόν τα χάνουμε και δεν μπορούμε ψύχραιμα να τα συζητήσουμε».

Ο Μίκαελ Ροθ, αναπληρωτής υπουργός ευρωπαϊκών υποθέσεων του υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας, τόνισε ότι κανένα βιβλίο, καμία ταινία και κανένα θεατρικό έργο δεν μπορούν να παρουσιάσουν την αλήθεια και τα συναισθήματα της εποχής εκείνης, πέρα από τους ανθρώπους που τα έζησαν. Το πρόγραμμα απευθύνεται, κυρίως, στη γερμανική κοινή γνώμη, που δεν γνωρίζει αρκετά για τη γερμανική κατοχή στην Ελλάδα, και είναι η πρώτη φορά που ένα τέτοιο εγχείρημα πραγματοποιείται στις δύο χώρες ως αποτέλεσμα μιας κοινής πανεπιστημιακής πρωτοβουλίας.

Ανάμεσα στους συνεντευξιαζόμενους είναι η ηθοποιός Εφη Παπαθεοδώρου, η οποία μοιράζεται την εμπειρία της οικογένειάς της επειδή ο πατέρας της ήταν στην Αντίσταση. Επίσης, ο Σταύρος Παπουτσάκης, που εκτοπίστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν, οι αδελφές Ελιασάφ και Φορτυνέ Γκανή, που επέζησαν από το Αουσβιτς.

Από τον Μάιο έως τον Δεκέμβριο του 2016 διεξήχθησαν 53 από τις 70 συνολικά συνεντεύξεις του προγράμματος.

ΕΛΠΙΔΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ

eoikonomidi@e–typos.com

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου